درس‌های محرم
 محمد عسلی
یکی از ویژگی‌های نهضت عاشورا آن است که آثار فرهنگی و پشتوانه‌های عقیدتی آن برای عوام و خواص درس‌های قابل فهمی دارد که هم باور انسان‌ها به خداوند یکتا هم احساس و عواطف آنها و هم عقلانیت و اندیشه‌های خلاق را به کار می‌گیرد و نمی‌توان گفت که محرم به عنوان پیام‌آور یک حرکت انقلابی ماندگار در زمین فقط توده‌های متعصب دینی و صرفاً شیعیان را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه تمامی انسان‌های آزاد و آزادیخواه که وابستگی‌های فرقه‌ای و حزبی ندارند و در سیاست‌های غربی‌ها ذوب نشده‌اند از محرم و عاشورا درس می‌گیرند. جواهرلعل نهرو از جمله رهبران تاریخ‌ساز هند بر این باور بود که از نهضت امام حسین (ع) درس‌های سرنوشت‌سازی آموخته و تلاش برای آزادی و استقلال رأی را از پیام عاشورا دریافته است.
و اما بعد.
تاریخ اسلام از جنگ‌های سرنوشت‌سازی یاد می‌کند که در آن دلاوری‌های شجاعانه‌ای از جانب مسلمانان به کار گرفته شده. همه این جنگ‌ها در جای خود سرنوشت‌ساز بوده‌اند، اما در حافظه تاریخ چندان روزآمد نیستند و مدام در ذهن و زبان مردم مرور نمی‌شوند و چه بسا بسیاری از مسلمانان در اقصی نقاط جهان و حتی در ایران به ندرت این جنگ‌ها و آثار آن را در حافظه دارند، اما واقعه کربلا که به شهادت حضرت امام حسین (ع) امام سوم شیعیان و افتخار همیشگی مسلمانان و 72 تن از یاران باوفای ایشان انجامید نه فقط در ایام محرم و صفر بلکه در بسیاری از مناسبت‌ها در ذهن و زبان مردم تأثیرگذار و فرهنگ‌ساز
بوده است.
می‌توان گفت که بسیاری از حرکت‌های انقلابی و نهضت‌های بزرگ تاریخ ملهم از نهضت عاشوراست. از جمله همین انقلاب اسلامی ایران که در واقع ظهور انرژی متراکم عاشوراییان بود که در طول سال‌ها ذخیره شده بود تا آنجا که جوانان مؤمن و انقلابی ما را در برابر تانک و تفنگ‌های مسلسل نشان شاه قرار داد و آنها هیچ بیمی از شهادت نداشتند و اگر آن شجاعت و جرأت از عاشورا در فرهنگ ما بروز و ظهور نمی‌یافت نمی‌توانستیم انقلاب را به ثمر رسانیم.
در جنگ تحمیلی هم همین اتفاق افتاد البته در گستره بیشتری، تمامی رزمندگانی که به جبهه‌ها اعزام شدند و تا مرز شهادت و جانبازی و اسارت پیش رفتند از کوثر عاشورا سیراب شده بودند.
آنها همان شعار امام حسین (ع) و یارانشان را به خوبی در حافظه داشتند و به تولای آن عزیزان قدم در میدان گذاشتند. رمز پیروزی هم همین باور حسینی بود. اگر شیعیان لبنان، سوریه و عراق توانستند در برابر تجاوزات دشمن تا دندان مسلح صهیونیستی، بعثی و تروریست‌های بیرحم کم نیاورند و مقاومت کنند نیز به دلیل همان باور حسینی است. همان توکل و اعتماد به نفس و همان ظلم‌ستیزی است که اگر دیگر کشورهای عربی و مسلمان از این نعمت برخوردار بودند تسلیم استعمار نوین غربی‌ها نمی‌شدند و چنین وضعیت وابسته و دلبسته‌ای نداشتند.
نکته قابل توجه دیگر اینکه حماسه عاشوراییان پیام‌هایی در تاریخ به ثبت رساند که هیچ تغییر و تحولی نخواهد توانست آن پیام‌ها را پاک کند یا تغییر دهد. اینکه امام حسین (ع) خطاب به لشکریان عمر سعد فرمود: «اگر دین ندارید لااقل آزاده باشید» و یا این سخن مانای تأثیرگذار در کمال انسان که زندگی عقیده است و جهاد در راه این عقیده. او که عقیده‌ای کمال‌یافته به مشیت و اراده الهی داشت سازش با یزید را ذلت ابدی می‌پنداشت و آن را بیعت با کفر و شرک و نفاق می‌دانست.
   امام حسین (ع) به خوبی می‌دانست که حماسه شهادت او و یارانش در تحکیم دین اسلام و پیشگیری از انحراف مؤثر است لذا وقتی وارد میدان مبارزه شد و می‌دانست که در این مصاف نابرابر شهید می‌شود با شجاعت کم‌نظیری فرمود:
گر دین حق به کشتن من می‌شود بلند
ای شمشیرها بیایید بر فرق من فرود
رزمندگان اسلام در کربلای ایران هم با تأسی به امام همام خود بر این باور بودند که میادین مین را می‌نوردیدند و از تله‌های انفجاری با شجاعت عبور می‌کردند. اینها آثار عملی بزرگداشت نهضت امام حسین (ع) و روایت آن حماسه‌ها به هر سال و روز و ساعت است که در مساجد و تکایا و محافل مذهبی شاهد آن بوده‌ایم. نعمتی که بسیاری از کشورهای اسلامی هم از آن محرومند.
لیکن ما باید به گونه‌ای این مراسم را برگزار کنیم که از حاشیه‌های ناهماهنگ با فلسفه عاشورا و از رفتارهای نابهنجار بعضی سوء استفاده‌کنندگان به دور بماند.
قمه‌زنی که امام راحل آن را حرام اعلام کردند، روایت‌های نادرست بعضی نوحه‌سرایان و مداحان و واعظانی که تاریخ عاشورا را به خوبی و درستی نخوانده و از ذهن خود برای بیان وقایع آن روزگاران استفاده می‌کنند. اعمالی خلاف شرع و خلاف فرهنگ عاشوراست و گاه متناقض و مغایر با اهداف آن نهضت ماناست لذا هر نوع مزاحمتی که از این طریق متوجه مردم شود نتیجه عکس خواهد داد.
مانند بلند کردن صدای بلندگوهای مساجد در کنار منازل که اگر در این خانه‌ها بیماری باشد و رنجش وی فراهم شود نابخشودنی است.
به هر تقدیر مردم فهیم، هوشیار، مؤمن و قهرمان ما به خوبی می‌دانند که وامدار نهضت حسینی‌اند و هر توفیقی که در راه جهاد و پرهیز از وابستگی به دست آورده‌اند ملهم از نهضت عاشوراییان است. امید که خداوند بیش از پیش ما را از این نعمت برخوردار کند. ان‌شاءالله