صفحه 9--20 تیر 89

 

امکان وجود حيات در قمر زحل

 

 

اثبات وجود جوانترین سیاره فراخورشیدی

 

مناطقی تازه در راه شیری

 

خودنمایی خورشید
 در مقابل سه چشم رصدگر ناسا

ادامه نوشته

صفحه 11--13تیر 89

 

قمر مشتری میزبان 3میلیون تن موجود زنده!

 

6 ترفند
 برای یافتن موجودات فضایی

 

آیو، جهنم یخ زده

 

جوان ترين ستاره كائنات
شناسايي شد

 

چگونه مي توان درون
 يك سياهچاله را مشاهده كرد؟

 

تصویر جدید هابل از دلواپسی
 بچه ستارگان راه شیری

 

كشف غاري اسرار آميز در سياره مريخ

ادامه نوشته

صفحه 11--6 تیر 89

 

ترین های منظومه شمسی

 

مریخی ها
در میان جلبکها پنهان شده اند!

 

"یوفوها" هم گردشگر ایتالیا شدند

 

اثبات وجود لایه ای یک متری از آب بر روی سطح ماه

 

تصویری از یک منظومه خورشیدی نوزاد

 

حمله دوباره به "مشتری"

 

کشف ردپایی از آب در مریخ

 

دنباله دارهاي معروف از
منظومه هاي خورشيدي ديگر مي آيند!

ادامه نوشته

صفحه 11--30 خرداد 89

 

داستان آب در منظومه شمسي تغيير کرد

 

گهواره هاي برفي حيات

 

مريخي ها در ميان جلبکها پنهان شده اند!

 

ياپتوس، دنيايي به شکل گردو

 

کاوشگر ژاپني با قطعه اي
 شهاب سنگ به زمين بازگشت

ادامه نوشته

صفحه 11--23 خرداد 89

 

چرا خواب خورشید طولانی شد؟

 

راه هاي رسيدن به صور فلکي

 

نجوایی ناشناخته از کهکشانی نزدیک

 

شاید نزدیک ترین ستاره به خورشید دارای سیارات زمین مانند باشد

 

آخرین غذای ستارگان در حال مرگ

 

روزی که سرها به آسمان می رود

ادامه نوشته

صفحه 11--16 خرداد 89

 

شب یوری و نگاهی به پرواز تاریخی
یوری گاگارین

 

کشف ستاره های دنباله دار در مدار سیاهچاله ای عظیم

 

اولین رصد از رفتار عجیب یک
 سیاهچاله

 

ریزش بهمن در سیاره سرخ

 

منطقه البروج

 

سیاره ای که در آن زود
 پیر می شوید

ادامه نوشته

صفحه 11--9 خرداد 89

 

آستانه حقوق فضا

 

رصد ستاره ای فراری توسط هابل

 

ابعاد واقعی ایستگاه بین المللی فضایی

 

زمین در حال نامرئی شدن است!

 

ققنوسي كه خاك نشين شد

 

روی ماه قدم بزنید و کشف کنید!

 

كشف سياره بلعيده شده
 توسط يك ستاره

 

سفر 520 روزه به مريخ در محفظه مارپيچ مهر و موم شده!

 

 

كشف اسرار كائنات در يك گونه جديد ابر نواختر

ادامه نوشته

صفحه 11--2 خرداد 89

 

مکانیک مدارهای فضایی، کشف قانون کیهانی

 

مردانی که در خیال به مریخ می روند!

 

کشف حفره لایه اوزون شانسی بوده است

 

قلب آشفته زمین، روزهای زندگی ما را نظارت می کند

 

زهره مهمان شبهای بهاری آسمان

 

کشف حفره ای توخالی در میان فضا

 

از تماس با بيگانگان فضايي پرهيز كنيد!

ادامه نوشته

صفحه 11--19 اردیبهشت 89

 

سال نو چگونه تحویل می شود؟

 

اولین تصاویر ماهواره پلانک
از نوار نامرئی جهان

 

رکورد دورترين خوشه کهکشاني شکسته شد

 

کشف تولد «ستاره های تنها»، بر روی پل میان کهکشانها

 

یک تصویر از 6 اخترنما

 

رصد مستقیم تشکیل ستارگان عظیم

 

توت فرنگی‌ها به فضا می روند

ادامه نوشته

صفحه 11--5 اردیبهشت 89

 

تصویری دیدنی از "ستونهای خلقت"

 

خورشید میهمانش را بلعید!

 

بیگانگان فضایی بدبو هستند!

 

کشف سیاراتی که ساز مخالف می زنند!

 

پرواز از میان «شفق قطبی» با سرعت 28 هزار کیلومتر بر ساعت!

 

کشف «خورشید تاریک» به عنوان نزدیک ترین همسایه زمین

ادامه نوشته

صفحه 11--29 فروردین 89

 

معرفی 10 سرزمین ناشناخته کیهانی در منظومه خورشیدی

 

یونهای منفی آب شاهدی جدید بر وجود حیات در قمر کیوان

 

کشف گروه جدیدی از ستارگان

 

ستاره ای دوره گرد، منظومه خورشید را تهدید می کند

 

کشف کهکشانی که هر سال 250 خورشید تولید می کند!

 

آخرین تیر ناسا در تاریکی مریخ، برای نجات «فونیکس»

 

 معمای "مرغ و تخم مرغ" کیهانی حل شد

 

استفان هاوکینگ به فضا میرود!

ادامه نوشته

صفحه 11--22 فروردین 89

 

يك  گام  ديگر تا يافتن زميني  ديگر

 

تیتان نیز همانند زمین تغییرات آب و هوایی دارد

 

کشف کهکشانهایی که از ابتدای جهان سرگردان بوده اند

 

10نکته عجیب درباره کسوف

 

سفر به مریخ، تنها در 39 روز!

 

كشف ستاره اي جديد و غول پيكر با روش ابتكاري گاليله

 

سن مواد درونی منظومه خورشیدی تعیین شد

 

قمر گمشده

 

محل تولد گيتار كيهاني شناسايي شد

ادامه نوشته

صفحه 11--15 فروردین 89

 

نظريه تورمي جهان

 

"مجسطی بطلمیوس" مهمترین متن نجومی اسلامی است

 

هاوکینگ، طوطی و آهو در کیهان

 

کشف علت تفاوتهای حاضر در قمرهای دوقلوی مشتری

 

اخترشناسان موفق به كشف داغ ترين ستاره كهكشان شدند

 

مرگ خورشید، آیا پایان زندگی زمین است؟

ادامه نوشته

صفحه 11--23 اسفند 88

 

زمان مرگ خورشید

 

قدرتمندترین کاوشگر مریخی معرفی شد

 

نوری تازه !

 

الو... فضا!؟

 

راز ظاهر عجيب يكي از اقمار سياره كيوان كشف شد

 

تصویر 6 ضلعی مرموز کیوان به ثبت رسید

 

 بچه ستاره ها تار عنکبوتهای درخشان می سازند

 

ابداع لباسهای فضایی نیمه روباتیک برای افزایش کارایی فضانوردان

 

مریخ چگونه سبز می شود!

ادامه نوشته

صفحه 11--9 اسفند 88

 

انفجار سنگین ترین ستاره

 

پلوتون جهانی پویا و فعال شناخته شد

 

زادگاه جديد سيارات

 

معرفی 10 کشف برتر فضایی در سال 2009

 

 

کشف یک برخورد عجیب و پرسرعت کیهانی توسط تلسکوپ هابل

 

انرژی تاریک چیست؟

 

از همه جا سردتر

ادامه نوشته

صفحه 11--18 بهمن 88

 

بر ملا شدن راز اشكال متنوع كهكشان ها

 

حل شدن معمای قمر سیاره کیوان

 

ميدان مغناطيسي در مركز كهكشان راه شيري بسيار قوي تر است

 

علت دماي زياد تاج خورشيدي

 

ایزاک آسیموف، مردی تخیلی

 

چرا آسمان آبی است؟!

 

 

کشف منظومه خورشیدی مشابه منظومه خورشیدی زمین

 

تصوير كودكي كائنات منتشر شد

 

مأموریت کاوشگر کاسینی تا سال 2017 تمدید شد

ادامه نوشته

صفحه 11--11 بهمن 88

 

خواهران آسمانی

 

رصد پنج سیاره فراخورشیدی

 

 تنها 15 درصد منظومه هاي خورشيدي ديگر شبيه به منظومه ما است

 

کسب اطلاعات جدیدی درباره تغییرات دوره ای ستارگان شبیه به خورشید

 

اولین مدرک از حمله به کوتوله های فضایی

 

کشف گروهی از اخترنماها برای تائید تئوری نسبیت اینشتاین

 

زمین در محدوده خطر انفجار یک ستاره بزرگ قرار دارد

 

کشف 33 جفت سیاهچاله در حال برخورد

 

اولین حادثه نجومی 2010 در کنار خورشید رقم خورد

ادامه نوشته

صفحه 11--4 بهمن 88

 

پالسار ( ستاره تپنده ) چیست؟

 

کشف مکانی برای سکونت بر روی ماه

 

برملا شدن راز ۶۰ ساله منظومه خورشیدی

 

کشف اولین ریز شبه اختر با پرتوهای گاما در کهکشان راه شیری

 

شناسایی سردترین مکان منظومه خورشیدی در کره ماه

 

همسایه کهکشان راه شیری طولانی تر از تصورات است

جو زمین

 

سیاهچاله ها به زمین بسیار نزدیکتر از حد تصورند

 

اتمسفر ماه چگونه شکل گرفته است

 

کشف گلوله های آتشین در آسمان

ادامه نوشته

صفحه 9--27 دی 88

 

کشف سیاره جدیدی که نیمی از آن پوشیده از آب است

 

ثبت تصویر بازتاب نور خورشید در دریاچه زحلی

 

کشف یک منبع جدید پرتوهای گاما

 

اولین نشانه های ماده تاریک ردیابی شد

 

كشف مه دود در بزرگترين قمر سياره كيوان

 

منطقه جستجوی آب در ماه نادرست است

ادامه نوشته

صفحه 11--20 دی 88

 

آيا بايد زمين را جابه جا كرد؟

 

کشف100کیلوگرم آب روی ماه

 

ساخت تلسکوپی برای ردیابی سیاره های فراخورشیدی و انرژی تاریک

 

استفاده از طیف سنج مریخی برای تشخیص بیماری زمینی

 

کشف دو ستاره با اتمسفر غني از اكسيژن 

 

ارسال فضانورد به شهابسنگ

 

عبور شهابسنگ از نزدیکی زمین

 

تاریخچه ای تصویری از 50 سال سفرهای فضایی انسان

ادامه نوشته

صفحه 11--13 دی 88

 

احتمال حلقه دار بودن قمر رئا

 

شناسایی جوانترین جرم کوتوله قهوه ای رنگ در جهان

 

تأیید دوباره نظریه اینشتاین

 

كشف فسيل هاي ستاره ای از گذشته كهكشان راه شيري

 

کهکشانها از صدای ستاره های مرده انباشته شده اند

 

ثبت تصویری ترکیبی از"جعبه جواهر" کیهانی

 

ردیابی دورترین انفجار گامایی در جهان

 

کشف نشانه های وجود سیاره در کهکشانهای دوردست

 

رصد اولین تکه از اسکلت جهان

 

مريخ، از سياره آبي تا سياره سرخ!

ادامه نوشته

صفحه 11--29 اذر 88

 

ناهید، الهه عشق و زیبایی

 

آشنایی با یکی از قدرتمندترین نرم افزارهای نجومی جهان

 

بازهم سیارات جدید

 

ربات هاي نعش كش در مدار زمين!

 

سيارات از ستاره هاي كثيف شكل مي گيرند

 

کشف یک گودال عمیق در ماه

 

چهارهزار کرم از زباله دانها به فضا سفر می کنند

 

همسایه راه شیری را با چشم غیرمسلح ببینید

 

کشف بزرگترین حلقه کیوان

ادامه نوشته

صفحه 11--22 اذر 88

 

برخی ستاره شناسان بزرگ

 

نجوم در هند باستان

 

چرا ستارگان رنگ های مختلفی دارند

 

شکارچی آسمان

 

کشف جهاني ناشناخته در خارج كهكشان راه شيري

 

عطارد سیاره ای آهنی است

 

اولین تصویر از یک ستاره نوترونی نوزاد با اتمسفر کربنی

ادامه نوشته

صفحه 11--8 اذر 88

 

راز ناشناس ماندن ریز کهکشان ها

 

گاوچران آسمان

 

۸ فعالیت عجیب در فضا

 

نقشه بردار عالم پرواز کرد!

 

ستاره های دوتایی وچند تایی

 

تجسم روح در آسمان!

 

نحوه کروی شدن سیاره ها چگونه است؟

ادامه نوشته

صفحه 11--1 اذر

 

تبلیغ در آسمان شب

 

تلسکوپها در گذر زمان؛
از دو سانتیمتر تا 42 متر

 

راز پرتوهای کیهانی فاش شد

 

ناسا فضا را در کف دست شما می گنجاند!

 

کشف 32 سیاره جدید خارج از منظومه خورشیدی

 

قطب جنوب؛
بهترین منطقه رصدی دنیا

 

بررسی شیوه ای جدید برای کشت گیاهان در ایستگاه فضایی بین المللی

 

كشف نخستين روزنه اميد براي سكونت بشر در كره ماه

ادامه نوشته

صفحه 11--24ابان88

 

در جستجوي خواهران گمشده زمين

 

راه شيري از مركز علوم و ستاره شناسي مي گذرد 

 

ناسا ماه را فراموش کن

 

ستاره کوتوله سفید در آستانه انفجار ابر نواختری 

 

نقش میدان های مغناطیسی در شکل گیری ستارگان

 

اشیاء کم نور در آسمان را چگونه ببینیم؟

 

اثر انگشت مریخی!

ادامه نوشته

صفحه 11--10 ابان 88

 

تاریخی ترین برخوردها با ماه

 

کشف لکه ای مرموز در سیاره ای پلوتوئیدی و دور افتاده

 

کشف ارتباط اسرارآمیز ماده تاریک و جهان مرئی

 

زمان لازم برای سفر به دورترین نقطه قابل مشاهده در جهان

 

شبیه سازی سه بعدی مرگ یک ستاره!

 

تپه های تیتان

 

اندازه گیری سرعت پرتوهای گامای قلب یک کهکشان

ادامه نوشته

صفحه 11--3 ابان 88

 

ده شهاب سنگ به یاد ماندنی

 

بازگشت دلقک فضایی به زمین

 

شب های گالیله ای

 

احتمال برخورد شهاب سنگ "آپوفیس" به زمین کاهش یافت

 

تلاش دانشمندان برای تغییر مفهوم اشکال حیات در سیارات دیگر

 

کشف قله های مرتفع یخی در حلقه های سیاره زحل

ادامه نوشته

صفحه 11--19 مهر88

 

افسانه های ماه و حقایقی درباره تأثیر ماه کامل بر روی انسان!

 

افسانه  تولد ستارگان از بين رفت!

 

احتمال آغاز دوره فعالیت 11 ساله خورشید

 

ثبت تصاویری از جهان نوزاد

 

صداي همهمه در كره ماه از كجاست؟

 

سرانجام آب را يافتيم ...

 

یک فراخورشیدی جدید

ادامه نوشته

صفحه 11--12 مهر 88

وجود اشیاء نورانی و بشقاب پرنده در آسمان؛ از تخیل تا واقعیت

 

عصر طلایی اخترشناسی

 

كشف سياره جديدي كه در مسير عكس در مدار مي چرخد!

 

پرواز موش ها در هوا با كمك آهن ربا

 

لباس هاي فضايي راحت تر در راه هستند!

 

یک چهارم سیاه چاله های غول پیکر تاریک هستند

 

رصد جدید شبیه ترین کهکشان به راه شیری

 

ماه موسیقیدان می شود!

 

عبور سیارک وستا از مقابل خوشه کندوی عسل

 

ادامه نوشته

صفحه 11--5مهر 88

 

60 سال در جستجوی بیگانگان فضایی!

 

سفر به مريخ تنها در 39 روز

 

شگفتی فضانوردان از بوی فضا!

 

«شكارچي سيارات» در تعقيب حيات فرازميني!

 

اولین رصد مستقیم یک کوتوله سفید اسرارآمیز

 

ساخت برترین رصدخانه جهان
در سردترین، خشک ترین و آرام ترین نقطه زمین

ادامه نوشته

صفحه 11--22 شهریور88

 

نجوم

 

كشف ماده اي شگفت در دل ستاره هاي کوارکي

 

معمای انفجارهای خورشیدی

 

جهنمي از برودت در فلات قطب جنوب

 

کهکشانی که همنوع خوار است!

 

يك زباله فضايي، ايستگاه فضايي بين المللي را تهديد مي كند

 

هندی ها تا چهار سال دیگر به مریخ می روند

 

کشف پروتئین در یک ستاره دنباله دار

 

دورترین کهکشان در جهان شناسایی شد

 

موشها برای اولین بار میهمان ایستگاه فضایی می شوند

ادامه نوشته

صفحه 11--15شهریور88

 

دو امر ضروری جهت حضور در فضا

 

کشفهای بزرگ اخترشناسان کوچک در جهان

 

کشف سحابی های ابرسیاره ای

 

سياه چاله هاي اوليه، گرسنه متولد مي شدند

 

کشف شهاب سنگی با ساختار سه تایی در مدار زمین

 

چند کهکشان داریم؟

 

كهكشان راه شيري يك همسايه بزرگ و پنهان دارد!

 

کشف آمینو اسید در ذرات به جامانده از ستاره دنباله دار

ادامه نوشته

صفحه 11--8شهریور88

 

خورشید زمین را می بلعد!

 

ميدان مغناطيسي در ستاره درخشان «وگا»

 

كشف سواحل درياچه اي بر سطح مريخ

 

رصد بسیار دقیق از ستاره آلفا - جبار

 

نگرانی زمینیها از خواب خوش خورشید!

 

خاطره شكل گيري كره ماه در كيهان دوباره تداعي شد

 

رازگشايي از جرم مرموز كيهاني با خلق سياهچاله هاي آزمايشگاهي

 

حاکمیت عقرب در آسمان و زمین

 

ابداع ابزار مينياتوري براي اندازه گيري جاذبه در سيارات ديگر

 

ستاره  شناسی در یک نگاه

 

كشف گونه جديدي از «ستارگان مرده» در آسمان

ادامه نوشته

صفحه 11--25مرداد88

 

عطارد، نماد خدای پیغام آور

 

سفر در زمان

 

کشف حقایقی جدید درباره خورشید

 

گاوچران (پیکر آسمانی)

 

ستاره شناسی در ایران
دوران پیش از اسلام

 

ادامه نوشته

صفحه 11--18مرداد88

 

بررسی میزان علمی بودن پیشگویی با ستاره ها

 

درخشش زمین، راز سیاره های فراخورشیدی را افشا می کند

 

رصد اثرات کوانتومی امواج گرانشی کیهانی

 

هشدار كارشناسان به ناسا:
خطر احتمالي انتقال نمونه هاي مريخي به زمين

 

رقصهای کیهانی عامل تشکیل کهکشانهای کوتوله شناخته شدند

ادامه نوشته

صفحه 11--11مرداد88

 

اجزای منظومه شمسی و مشخصات آنها

 

بررسی 3 خصوصیت شگفت انگیز خاک سیاره سرخ

 

نگاهي به ستارگان کهن در حال مرگ

نقش ماه براي كره زمين



كشف يك فسيل كيهاني زنده
در اطراف يك سياه چاله

 

اولین ستاره های جهان دوقلو بوده اند

 

تعیین شدن مرز دقیق فضا

 

ادامه نوشته

صفحه 11--4مرداد88

 

هواپیماهای تنفس کننده؛ فضاپیماهای آینده
محسن مرادی

گلخانه ای روی ماه

 

نشانه ای جدید از وجود حیات در قمر زحل



چرا زمين از خورشيد دور مي شود؟

 

شگفتی اخترشناسان از خاموشی خورشید

 

سیاره ها هم چاق می شوند!



خورشید زمین را در برابر حملات کیهانی قرار می دهد

 

روباتی اولین خانه در کره ماه را می سازد

 

ميماس، كوچكترين جرم منظومه شمسي

 

خورشید سیاهچاله می شود؟!

 

رشد اولین گیاه در کره ماه

 

ادامه نوشته

صفحه 11--28 تیر 88

 

قدیمی  ترین رصدخانه ایران در معرض نابودی کامل

همایش بزرگداشت هفتصد و پنجاهمین رصدخانه مراغه در حالی در سال 88 برگزار می شد که به دلیل بی توجهی مسئولان تنها بقایای یکی از قدیمی ترین و بزرگترین رصدخانه های جهان در دوره قبل از اختراع تلسکوپ باقی مانده است.
 رصدخانه مراغه 167 سال پیش از احداث رصدخانه سمرقند ساخته شد و در زمانی یکی از معتبرترین رصدخانه های جهان بوده است به طوری که در آن زمان به فرمان امپراطور چین و برادر هلاکو خان کارشناسانی برای آموزش و نمونه برداری از رصدخانه مراغه به این شهر آمدند. این گروه پس از مراجعت به چین رصدخانه ای به تقلید از رصدخانه مراغه ساختند. بعد از آن رصدخانه های سمرقند، استانبول و هند با نمونه برداری از رصد خانه مراغه احداث شد.
رصدخانه ای به وسعت آسمانها
این رصدخانه که بزرگترین رصدخانه جهان در دوره قبل از اختراع تلسکوپ است در زمانی که مراغه به عنوان پایتخت از سوی هلاکوخان مغول انتخاب شده بود بر روی تپه ای در غرب مراغه ساخته شد. طبق اسناد موجود این مجموعه که امروزه فقط آثار کمی از آن باقی مانده است در سال 657 هجری به دستور هلاکو نوه چنگیزخان مغول و به همت خواجه نصیر الدین طوسی در طی 15 سال بنا شد.
پس از احداث بنای رصدخانه به امر هلاکو کتب و اسباب و آلات علمی و نجومی که از فتح بغداد به دست آورده بودند در آنجا متـمرکز و برای نگهداری این مرکز پژوهشی موقوفه های ویژه ای در نظر گرفته شد. این مرکز علمی مجهز به کتابخانه ای مشتمل بر ۴۰۰ هزار جلد کتاب و ابزارهای اخترشناسی از جمله "ذات الربع" دیواری به شعاع ۴۳۰ سانتیمتر، کره های "ذات الحلق"، "حلقه انقلابی"، "حلقه اعتدالی" و "حلقه سموت" بود. ضمن آنکه زمینه های ساخت زیج ایلخانی به سال ۶۷۰ هجری (۱۲۷۶ میلادی) نیز فراهم شد.
رصدخانه مراغه فقط مخصوص رصد ستارگان نبود بلکه یک سازمان علمی گسترده بود که امر آموزش در بیشتر شاخه های علمی را بر عهده داشت. به علاوه چون در آن زمان ارتباط علمی چین و ایران به علت استیلای مغولان بر هر دو سرزمین برقرار شده بود، دانشمندان چینی از جمله فردی به نام "فائو مون جی" در این مرکز فعالیت داشتند. همچنین فیلسوف و فرهنگ نامه نویس مسیحی "ابن العبری" در رصدخانه مراغه به تدریس کتابهای اصول اقلیدوس و المجسطی بطلمیوس مشغول بود.
این مجموعه تا سال 703 هجری آباد بود ولی پس از آن بر اثر زلزله های سخت و بی توجهی حکام رو به ویرانی رفت. 
جزئیات ساخت رصدخانه مراغه
رصدخانه مراغه بر روی تپه ای در غرب مراغه واقع شده است که قسمتهای مختلف رصدخانه از جمله بخشهای برج مرکزی رصدخانه، واحدهای مدور پنجگانه و کتابخانه برای آن ساخته شد.
برج مرکزی که وسیع ترین فضای کشف شده را تشکیل می دهد قطری به اندازه 22 متر دارد. در قسمت جنوب و جنوب شرقی و شمال برج مرکزی رصدخانه پنج واحد مدور کشف شده که هر یک به طور مستقیم در کار پژوهشهای نجومی استفاده می شده است. در گوشه شمال غربی تپه واقع در زیر حصار شمالی محوطه رصدخانه، بنای جالبی به مساحت 330 متر مربع ایجاد شده که با توجه به جنبه های مختلف بقایای به دست آمده می توان آن را کتابخانه این مجموعه دانست.
به غیر از قسمتهای ذکر شده، در دامنه غربی تپه رصدخانه مراغه و مشرف به روستای طالب خان، چهار مجموعه معماری و تعدادی دخمه کشف شده است. این مجموعه گذشته از ارزش معماری از نظر روش ساخت بسیاری از ویژگیهای مذهبی - اجتماعی و اوضاع و احوال خاص دوره ایلخانی دارای اهمیت و اعتبار فراوانی است.
تلاش برای مرمت رصدخانه تاریخی و کم توجهی مسئولان
با توجه به سابقه و نقش این رصدخانه در توسعه علوم نجومی در دهه 1350 پرویز ورجاوند باستان شناس و همکارانش به کاوش در محوطه رصدخانه پرداختند و قسمتهای مختلف آن را شناسایی کردند. همچنین در سالهای اخیر گنبدی برای محافظت از بقایای این بنا بر روی بخشی از آن ساخته شده است.
علاوه بر این رئیس مرکز پژوهشی اختر فیزیک مراغه از احیای این محوطه تاریخی خبر داد و اعلام کرد: رصدخانه مراغه 800 سال قدمت دارد که با اختصاص اعتبارات لازم بخشهای تاریخی و همجوار آن احیا می شود.
عجب شیری زاده با بیان این که اقدامات اولیه برای احیای محوطه تاریخی رصدخانه
انجام شده است، افزود: برای این منظور نقشه بازسازی محوطه تهیه شده که در صورت اجرای این پروژه از حمایتهای بین المللی نیز برخوردار می شویم.
رئیس مرکز اختر فیزیک مراغه همچنین یادآور شد: مرمت و بازسازی این رصدخانه با همکاری سازمان میراث فرهنگی انجام خواهد شد اما به رغم تهیه تمام زیرساخت ها و هماهنگی های لازم برای احیای این محوطه از سوی مرکز، تاکنون مسئولان میراث فرهنگی برای تعیین محوطه اقدامی نکرده اند.
عجب شیری زاده ادامه می دهد: در صورت اجرای این پروژه علاوه بر احیای بنای رصدخانه، مرکز تحقیقات جدیدی نیز احداث می شود.

ناسا امضای دانش آموزان را به فضا می فرستد

سازمان ناسا قصد دارد در روز اول ماه می که به عنوان روز فضا انتخاب شده است در میان دیگر برنامه های خود با همکاری مؤسسه لاکهید مارتین امضای دانش آموزان را با استفاده از مأموریتی جدید به سوی ایستگاه فضایی بین المللی به خارج از اتمسفر زمین ارسال کند.
این پروژه که "امضای دانش آموزان در فضا" نام گرفته است یکی از پروژه های تاکید شده در میان برنامه های دیگر روز فضا خواهد بود.
هدف از برگزاری برنامه های روز فضا استفاده از فعالیتهای مرتبط با فضا در آموزش و ارتقا نسل جوان به منظور گرایش آنها به سوی علم، فناوری، مهندسی و ریاضیات اعلام شده است.
برنامه امضای دانش آموزان از سال 1997 آغاز شده و با ایجاد ارتباط مستقیمی میان کودک و فضا به عنوان شیوه ای برای جذب کودکان به مطالعات فضایی مورد استفاده قرار گرفته است.
مدارسی که در این برنامه شرکت خواهد کرد، پوسترهایی بزرگ از امضای دانش آموزان در روز فضا را به ناسا ارسال خواهند کرد. پس از اینکه امضاها به مؤسسه لاکهید انتقال یافته شد به صورت جداگانه اسکن شده و بر روی تراشه رایانه ای ثبت و به واسطه مأموریت جدید یکی از شاتل های فضایی به فضا ارسال خواهند شد.
این مدارس در جریان قسمتی از اطلاعات مربوط به مأموریتی که امضای آنها را به فضا خواهد برد قرار خواهند گرفت. پس از پرواز شاتل فضایی، پوستر امضاها به همراه تصویر فضانوردانی که این امضاها را با خود به فضا برده اند در اختیار مدارس قرار خواهد گرفت.
بر اساس گزارش ناسا، مدارس مختلف هر 6 سال یک بار اجازه شرکت در این برنامه علمی را خواهند داشت. درعین حال سازمانهای ناسا و لاکهید در حال حاضر ثبت نام از دبستانها و دبیرستانهایی که برای شرکت در این برنامه ابراز علاقه کرده اند را آغاز کرده اند.

مریخ دارای سفره های آب زیرزمینی است
محققان مرکز تحقیقات فضایی گودارد معتقدند، سیاره مریخ مشابه بسیاری از سیاره های مورد مطالعه دانشمندان دارای سفره های پنهانی از آبهای زیرزمینی است.
نظریه ای جدید بر خلاف اطلاعات به دست آمده از ماهواره ها بر این باور است که سیاره مریخ در زیر سطح خود سفره های آب زیرزمینی بزرگی را پنهان کرده است.
نشانه های آبی که تا به حال در این سیاره کشف شده در قالب ذرات یخی و یا آبراهه های متعدد بوده است اما خصوصیات زمین ساختی جدید مریخ نشان می دهد که در زیر شکافهای سنگی این سیاره آب وجود دارد.
ماهواره اکسپرس آژانس فضایی اروپا به منظور اثبات این نظریه با استفاده از رادار قدرتمندی به بررسی برخی مناطق مریخی پرداخت، اما در ابتدا موفق به یافتن هیچ اثری از وجود آب نشد؛ زیرا امواج رادار باید در اثر برخورد به جسمی شفاف مانند آب بازتاب داده شوند در حالی که امواج این رادار به هیچ وجه بازتاب داده نشدند.
دانشمندان سیاره ای مرکز تحقیقات فضایی گودارد معتقدند، باید به این بررسی ها ادامه داد زیرا احتمال وجود لایه های آب در زیر سطح خاکی مریخ بسیار بالاست و نبودن بازتاب امواج رادار صرفاً به مفهوم عدم وجود لایه شفاف آب نخواهد بود.
به اعتقاد این دانشمندان در صورتی که لایه ای از ذرات یخی و سنگ بر روی سطح لایه آب قرار داشته باشد این لایه کاملاً رسانا بوده و می تواند به اندازه ای از انرژی رادار را به خود جذب کند که سیگنالهای رادار را دچار اختلال و گمراهی سازد. بنابراین در حال حاضر نمی توان به نتایج مطالعات راداری اطمینان کامل داشت.
دانشمندان بر این باورند که گسترش چنین مطالعاتی می تواند در آینده برای مطالعه وجود آب بر روی دیگر سیاره های یخی نیز مؤثر باشد.

كشف اورانيوم در كره ماه
محققان با بررسي اطلاعات جديدي كه از يك فضاپيماي ژاپني به دست آمده، در كره ماه اورانيوم كشف كردند.
پژوهشگران مي گويند اين يافته اولين مدرك علمي مبني بر وجود عنصر راديواكتيو در غبار قمري است.
خبر اين كشف در چهلمين كنفرانس قمري و سياره اي ارائه شده و در نشريه پيشرفتهاي كارگاه بين المللي علوم پرتوهاي كيهاني منتشر شده است.
محققان مي گويند با اين كشف مي توان به استقرار كارخانه هاي نيروي هسته اي روي كره ماه اميدوار بود و يا حتي ماهواره هاي زمين مي توانند از اين موقعيت به عنوان يك منبع مواد معدني اورانيوم براي بازگشت به زمين به عنوان سوخت استفاده كنند.
فضاپيماي ژاپني «كاگويا» كه در سال 2007 پرتاب شد با كمك يك طيف سنج پرتوگاما توانسته در كره ماه اورانيوم پيدا كند.
دانشمند ان با استفاده از اين ابزار نقشه هايي از تركيبات سطح ماه تهيه كرده اند كه نشان دهنده وجود توريوم، پتاسيم، اكسيژن، منگنز، سيليس، كلسيم، تيتانيوم و آهن بر روي اين قمر است.

تفاوت بازتاب نور اقيانوس ها و خشکي هاي زمين در ماه
يک پژوهشگر استراليايي با استفاده از تلسکوپي آماتوري کشف بزرگي انجام داده است: اقيانوس ها و قاره هاي زمين در سمت تاريک ماه، بازتاب متفاوتي دارند.
این براي اولين بار است که نشان داده شد تفاوت در انعکاس نور از خشکي ها و اقيانوس هاي زمين را مي توان در سمت تاريک ماه ديد و آن پديده شگفت انگيز «زمين تاب» نام دارد.
اين اولين مطالعه در دنياست که در آن از بازتاب نور از اقيانوسها و خشکي هاي زمين استفاده مي شود تا تأثير قاره ها و اقيانوسها در درخشندگي ظاهري يک جرم آسماني اندازه گيري شود. مطالعات ديگر با استفاده از طيف رنگي و دريافت کننده هاي حسي مادون سرخ صورت گرفته اند.
جمعي از محققان سمت تاريک هلال ماه را با استفاده از يک تلسکوپ 20 سانتي متري (8 اينچ) به دقت بررسي کردند.
اين پژوهش به مدت سه روز در هر ماه و در هنگامي که ماه طلوع يا غروب مي کرد از منطقه ويكتوريا انجام شده است. براساس اين مطالعه، در شامگاه هنگامي که هلال افزاينده بود، زمين تاب از اقيانوس هند و ساحل شرقي آفريقا و در صبحگاه هنگامي که هلال کاهنده بود تنها از اقيانوس آرام سرچشمه مي گرفت.
اخترشناسان اميدوارند که در آينده سياراتي مانند زمين به دور ستارگان ديگر بيابند. هرچند اين سيارات براي انعکاس تصويري از سطح خود بسيار کوچک خواهند بود، اما مي توانيم از پديده زمين تاب و دانش خود از سطح زمين در جهت تفسير ساختار فيزيکي سيارات جديد کمک بگيريم.

تهیه نقشه جدید از تاریکترین حفره های قطب جنوب ماه
دانشمندان ناسا با هدف کمک به مأموریت ماهواره LCROSS یک نقشه توپوگرافی جدید را از ماه ارائه کردند که با وضوح تصویر بسیار بالا، تاریکترین حفره های سطح قطب جنوب ماه را نشان می دهد.
 این نقشه توپوگرافی را دانشمندان لابراتوار Jet Propulsion ناسا با کمک “رادار شبکه سه بعدی منظومه شمسی گولد استون" واقع در بیابانهای کالیفرنیا تهیه کردند.
دیش این رادار 70 متر است. قطر این آنتن سه چهارم اندازه یک زمین فوتبال است و می تواند با ارسال 500 کیلووات نیرو، 373 هزار و 46 کیلومتر از سطح ماه را در مدت 90 دقیقه پوشش دهد.
براساس گزارش ساینس دیلی، این نقشه به مأموریت "ماهواره مشاهده و رصد حفره های ماه" (LCROSS) کمک خواهد کرد. حفره های واقع در قطب جنوب ماه تاریکترین حفره های حاضر در سطح تنها قمر طبیعی زمین به شمار می روند.
این دانشمندان در این خصوص اظهار داشتند: "این حفره های ماه تاکنون از چشم انسان دور بوده اند. اکنون ما می توانیم با این نقشه توپوگرافی، جزئیات داخل این حفره ها را با دقت 40 متر در پیکسل و ارتفاع بیش از پنج متر ببینیم." این نقشه جدید جزئیات توپوگرافی منطقه ای به وسعت 500 کیلومتر در 400 کیلومتر از قطب جنوب ماه را نشان می دهد.

صفحه 11--7تیر 88

 

دمای ستارگان

برای بدست آوردن دمای یک ستاره ما به طیفی که از آن ستاره به دست مي آید، نیاز داریم.
توجه: دمایی که ما مي خواهیم بدست بیاوریم مربوط به سطح آن است نه داخل ستاره.
بسیار واضح است که دمای سطح ستاره بسیار کمتر از داخل آن مي باشد دلیل آن هم تراکم مواد است. هر چه تراکم بیشتر باشد دمای ستاره در آن محل زیادتر است تا جایی که تراکم کمتر است.
ابتدا طیف نمایی را بررسی کنیم و ببینیم اصلاً چه سودی دارد که ما طیف ستاره را داشته باشیم.
همان طور که گفته شد دما در سطح هر ستاره را مي توان به روش طیف نمایی بدست آورد. حتی مي توان مقدار و نوع مواد در سطح هر ستاره را پیش بینی کرد.
خود طیف نمایی یک علم است. این علم به بررسی اشعه ای مي پردازد که از طرف یک شی نورانی در اینجا ستاره به سمت ما مي آید. دانشمندان این علم وسیله را برای کار خود در اختیار دارند به نام طیف نما.
طیف نما چیست؟
ما ۲ تا طیف نمای کلی داریم یکی طیف نمای منشوری و دیگری طیف نما با توری پراش.
طیف چیست؟
اگر شما شکست نور خورشید بعد از گذشتن از منشور را دیده باشید حتماً ۷ رنگ مشهور را هم دیده اید به مجموع این ۷ رنگ طیف نور خورشید گفته مي شود.
مي دانید چرا شما رنگها را مي بینید؟ چرا شما رنگ قرمز را از بنفش یا آبی تشخیص مي دهید؟ دلیل آن در طول موج است. رنگ سرخ بلند ترین طول موج نور مریی را دارد و بنفش کوتاه ترین طول موج نور مریی را داراست.
طول موج چیست؟
هنگامي که دریا توفانی مي شود دریا امواجی را موازی مي فرستد وقتی کلمه طول موج مي آید بیشتر اشخاص یاد نور مي افتند ولی در حقیقت هر ۲ موجی طول موج دارند حتی ۲ موج دریا.
هر طول موج مسافت بین ۲ قعر یا قله موج است حالا شاید سؤال برایتان پیش بیاید که بگویید شاید طول موج ما آنقدر کوچک بود که نتوانستیم آن را با واحد مثلاً سانتیمتر اندازه بگیریم یا متر. در پاسخ باید گفت که طول موج را با واحدی به نام آنگستروم اندازه مي گیرند که چیزی در حدود ۱۰ به توان منفی ۱۰ متر است.
پس تا اینجای کار ما با طیف و وسیله مورد استفاده اخترشناسان برای فهمیدن دمای ستارگان آشنا شدیم.
دوباره به بحث اصلی مي پردازیم داشتیم در مورد دمای ستارگان صحبت مي کردیم برای آنکه یک واحد مشخصی برای دما داشته باشیم دما را با واحد کلوین نشان مي دهیم.
معمولاً دمای ستارگان بین ۵۰۰۰ تا ۷۰۰۰ کلوین مي باشد.
برای بیان این گرما یک مثال ساده این است که مي زنم آیا شما مي توانید دست خود را داخل آبی در حال جوش شدن بگذارید؟ اگر نمي توانید باید بدانید که این آب در حدود ۱۰۰ درجه سانتی گراد دما دارد. برای مقایسه ۲ کار مي توان انجام داد:
1 - اینکه دمای ۱۰۰ درجه سانتیگراد را به کلوین تبدیل کنیم.
2 - ۵۰۰۰ درجه کلوین را به سانتیگراد تبدیل کنیم.
چگونه دمای ستارگان را محاسبه کنیم؟
اولین گام برای محاسبه تعیین توزیع انرژی طیف است.
توزیع انرژی طیف چیست؟
همان طور که از اسمش بر مي آید بیان کننده این است که در هر طیف از رنگهای بدست آمده از نور ستارگان چه انرژی نهفته است یا بهتر بگوییم انرژی آن طول موج چقدر است؟
منحنی داریم که بر اساس بلندی و کوتاهی طول موجها طراحی شده است. در این نمودار مي توانیم بفهمیم هر چقدر که طول موج کوتاه تر باشد انرژی بالاتری دارد و بالعکس.
اگر طیف های خورشید را در نمودار بگذاریم مي بینیم که طول موج بنفش بیشترین انرژی و کمترین طول موج را داراست.
این منحنی از کجا آمده است؟
اگر خودمان هم دقت کنیم تجربه روزانه این مطلب را بارها به ما ثابت کرده است که هرگاه دریا آرام است یعنی طول موج ها زیاد است، اثر تخریبی ندارد و انرژی آن کم است ولی وقتی دریا توفانی مي شود یعنی طول موجها به هم پیوسته یا تقریباً خیلی نزدیک مي شوند. دریا خاصیت ویران کنندگی دارد و انرژی آن زیاد است از این رو به طور تجربی این نمودار درست در مي آید ولی اگر بخواهیم دقیقتر بگوییم دانشمندان با تبدیل نور به انرژی و سپس اندازه گیری آن مي توانند بسیار دقیق طول موجهای اندازه گرفته شده را ارزیابی کنند و نتایج را در نمودار به ما بدهند.
پس ما مي توانیم با داشتن این منحنی به راحتی اولین قدم را برداریم.
گام دوم که بسیار به گام اول مربوط است مربوط مي شود به جستجو در نمودار. این بار ما باید به دنبال کوتاه ترین طول موج برویم یعنی پر انرژی ترینشان از این رو ما باید به دنبال لاندای ماکزیمم باشیم.
لاندا=طول موج
گام سوم را ویلهلم وین برداشته است. او با کشف این فرمول بسیار راحت و خطی کار ما را راحت کرده است:
maxدمای ستاره=(۲۸۹×۱۰^۵)/لاندا
دما برحسب کلوین و ماکزیمم لاندا بر حسب آنگستروم است. همان طور که مشاهده مي کنید لاندا ماکزیمم با دما نسبت عکس دارد، یعنی هر چه طول موج کمتر باشد دما بیشتر است و بالعکس.
اثبات فرمول:
آهنی را ملتهب کرده و نوری را که از آن متصاعد مي شود را مي گیریم و طیف نمایی مي کنیم و لاندای ماکزیمم را بدست مي آوریم و سپس با وسیله ای مانند تف سنج نوری دمای آهن را بدست مي آوریم و سپس با داشتن این رابطه:
دما 1درصد/ ماکزیمم لاندا
حالا با داشتن این رابطه مي توان نوشت:
دما =x/ماکزیمم لاندا
و این همان ضریب تساوی است که ما با داشتن آن دو داده مي توانیم به راحتی ضریب را که همان ۲۸۹×۵^۱۰ است را بدست بیاوریم.
تقریباً جالب است بدانید دمایی که به این روش محابسه مي شود به دمای جسم تاریک موسوم است
روش های دیگری هم برای بدست آوردن دمای ستاره مرسوم است ولی این یکی از همه استاندارد تر است.

خورشیدگرفتگی بهترین روش برای حل مسائل بزرگ نجومي 

تئوری نسبیت عمومي اینشتاین نخستین بار از طریق عکسبرداری خورشیدگرفتگی 29 مي 1919 تأیید شد. اکنون به نظر مي رسد گروهی از ستاره شناسان قصد دارند در خورشیدگرفتگی 22 جولای همزمان با سال نجوم برخی مسائل فیزیکی را با رصد دقیق این خورشیدگرفتگی حل کنند.
22 جولای سال جاری طولانی ترین خورشیدگرفتگی قرن 21 روی خواهد داد. این خورشد گرفتگی که در هند و چین به وضوح قابل رویت است شش دقیقه به طول خواهد انجامید. به باور بسیاری از دانشمندان، بررسی خورشیدگرفتگی مي تواند به حل بسیاری از مسائل نجمومي کمک کند. به طوری که "جی پاساچف"، پروفسور نجوم کالج ویلیام در مقاله ای که در مجله نیچر منتشر کرده نوشته است قصد دارد به مناسبت سال نجوم، 22 جولای (31 تیر 1388) به ارتفاع سه هزار فوتی (4/914 متری) کوهستان "تیانهونگ پینگ" در چین سفر کند تا شاهد این خورشید گرفتگی عظیم باشد.
بررسی مسائل نجومي با کمک پدیده خورشیدگرفتگی موضوع تازه ای نیست به طوری که 90 سال قبل خورشید گرفتگی که بین آفریقا و برزیل گسترده شده بود، تئوری نسبیت عمومي اینشتاین را تأیید کرد.
در دست نوشته ای که از آلبرت اینشتاین باقی مانده نوشته شده است: "ماکس پلانک هیچ چیز از فیزیک نمي فهمید چرا که در مدت خورشید گرفتگی 1919 تمام شب را برای دیدن نوری سر پا بیدار ماند که مي توانست نور واقع در میدان جاذبه را تأیید کند. این درحالی است که اگر ماکس پلانک تئوری مرا مي شناخت مي توانست با خیال راحت به تختخواب برود."
در حقیقت اولین آزمایش نسبیت عمومي 90 سال قبل و در 29 مي 1919 رخ داد. تئوری نسبیت عمومي در 1915 منتشر و با استقبال سردی از سوی جامعه علمي مواجه شد.
در این خصوص ستاره شناسان معتقدند: "فیزیک اجسام و گرانش نیوتن و گالیله تمام آن چیزهایی را که مي توانست در رفتار اجرام در خلاء دیده شود تشریح مي کرد. اما در قوانین نیوتن و گالیله درباره نور هیچ توضیحی داده نشده بود. به این ترتیب انیشیتن برپایه معادله E=mc2 تئوری نسبیت عمومي را شرح داد و تفسیر کرد که تمام اجسام جاذبه گرانشی دارند و زاویه پرواز آنها در فضا زمانی که از نزدیکی یک جرم عظیم مي گذرند منحرف مي شود."
اینشتاین در دست نوشته های خود نوشته است: "کلمات یا همان زبان ریاضی برای بیان این تئوری وجود دارند اما فقدان یک آزمایش تجربی بدیهی به وضوح احساس مي شود. برای تأیید تجربی این تئوری کافی است که از یک خورشید گرفتگی عکسبرداری کرد."
انجمن نجوم سلطنتی انگلیس اولین نهادی بود که در زمان انتشار مقاله "گزارشی درباره تئوری نسبیت جاذبه" حمله کرد و " سر آرتور ادینگتون" ستاره شناس این انجمن در مقابل اینشتاین ایستاد. در حقیقت تا آن زمان هیچ عکسی از خورشید گرفتگی وجود نداشت و جنگ جهانی اول بزرگترین مانع بر سر راه تلاش برای عکسبرداری از یک خورشید گرفتگی به شمار مي رفت. اولین تلاش ناموفق در عکسبرداری از خورشید گرفتگی در زمان جنگ جهانی اول و در روسیه انجام شد. موقعیت دوم عکسبرداری در خورشید گرفتگی سال 1912 در برزیل فراهم شد اما در این زمان هم باران شدیدی که منطقه رویت خورشیدگرفتگی را فرا گرفته بود مانع از عکسبرداری شد.
سرانجام، تاریخ فیزیک نجوم بهار 1919 را برای اولین عکسبرداری از خورشید گرفتگی انتخاب کرد. مکان انتخاب شده "سوربال" بود. سوربال شهری کوچک در فاصله 245 کیلومتری از پایتخت ایالت "سئارا" برزیل است. به موازات این عکسبرداری، آزمایش مشابهی هم در کوچکترین جزیره ایالت "سائو تومه" به نام "پرنس" واقع در مجمع الجزایر دریاچه آفریقای مرکزی- غربی انجام شد.
هوا در طلوع 29 مي در شهر سوربال تاریک بود. تنها در حدود ساعت 7 کمي از آسمان بالای دریا روشن شد. سرانجام در ساعت 7:46 خورشید گرفتگی آغاز شد. تاریکی کلی تنها چند دقیقه به طول انجامید اما دوربینهای عکاسی که از چند روز قبل آماده بودند توانستند در همان دقایق کوتاه صدها عکس از خورشید گرفتگی تهیه کنند.
خورشید گرفتگی سوربال اولین تجربه برای نشان دادن این مسئله بود که نه تنها یک جسم ماده بلکه حتی پرتوهای الکترومغناطیسی مثل نور مرئی نیز جذب نیروی گرانش مي شوند. این آزمایش دقیقاً ایده اینشتاین را تأیید مي کرد و نبوغ این دانشمند برجسته را نشان مي داد.
اینشتاین در این خصوص مي گوید: "تصور کنیم که یک ستاره دوردست و پشت به خورشید وجود داشته باشد. ما آن را نباید ببینیم چون توسط حلقه خورشیدی پوشانده شده است اما اغلب اتفاق مي افتد که این اجرام آسمانی پنهان شده مي توانند خود را به ما نشان دهند. در حقیقت این نور آنها است که توسط اجرام بزرگی چون خورشید جذب مي شوند."
هرچند نسبیت عمومي یک تئوری انقلابی است اما اینشتاین جایزه نوبل را به پاس اثر فتوالکتریک دریافت کرد. به گفته محققان، طبیعی است که قبول تئوری نسبیت عمومي از سوی دانشمندان هم دوره این نابغه بزرگ کاری دشوار باشد. به طوری که تنها فیزیکدانان نسل جدید مي توانند عظمت این تئوری را درک کنند. به نظر مي رسد که خورشیدگرفتگی 22 جولای سال نجوم بتواند بار دیگر در تأیید این تئوری مورد استفاده قرار گیرد.

تاریخ نجوم
تصورات اولیه از عالم همواره بر مسطح بودن زمین دلالت داشتند،چرا که فواصل طی شده توسط بشر، بسیار کم تر از فواصل مورد نیاز برای تشخیص شکل کروی زمین بود.
یونانیان باستان معتقد بودند که زمین صفحه ای مسطح است شناور بر روی آب که خیمه ای چاک چاک آن را پوشانده است. به دور خیمه آتش و درون آن زمین قرار داشت.هر روز «هلیوس»،خدای خورشید،ارابه آتشین خود را در آسمان به حرکت در مي آورد و شب نیز از اقیانوس زیر زمین مي گذشت. البته فلاسفه مختلف یونان اعتقادات گوناگون داشتند.
نخستین بار ارستو در حدود ۳۴۰ قبل از میلاد در کتاب «درباره افلاک» ادعا کرد که زمین کروی است.او دو دلیل برای این ادعا داشت و یونانیان دلیل سوم را نیز آوردند:
۱.سایه زمین روی ماه در هنگام خسوف همواره دایره ای است.
۲.با سفر به عرض های جغرافیایی پایین تر ارتفاع ستاره قطبی کم میشود.
۳.بادبان کشتی ها در افق و در هنگام نزدیک شدن به ناظر ابتدا دیده مي شود.
در قرن دوم بعد از میلاد، بطلمیوس نظریات خود و ارستو را ترکیب نمود و نمونه کاملی برای جهان ارایه داد.بر اساس نمونه او، زمین در مرکز عالم و هفت فلک (ماه،زهره،عطارد،خورشید،مریخ،مشتری و زحل) قرار داشتند و در دوردست ها نیز فلک ستارگان دور دست جای میگرفت و همه به دور زمین مي چرخیدند. برای توضیح حرکت رجوعی سیارات در آسمان، بطلمیوس مجبور شد هر سیاره را به دور فلک خود نیز بچرخاند. این نمونه با مشاهدات رصدی سازش بسیاری داشت.
تا سال ۱۵۱۴ نمونه بطلمیوسی نمونه مورد قبول همه و بخصوص کلیسا بود.در این بین عده ای مانند «جوردانو برونو»اعلام کردند که خورشید در مرکز عالم است و اکثر آن ها توسط کلیسا مجازات شدند. سرانجام در همان سال، «نیکلاس کوپرنیک»، کشیش لهستانی نظریه خورشید مرکزی خود را منتشر کرد.این حرکت که به دلیل ترس از کلیسا در روزهای آخر زندگی او انجام شد، بعد ها انقلاب کوپرنیکی نام گرفت و برای اولین بار در طول تاریخ خورشید را در مرکز عالم قرارداد.
در نظریه کوپرنیک خورشید در مرکز عالم قرار دارد و همه سیارات روی مدارهای دایره ای به دور آن مي چرخند. به رغم این که این نمونه کم و بیش پذیرفته شد، اما در آن اشکالات رصدی وجود داشت.
بعدها رصدهای یکی از تیزبین ترین رصدگران تاریخ،تیکو براهه،موجب تکمیل این نظریه شد. خود «براهه» از روی رصدهایش نمونه جدید و اشتباهی برای عالم ارایه داد. در نمونه او همه چیز به دور خورشید مي چرخید و خود خورشید به دور زمین در حرکت بود.
این نظریه چندان مورد توجه قرار نگرفت، اما دستیار جوان تیکو،یوهانس کپلر، با استفاده از داده های رصدی استادش نمونه کاملی برای منظومه شمسی ارایه داد. نتیجه کارهای کپلر در قالب سه قانون مطرح شد:
۱.همه سیارات در مسیرهای بیضی نزدیک به دایره که خورشید روی یکی از کانون های آن قرار دارد حرکت مي کنند.
۲.خط واصل خورشید- سیاره در زمانهای مساوی سطوح مساوی را طی مي کنند.
۳.نسبت مربع زمان های لازم برای یک دور چرخیدن دو سیاره به دور خورشید، برابر است با نسبت مکعب قطر بزرگ بیضی مسیر آنها.
در ۱۶۰۹ «گالیله» برای اولین بار از تلسکوپ برای رصد آسمان استفاده کرد. هر چند که معمولاً به اشتباه گالیله را به عنوان مخترع تلسکوپ مي شناسند، اما در واقع مخترع تلسکوپ «لیپرشی» عینک ساز هلندی بود.
یک سال بعد گالیله اولین نتایج رصدیش را منتشر کرد:
۱.مشتری اقماری دارد که به دورش مي چرخند.
۲.زهره دارای اهله است.
۳.زهره در آسمان بزرگ و کوچک مي شود.
۴.راه شیری پر از ستاره است.
۵.روی سطح خورشید لکه هایی وجود دارد.
۶.ماه پر از گودال و دره است.
بسیاری از موارد بالا مي تواند نظریه بطلمیوسی را نقض کند. بعدها دادگاه تفتیش عقاید گالیله را محاکمه، محکوم به ارتداد و مجبور به توبه کرد.
در آخرین صبح زندگی گالیله، «نیوتون» به دنیا آمد.او در ۱۹ سالگی به کمبریج رفت و در مدت شیوع طاعون و تعطیلی دانشگاه به خانه بازگشت و سه قانون معروف خود را بنا نهاد:
۱.اگر برآیند نیروهای وارد بر یک جسم صفر باشد و یا به آن نیرویی وارد نشود، اگر آن جسم ساکن باشد تا ابد ساکن خواهد ماند و اگر متحرک باشد تا ابد به صورت مستقیم الخط یکنواخت به حرکتش ادامه خواهد داد.
۲.تغییر سرعت یک جسم بر اثر وارد کردن نیرو بر آن همواره متناسب با نیرو و جهت آن در راستای نیروی وارد شده بر آن است.
۳.هر عملی را عکس العملی است، به همان اندازه و در خلاف جهت آن.
بعدها نیوتون قانون گرانش عمومي خود را نیز بنیان نهاد که بر طبق آن هر دو جرم همدیگر را جذب مي کنند که این نیرو با جرم دو جسم رابطه مستقیم و با مجذور فاصله آنها نسبت عکس دارد.
حال با استفاده از قوانین یاد شده مي شد قوانین کپلر را اثبات نمود.
از آن زمان تا سال ۱۹۰۵ اکتشافات زیادی در نجوم اتفاق افتاد که از آنان چشم پوشی مي کنیم تا به سال ۱۹۰۵ برسیم.
در این سال آلبرت اینشتاین، فیزیک دان برجسته قرن بیستم، در چهار مقاله خود دنیای فیزیک را متحول نمود.
۱.حرکت براونی
۲.اثر فوتوالکتریک
۳.نسبیت خاص
۴.برابری جرم و ماده
وی همچنین در ۱۹۱۵ نظریه نسبیت عام را مطرح نمود.
اینشتاین خود مي دانست که بر طبق نظریاتش جهان در حال گسترش است، اما خود او با این فرض مخالف بود و در معادلات خود ضریبی به نام «نسب کیهان شناختی» وارد نمود تا جلوی انبساط عالم را بگیرد. اما وقتی که «ادوین هابل» انبساط عالم را از طریق طیف سنجی کشف نمود،اینشتاین این کار خود را بزرگترین اشتباه زندگیش توصیف کرد.

کشف ابرنواختری جدید با کمک انفجار یک ستاره
اخترشناسان دانشگاه کالیفرنیا با کمک نور حاصل از انفجار ستاره ای موفق به کشف ابرنواختری جدید در کهکشان M82 شدند.
روشن شدن کهکشانی به واسطه نور حاصل از انفجار یک ستاره باعث کشف نزدیکترین ابر نواختر در پنج سال گذشته شد.
محققان دانشگاه کالیفرنیا این ابرنواختر را در فاصله 12 میلیون سال نوری (یک سال نوری برابر 9/5 تریلیون مایل است) و در کهکشان تغییر شکل داده M82 کشف کردند. سیگنالهای رادیویی این ابر نواختر برای اولین بار در ماه ژانویه به زمین رسیده است.
ستاره منفجر شده که به واسطه غبارهای کیهانی تیره و کدر به نظر مي رسد تنها با کمک امواج رادیویی قابل شناسایی بوده و بقایای آن به شکل حلقه ای با وسعت هزار و 860 میلیون مایل در نزدیکی کهکشان متعلق به ستاره گسترش یافته است.
بر اساس گزارش یو اس ای تودی، درک چگونگی انفجار ستارگان مي تواند دانشمندان را در درک و تعیین سرنوشت احتمالی خورشید زمین یاری کند.

خورشید در حال دزدی از زمین است!
مطالعات جدید نشان مي دهد خورشید به تدریج و در حالی مشغول دزدیدن ذرات اتمسفر زمین است که لایه محافظ اتمسفر زمین نیز مشابه ماموری دو جانبه در این دزدی شرکت داشته و به خورشید کمک مي کند.
بر اساس گزارش جدید لایه مگنوتوسفیر زمین که معمولا به عنوان لایه ای محافظ در برابر انرژی شدید و قدرتمند خورشیدی شناخته مي شود در واقع به خورشید کمک مي کند تا نوارهایی از ذرات موجود در اتمسفر زمین را فعال کرده و برباید. به گفته دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا، در واقع این پدیده باعث مي شود میزان از دست رفتن اکسیژن و هیدروژن زمین از ستاره ونوس نیز بیشتر شود.
گروهی از دانشمندان بین المللی با استفاده از اطلاعات به دست آمده از ماموریتهای ناسا و آژانس فضایی اروپا اعلام کردند لایه مگنوتوسفیر زمین درست عملکردی مشابه یک کلکسیونر انرژی دارد که مي تواند با موادی که از خورشید خارج مي شوند فعل و انفعال داشته باشد و انرژی موجود در بادهای خورشیدی را بیرون بکشد.
سپس میدان مغناطیسی زمین این انرژی را به لایه های خارجی تر اتمسفر هدایت کرده و باعت ایجاد گرما در این لایه ها مي شود. در نتیجه ذرات در این لایه ها از طریق تونلهای بسیار کوچکی که انرژی را به درون مي کشند به خارج از اتمسفر فرار مي کنند.
بر اساس گزارش نشنال جئوگرافیک، وقوع این پدیده تهدید بزرگی برای زمین به شمار نمي رود زیرا در حال حاضر ذخایر اتمسفر زمین بسیار زیاد بوده و زمان زیادی لازم خواهد بود تا خورشید بتواند تمام ذرات آن را از زمینیان برباید.

پوسته ستاره هاي نوتروني 10 ميليارد بار محكمتر از فولاد است!
براساس شبيه سازي هاي رايانه اي، استحكام پوسته ستاره هاي نوتروني 10 ميليارد برابر فولاد است.
اين استحكام بالا سبب مي شود كه سطح اين ستاره ها با تراكم فوق العاده زياد به اندازه كافي سفت و محكم شود تا از انباشتگي هاي طولانی مدت مواد در اين اجرام آسماني حمايت كند.
اين انباشتگي ها به صورت برجستگي امواج جاذبه ای توليد مي كنند كه اين امواج از طريق آزمايش هاي زميني قابل تشخيص هستند.
ستاره هاي نوتروني هسته هايي هستند كه پس از انفجار ستاره هاي نسبتاً عظيم در درون ابر نواختر بر جاي مي مانند.
اين ستاره ها بسیار متراكم و پرچگالي هستند و در جرمي بيشتر از خورشيد كه درون يك كره به قطر فقط 20 كيلومتر قرار گرفته باشد، متراكم وبسته بندي مي شوند. به علاوه برخي از اين ستاره ها صدها بار در ثانيه به دور خود مي چرخند.
به دليل وجود اين جاذبه بي نهايت و اين سرعت فوق العاده زياد و غير قابل تصور اگر بر سطح ستاره هاي نوتروني پمپ هايي وجود داشته باشند، مي توانند به طور بالقوه امواج عظيمي را در فضا ايجاد كنند!
سازوکارهاي زيادي براي ايجاد اين پمپ ها ارایه شده اند. محققان دانشگاه اينديانا با ارایه خصوصيات بيشتري از سطح ستاره هاي نوتروني خاطر نشان كردند: تصور مي شود اين ستاره ها از مخروطي از نوترون هاي پوشيده شده از پوسته جامد، تشكيل شده اند.
اين پوسته از بلورهاي اتم هاي غني از نوترون تشكيل مي شوند.
با توجه به اين يافته ها محققان در شبيه سازي هاي جديد رايانه اي نيز دريافته اند كه پوسته يك ستاره نوتروني بسيار مقاومتر از محاسبات قبلي دانشمندان است.
موادي شبيه به سنگ و فولاد به دليل اين كه بلورهايي با فاصله و شكاف هستند، مستعد شكستگي مي باشند، در حالي كه ستاره هاي نوتروني به دليل فشار بسيار زياد ، بسياري از اين نواقص را ندارند.

 

صفحه 11--31 خرداد88

 

کشف شفاف ترین قسمت آسمان
دانشمندان دانشگاه نیو ساوث ولز به منظور یافتن بهترین موقعیت رصد ستاره ها در قطب جنوب موفق به یافتن شفاف ترین قسمت آسمان شدند.
به گزارش مهر، شفاف ترین قسمت آسمان برای انجام مطالعات اخترشناسی کشف شد. محققان دانشگاه نیو ساوث ولز استرالیا در تلاش برای یافتن پاکترین قسمت آسمان در فلات جنوبگان از رصد ترکیبی ماهواره ها و ایستگاه های زمینی استفاده کرده و عوامل مختلفی را که بر دید تلسکوپها تاثیر منفی دارند از قبیل بخار آب، سرعت باد و اختلالات اتمسفری را مورد ارزیابی قرار دادند.
محققان با توجه به نتایج دریافتند در قسمتهایی از سیاره زمین که با صفحات یخی پوشانده شده اند لایه هوای نزدیک به فلات سردتر از لایه های بالایی هوا بوده و این پدیده لایه ای معکوس به وجود می آورد که در کنار بادهای قدرتمند محلی اغتشاشات جدی را برای دید تلسکوپها به وجود می آورد.
تحلیلهای محققان نشان می دهد که لایه وارونه تنها 20 متر ضخامت داشته و در صورتی که بتوان تلسکوپی را بر فراز آن قرار داد کمترین میزان اختلال دید در برابر میدان دید تلسکوپ قرار خواهد گرفت.
چنین موقعیتی می تواند برای بهبود مطالعه تولد ستاره ها بسیار موثر باشد، زیرا به صورت عادی بخار آب موجود در اتمسفر نشانه های تابشی ابرهای مولکولی در مناطق شکل گیری ستاره ها در کهکشان راه شیری را فیلتر می کنند اما هوای جاری بر فراز لایه وارونه به اندازه ای خشک است که امکان مشاهده محدوده ستاره های تازه متولد شده نیز وجود خواهد داشت.
در حال حاضر منطقه ای که ارتفاع مناسب را برای نصب تلسکوپ در قسمت شفاف آسمان دارد منطقه Dome A نام دارد که چینی ها ایستگاه تابستانه ای را به همراه تلسکوپی روباتیک در آن نصب کرده اند. با این حال منطقه ای دیگر در 150 کیلومتری جنوب غرب این محدوده وجود دارد که دانشمندان پس از اندازه گیری های مورد نیاز به بررسی امکان احداث رصد خانه در آن منطقه خواهند پرداخت.
با این همه زندگی تلسکوپها در فلات جنوبگان با مشکلات جدی مواجه است. از جمله این مشکلات احتمال یخ زدن شیشه ها و عدسی های تلسکوپها است که مهار و جلوگیری از یخ زدگی آنها امری بسیار مشکل خواهد بود.
بر اساس گزارش نیوساینتیست، محققان معتقدند برای مطالعه آسمان در منطقه ای به سردی قطب جنوب باید از تلسکوپهایی چند منظوره با خصوصیت تلسکوپهای فضایی استفاده کرد، زیرا این تلسکوپها در برابر تغییرات شدید حرارت محیط از مقاومت بالایی برخوردارند.

بیگانگان زمین را از برخورد شهابسنگها نجات دادند!

محققان پدیده های غیرطبیعی فضایی معتقدند انفجار سال 1908 در سیبری نتیجه برخورد فضاپیمای بیگانگان فضایی با زمین بوده است تا این سیاره از برخورد با شهابسنگها نجات پیدا کند.
محققان در سازمان پدیده های فضایی تانگاسکا در روسیه معتقدند فضاپیمای بیگانگان فضایی در 30 ژوئن سال 1908 میلادی برای جلوگیری از برخورد شهابسنگی عظیم به زمین در منطقه سیبری خود را قربانی کرده است.
نتیجه این واقعه رویداد تانگاسکا، انفجاری 15 مگاتنی است که بیش از 80 میلیون درخت را در مسافتی برابر 259 کیلومتر مربع نابود کرده است.
شاهدان این اتفاق از نوری بسیار شدید و امواج لرزشی بسیار قدرتمند خبر داده اند اما به دلیل کم بودن ساکنان منطقه این اتفاق هیچگونه قربانی نداشته است.
اکثر دانشمندان معتقدند این انفجار در نتیجه انفجار شهابسنگی بوده که چندین مایل قبل از رسیدن به سطح زمین منفجر شده است اما
یوری لابوین محقق سازمان پدیده های فضایی بر این باور است که صفحات کوارتزی عجیبی که در منطقه انفجار یافته شده بقایای صفحه کنترل فضاپیمای بیگانه ای است که در اثر برخورد با صخره ای بزرگ از بین رفته است.
بر اساس گزارش فوکس نیوز، لابوین معتقد است به دلیل محدود بودن فناوری های کنونی امکان بررسی دقیق کریستالهای کوارتزی یافته شده وجود ندارد. از دیگر شواهدی که نظریه لابوین را قویتر می کند وجود سیلیکات فروم در منطقه انفجار است. این ماده در هیچ جای کره خاکی موجود نبوده و تنها در فضا امکان به وجود آمدن آن وجود دارد.

سردردهای فضایی قدرت حرکت را از فضانوردان می گیرد

تحقیقات جدید نشان می دهد طی مأموریتهای فضایی اکثر فضانوردان به سردردهای شدیدی دچار می شوند که در برخی مواقع شدت سردرد قدرت انجام هر حرکتی را از آنها سلب می کند.
بر خلاف نظریه های رایج، سردرد در فضا تحت تأثیر بیماریهای ناشی از حرکت فضاپیما نیست بلکه این پدیده در اثر افزایش فشار خون و زیاد شدن جریان خون در رگهای مغزی به وجود می آید.
گروهی از دانشمندان دانشگاه ندرلند با تحقیق بر روی فضانوردان زن و مردی که در ایستگاه بین المللی فضایی اقامت داشته اند، دریافتند که 12 فضانورد از میان 17 نفر 21 بار به سردرد دچار شده اند که 9 سردرد در طی پرتاب فضاپیما، 9 سردرد در هنگام اقامت در ایستگاه، یک سردرد در هنگام راهپیمایی در خارج از ایستگاه و دو سردرد در هنگام فرود فضاپیما رخ داده است.
دو سوم این سردردها خفیف و بیشتر آنها ملایم بوده اند، اما 6 درصد از آنها بسیار شدید بوده اند به طوریکه تنها کاری که فضانورد توانایی انجام آن را داشته خوابیدن بوده این در حالی است که هیچ یک از این فضانوردان سابقه چنین سردردهایی را در زمین نداشته اند.
تحقیقات نشان می دهد که تغییرات شدید حرکتی که معمولاً نشانه هایی مانند تهوع و سرگیجه را به دنبال دارد، دلیل بروز این سردردها نبوده است و تنها دو مورد سردرد که هر دو در زمان پرتاب فضاپیما رخ داده اند با علائم ناشی از تغییرات حرکتی همخوانی داشته اند.
به گفته محققان شدت جریان خون در شرایط خلا در قسمتهای فوقانی بدن انسان افزایش پیدا می کند. تغییر ناگهانی در خون جاری در مغز می تواند باعث افزایش فشار دردناکی در جمجمه شود. همچنین شرایط خلا با کاهش اکسیژن رسانی در بدن ارتباطی مستقیم دارد که این امر می تواند دلیلی قابل قبول برای بروز این سردردهای آزار دهنده باشد.
فضانوردان معمولاً نسبت به اعلام شرایط فیزیکی که در فضا با آن دست به گریبانند تمایلی ندارند، زیرا نگرانند تا به دلایل پزشکی از مأموریتهای آینده باز داشته شوند به همین دلیل دانشمندان تضمین داده اند تا نام افرادی که در این تحقیقات شرکت داشته اند مخفی باقی بماند.بر اساس گزارش این تحقیق به دلیل بالا بودن آمار سردردها در میان فضانوردان می توان گفت که سردردهای فضایی پدیده ای رایج در میان فضانوردان است که بیشتر اوقات آنها را از انجام فعالیتهای خود ناتوان می کند.
محققان دانشگاه ندرلند معتقدند این نوع از سردرد باید در طبقه ای مجزا از اختلالات منسوب به سردرد و با نام  "اختلالات تعادل حیاتی" طبقه بندی شوند. تعادل حیاتی به این معنی است که بدن توانایی تنظیم خود را با تغییرات محیطی خارجی داشته باشد.

میکروارگانیسمها در بمباران شهاب سنگها در 9/3 میلیارد سال قبل زنده ماندند

پژوهشگران آمریکایی دریافتند که بسیاری از میکروارگانیسمها و باکتریها توانستند در زیر بمباران سنگین شهاب سنگها که در 9/3 میلیارد سال قبل اتفاق افتاد به حیات خود ادامه دهند. زمین در حدود 9/3 میلیارد سال قبل مورد بمباران شهاب سنگهای غول پیکر قرار گرفت. تاکنون دانشمندان تصور می کردند که این هجوم شهاب سنگها که به Late Heavy Bombardment معروف است به طور کامل پوسته زمین را ذوب کرد و هر نوع حیات بر روی زمین را از بین برد.
اکنون گروهی از محققان دانشگاه کلورادو دریافتند که این بمباران توان نابودی و انقراض زندگی اولیه روی زمین را نداشته است.
آزمایش و تجزیه نمونه های خاک ماه و سطوح سیارات داخل منظومه شمسی نشان می دهد که بین 5/4 تا 8/3 میلیارد سال قبل به خصوص در 9/3 میلیارد سال قبل این بمباران شهاب سنگها رخ داده است.
این محققان که نتایج یافته های خود را در مجله نیچر منتشر کرده اند، در این خصوص توضیح دادند: "این نتایج جدید تاریخ آغاز حیات روی زمین را قبل از 9/3 میلیارد سال قبل تعیین می کند و پیشنهاد می دهد که منشاء حیات 4/4 میلیارد سال قبل و در حدود عصر تشکیل اقیانوسها بوده است."
این محققان با استفاده از نمونه سنگهای جمع آوری شده از سطح ماه و آزمایش برخورد شهاب سنگها به ماه، مریخ و عطارد موفق شدند نمونه های سه بعدی رایانه ای را برای شبیه سازی بمبارانهای بین 20 تا 200 میلیون سال قبل بسازند.
این نمونه ها نشان دادند که کمتر از 25 درصد از پوسته زمین می تواند در مدت بمباران شهاب سنگها گداخته و ذوب شده باشد.
همچنین برپایه این شبیه سازیها، شرایط حاصل از این بمباران توانسته بود محیطی مطلوب برای زندگی میکروارگانیسمهایی ایجاد کند که در دمای بین 80 تا 110 درجه سانتیگراد زندگی می کنند به طوری که این میکروارگانیسمها پس از این برخوردها سازگاری بیشتری با محیط پیدا کرده اند.

خورشید مهار غبارهای ماه را در دست دارد
محققان با مطالعه نمونه های غبار ماه اعلام کردند درجه تابش خورشید بر روی این ذرات تأثیری مستقیم بر روی میزان چسبندگی این ذرات به سطوح مختلف و همچنین میزان آسیب رسانی آنها دارد.
بر اساس تحقیقات جدید، دانشمندان اعلام کردند که نیروهای الکترواستاتیک که باعث چسبندگی ذرات خاک کره ماه به سطوح مختلف می شوند با زاویه ارتفاع خورشید در ارتباط نزدیک هستند.
این تحقیقات توسط محققان استرالیایی انجام شده است. غبارهای کره ماه که یکی از برترین خطرات موجود در کره ماه به شمار می روند، می توانند باعث از بین رفتن تجهیزات علمی شده و سلامت فضانوردان را به خطر بیندازد.
خصوصیات مخاطره آمیز این غبارها تاکنون به خوبی درک نشده بود، اما با تحلیل اطلاعات ردیاب غبار مأموریتهای آپولو 11 و 12 که در سال 1969 به زمین ارسال شده است، محققان دریافتند که نیروهای الکترواستاتیک ذرات غبار ماه با زاویه فراز خورشید در ارتباط مستقیم است.
این به آن خاطر است که ذرات غبار تحت تأثیر آثار فتوالکتریکی ناشی از تابشهای ایکس و ماورا بنفش خورشیدی، به خود بار مثبت می گیرند. در این صورت تابشهای شدید و مستقیم خورشید با افزایش نیروی الکترواستاتیک باعث افزایش چسبندگی بیشتر ذرات خواهند شد.
همچنین تحقیقات نشان می دهد که با نزدیک شدن به پایان روز خورشیدی نیروهای الکترواستاتیک ذرات رو به ضعف گذاشته و ذرات تحت تأثیر نیروی گرانش شروع به ریزش می کنند.
محققان معتقدند طی مأموریتهای آینده به کره ماه می توان با استفاده از لایه ای محافظ در برابر نور خورشید از میزان چسبندگی غبارهای ماه کاسته و از آسیبهای احتمالی این ذرات به تجهیزات و فضانوردان جلوگیری کرد.
جایگزین ایستگاه فضایی توسط اروپا و روسیه ساخته می شود
مقامات فضایی اروپا و روسیه قصد دارند در پایین ترین مدار زمین، کارخانه کشتی سازی فضایی بین المللی را به منظور جایگزینی برای ایستگاه فضایی تأسیس کنند.
این طرح عظیم به عنوان جایگزینی برای ایستگاه بین المللی فضایی ساخته خواهد شد تا پس از بازنشستگی این ایستگاه پایگاهی جدید برای مطالعات فضایی باشد. در عین حال از این پایگاه برای سرهم بندی فضاپیماهای مریخ نورد و ماه نورد برای انجام مأموریتهای مختلف به کره ماه و سیاره مریخ استفاده خواهد شد.
بر اساس گفتگوهای انجام شده ایستگاه بین المللی فضایی تا سال 2016 فعال بوده و پس از آن بازنشسته خواهد شد. با این حال احتمال اینکه این ایستگاه تا سال 2020 به فعالیت خود ادامه دهد نیز امری دور از ذهن نیست.
از برنامه های سازمان ناسا برای مأموریتهای آینده به کره ماه، استفاده از نوعی ساختار برای سرهم بندی شاتلهای فضایی در مدار زمین است. همچنین این سازمان قصد دارد وسایل نقلیه ای را به منظور حمل و نقل افراد به کره ماه فراهم آورد.

 كوتوله هاي نارنجي جاي بهتري براي جستجوي حيات
دانشمندان علم نجوم در يك تجزيه و تحليل علمي جديد به اين فرضيه رسيده اند كه ستاره هاي نارنجي رنگ مي توانند موطن سيارات داراي حيات باشند.
تحقيقات جديد نشان داد: اخترشناساني كه در جستجوی حيات در كرات ديگر هستند، ممكن است آن را در اطراف ستاره هاي كوچكتر از خورشيد موسوم به «كوتوله هاي نارنجي» پيدا كنند.
بر اساس گزارش نيوسانيستيت، اين ستاره ها بسيار بيشتر از ستاره هاي شبه خورشيدي عمر مي كنند و مناطق قابل سكونت امن تري دارند، جايي كه آب مايع مي تواند وجود داشته باشد، امكان وجود چنين مناطقي در اطراف ستاره هاي نارنجي بسيار بيشتر از كوتوله هاي قرمز سبك تر است.
هم اكنون ستاره اي كه بزرگي آنها به اندازه خورشيد است و در گروه كوتوله هاي زرد قرار مي گيرند، بيشترين توجه شكارچيان سياره اي را به خود جلب كرده اند.
محققان دانشگاه ويلانووا در اين تحقيق بررسي كردند كه چطور خواص و ويژگي هاي ستاره ها متناسب با جرم آنها تغيير مي كند.
در تحقيق اخير معلوم شد، كوتوله هاي نارنجي مي توانند گزينه بهتري براي جستجوي حيات مشابه زميني باشند. اين گروه تحقيقاتي از رصدخانه ها و اطلاعات ماهواره اي مختلفي براي دستيابي به نتايج فوق استفاده كرده اند.
محققان مي گويند اگر تئوري آنها ثابت شود، كوتوله هاي نارنجي مي توانند زمان طولاني تري را براي حيات فراهم كنند، چرا كه طول عمر آنها تقريبا دو برابر عمر ستاره هاي شبه خورشيدي است، به علاوه در مقايسه با ستاره هاي شبه خورشيدي، كوتوله هاي نارنجي از نظر روشنايي تغييرات بسيار كمتري دارند.

فضانوردان آینده قد کوتاه، چاق و طاس خواهند بود
تحقیقات محققان دانشگاه کالج لندن نشان می دهد فضانوردانی که در آینده به سفرهای طولانی مدت در فضا بپردازند به تدریج موهای خود را از دست داده و قد کوتاه و چاق خواهند شد.
محققان معتقدند پروازهای طولانی به فضا در آینده نه تنها تأثیر مثبتی بر روی زیبایی فضانوردان نخواهد داشت بلکه در اثر این پروازها فضانوردان قد کوتاه، چاق و طاس خواهند شد.
به گفته دانشمندان شرایط خلا انسان را کوتاه قد نگاه داشته و باعث می شود ماهیچه ها و استخوانهای بدن رشد بسیار اندکی داشته باشند. همچنین صورت این افراد حالتی پف کرده به خود گرفته و به دلیل وجود جریانهای شدید خونی در جمجمه، نیاز به عایق سرمایی به نام موی سر در انسان از بین خواهد رفت.
محققان دانشگاه کالج لندن بر این باورند که با وجود عدم نیاز به حرکت شدید در شرایط خلا و محیطی که حرارت آن همیشه معتدل است فضانوردان زن و مرد آینده بسیار چاق خواهند شد. همچنین جریان بسیار بالای خون در جمجمه نیاز به مو و نبودن تهدید برای چشمها نیاز به مژه را از بین برده و بر این اساس می توان گفت فضانوردان آینده کاملاً طاس می شوند.
این ظاهری است که دانشمندان برای بیگانگانی که احتمال یافتن آنها در سیاره های مشابه زمین همچنان در سطح افسانه باقی مانده است نیز تصور می کنند. به گفته دانشمندان طرح هایی که برای یافتن سیاره های شبه زمینی طی سال جاری شکل گرفته ممکن است با موفقیت مواجه شود، اما نزدیک ترین ستاره ای که احتمال داشتن سیاره ای مشابه زمین را دارد بسیار دورتر از آن است که نسل کنونی بشر قادر به سفر کردن به آن باشد.
بر همین اساس دانشمندان معتقدند اولین بشری که به سیاره ای شبه زمینی پا بگذارد ممکن است موجوداتی با ظاهری بسیار تکان دهنده را ملاقات کنند.

ستاره های خرده کوتوله سرد با سرعت زیاد در اطراف راه شیری می چرخند
ستاره شناسان آمریکایی دریافتند که ستاره های خرده کوتوله بسیار سرد در مدار اطراف کهکشان راه شیری با سرعت بسیار زیاد حرکت می کنند.
اکنون دانشمندان موسسه فناوری ماساچوست (MIT) که نتایج تحقیقات خود را در کنگره انجمن نجوم آمریکا ارائه کرده اند نشان دادند که این خرده کوتوله ها می توانند در کهکشانهای دیگر تشکیل شده و با سرعت بسیار زیاد به اطراف کهکشان راه شیری بیایند.
کشف ماهیت و منشاء اصلی این ستاره های عجیب و ضعیف می تواند جزئیات جدیدی در خصوص انواع مختلف ستارگانی که در کهکشان راه شیری وجود دارند اما از کهکشانهای دیگر آمده اند ارائه کند.
این گروه از خرده کوتوله های بسیار سرد در سال 2003 کشف شده اند و از خصوصیات ویژه آنها می توان به وجود هیدروژن و هلیم و همچنین دمای پایین در آنها اشاره کرد.
درحال حاضر تنها چند ده خرده کوتوله بسیار سرد شناسایی شده اند. پرتوهایی که این ستاره ها ساطع می کنند در حدود 10 هزار برابر ضعیفتر از پرتوهای خورشیدی است.
براساس گزارش روزنامه تلگراف، بیشتر این ستاره ها در مداری بسیار نزدیک به کهکشان راه شیری حرکت می کنند و هر 250 میلیون سال یکبار، یک دور کامل به دور این کهکشان می چرخند.
این خرده کوتوله ها بسیار سریع حرکت می کنند و سرعت آنها حتی می تواند به 500 کیلومتر بر ثانیه برسد.
یکی از این خرده کوتوله های بسیار سرد
2MASS 1227-0447  نام دارد که در صورت فلکی "سنبله" واقع شده است.

بررسی زندگی موشها با هدف تدارک سفر انسان به مریخ
آژانس فضایی اروپا با همکاری دانشمندان اسپانیایی آزمایشگاهی را افتتاح کرد که قرار است در آن موشها در محیطهای بسته زندگی کنند و برای سفر انسان به مریخ مورد آزمایش قرار گیرند.
به گزارش مهر، این آزمایشگاه توسط " اسا" در مدرسه مهندسی دانشگاه بارسلونا افتتاح شده است که در آن حیات حیوانات آزمایشگاهی در محیطهای بسته مورد آزمایش قرار خواهد گرفت این آزمایشها با هدف بررسی امکان حیات جانداران در محیطهای بسته به خصوص برای سفرهای طولانی به مریخ انجام می شود.
در این آزمایشها احتمال بازیافت غذا، آب و اکسیژن به مدت حداقل 36 ماه در ماموریت سفر به مریخ مورد ارزیابی قرار می گیرد.
در حال حاضر در این آزمایشگاه 40 موش در یک محیط بسته آزمایش می شوند و تواناییهای روحی و فیزیکی آنها وارسی خواهد شد.
این پروژه "ملیسا" (تغییرات ساختار حمایت زندگی میکرو اکولوژیکی) نام دارد. ملیسا در حقیقت یک اکوسیستم مصنوعی برای بازیابی غذا، آب و اکسیژن از مواد معدنی، دی اکسید کربن و مواد زایدی است که موشها در این محیطهای بسته مصرف می کنند.
براساس گزارش Eurek Alert، مهمترین هدف پروژه ملیسا ارزیابی امکان تعادل میان مصرف و بازیافت اکسیژن است. محدودیت اکسیژن مهمترین مشکل فضانوردان در شرایط بی وزنی و خارج از گرانش در سفرهای طولانی فضایی است.

اندازه گیری بسیار دقیق فاصله یک کهکشان بسیار دور تا زمین با دقت بالا
ستاره شناسان موفق شدند با هدف کشف رازهای انرژی تاریک فاصله یک کهکشان بسیار دور تا زمین را با دقت بسیار بالایی اندازه گیری کنند.
به گزارش مهر، دانشمندان موسسه ماکس پلانک و رصدخانه اخترشناسی رادیویی ملی آلمان که نتایج یافته های خود را در کنگره انجمن نجوم آمریکا در کالیفرنیا ارائه کردند موفق شدند این اندازه گیری بسیار دقیق را با استفاده از مولکولهای تقویت شده با امواج رادیویی انجام دهند.
مولکولهای آب حاضر در کهکشان UGC 3789 همانند امواج رادیویی تقویت شده عمل می کنند  و در اندازه گیری دقیق فواصل نجومی مفید هستند. این اندازه گیریهای دقیق می توانند در کشف راز انرژی تاریک نقش مهمی ایفا کنند.
این ستاره شناسان در این خصوص اظهار داشتند: " فاصله هندسی که ما را از این کهکشان جدا می کند به روشی مستقل از روشهای رایج اندازه گیری کردیم. این اندازه گیری روشی مطمئن است و می تواند برای رسیدن به ثابت هابل نیز مورد استفاده قرار گیرد. ثابت هابل رقم گسترش جهان را نشان می دهد. این بهترین روش برای درک بهتر ماهیت انرژی تاریک است."
براساس گزارش Space.com، این دانشمندان با اندازه گیری ابعاد خطی و زاویه ای بسیار دقیق در یک دیسک از موادی که اطراف سیاه چاله حاضر در مرکز این کهکشان می چرخید فاصله کهکشان UGC 3789 تا زمین را 160 میلیون سال نوری تعیین کردند.

 

صفحه 11--17خرداد88



ماهیت فضا

فضا واژه ای است که در زمینه های متعدد ورشته های گوناگون از قبیل فلسفه، جامعه شناسی، معماری و شهرسازی بطور وسیع استفاده می شود. لیکن تکثر کاربرد واژه فضا به معنی برداشت یکسان از این مفهوم درتمام زمینه های فوق نیست، بلکه تعریف فضا از دیدگاههای مختلف قابل بررسی است.
مطالعات نشان می دهد با وجود درک مشترکی که به نظر می رسد از این واژه وجود دارد، تقریباً توافق مطلقی در مورد تعریف فضا در مباحث علمی به چشم نمی خورد واین واژه از تعدد معنایی نسبتاً بالایی برخوردار است و تعریف مشخص و جامعی وجود ندارد که دربرگیرنده تمامی جنبه های این مفهوم باشد. فضا یک مقوله بسیار عام است. فضا تمام جهان هستی را پر می کند و ما را در تمام طول زندگی احاطه کرده است و...
فضا ماهیتی جیوه مانند دارد که چون نهری سیال، تسخیر و تعریف آن را مشکل می نماید. اگر قفس آن به اندازه کافی محکم نباشد، به راحتی به بیرون رسوخ می کند وناپدید می شود. فضا می تواند چنان نازک و وسیع به نظر آید که احساس وجود بعد از بین برود (برای مثال در دشتهای وسیع، فضا کاملاً بدون بعد به نظر می رسد) و یا چنان مملو از وجود سه بعدی باشد که به هر چیزی در حیطه خود مفهومی خاص بخشد.
با اینکه تعریف دقیق و مشخص فضا دشوار و حتی ناممکن است، ولی فضا قابل اندازه گیری است. مثلاً می گوییم هنوز فضای کافی موجود است یا این فضا پر است. نزدیکترین تعریف این است که فضا را خلأ در نظر بگیریم که می تواند شیء را در خود جای دهد و یا از چیزی آکنده شود. نکته دیگری که در مورد تعریف فضا باید خاطر نشان کرد، این است که همواره بر اساس یک نسبت که چیزی از پیش تعیین شده و ثابت نیست، ارتباطی میان ناظر وفضا وجود دارد بطوری که موقعیت مکانی شخص، فضا را تعریف می کند و فضا بنا به نقطه دید وی به صورتهای مختلف قابل ادراک می باشد.
سیر تحول تاریخی مفهوم فضا
فضا مفهومی است که از دیرباز توسط بسیاری از اندیشمندان مورد توجه قرار گرفته و در دوره های مختلف تاریخی بر اساس رویکردهای اجتماعی و فرهنگی رایج، به شیوه های گوناگون تعریف شده است. مصریها و هندی ها با اینکه نظرات متفاوتی در مورد فضا داشتند، اما در این اعتقاد اشتراک داشتند که هیچ مرز مشخصی بین فضای درونی تصور (واقعیت ذهنی) با فضای برونی (واقعیت عینی) وجود ندارد. در واقع فضای درونی و ذهنی رویاها، اساطیر و افسانه ها با دنیای واقعی روزمره ترکیب شده بود.
آنچه بیش از هر چیز در فضای اساطیری توجه را به خود معطوف می کند، جنبه ساختی و نظام یافته فضاست، ولی این فضای نظام یافته مربوط به نوعی صورت اساطیری است که برخاسته از تخیل آفریننده می باشد. در زبان یونانیان باستان، واژه ای برای فضا وجود نداشت. آنها بجای فضا از لفظ مابین استفاده می کردند. فیلسوفان یونان فضا را شیء بازتاب می خواندند.
افلاتون مسئله را بیشتر از دیدگاه «تیمائوس» بررسی کرد و از هندسه به عنوان علم الفضاء برداشت نمود، ولی آن را به ارستو واگذاشت تا تئوری فضا راکامل کند. از نظر ارستو فضا مجموعه ای از مکانه است. او فضا را به عنوان ظرف تمام اشیاءتوصیف می نماید. ارستو فضا را با ظرف قیاس می کند و آن را جایی خالی می داند که بایستی پیرامون آن بسته باشد تا بتواند وجود داشته باشد و در نتیجه برای آن نهایتی وجود دارد. در حقیقت برای ارستو فضا محتوای یک ظرف بود. «لوکرتیوس» نیز با اتکاء به نظریات ارستو، از فضا با عنوان خلاء یاد نمود. او می گوید: همه کائنات بر دو چیز مبتنی است: اجرام و خلاء، که این اجرام درخلاء مکانی مخصوص به خود را دارا بوده و در آن در حرکتند. در یونان و بطور کلی درعهد باستان دو نوع تعریف برای فضا مبتنی بر دو گرایش فکری قابل بررسی است:
تعریف افلاتونی که فضا را همانند یک هستی ثابت و از بین نرفتنی می بیند که هرچه بوجود آید، داخل این فضا جای دارد. تعریف ارستویی که فضا را به عنوان توپز (Topos) یا مکان بیان می کند و آن را جزئی از فضای کلی تر می داند که محدوده آن با محدوده حجمی که آن را در خود جای داده است، تطابق دارد. تعریف افلاتون موفقیت بیشتری از تعریف ارستو در طول تاریخ پیدا کرد و در دوره رنسانس با تعاریف نیوتن تکمیل شد و به مفهوم فضای سه بعدی و مطلق و متشکل از زمان و کالبدهایی که آن را پرمی کنند، درآمد.
«جیوردانو برونو»: در قرن شانزدهم با استناد به نظریه کپرنیک،نظریه هایی در مقابل نظریه ارستو عنوان کرد. به عقیده او فضا از طریق آنچه در آن قرار دارد (جداره ها)، درک می شود و به فضای پیرامون یا فضای مابین تبدیل می گردد. فضا مجموعه ای است از روابط میان اشیاء و آن گونه که ارستو بیان داشته است، حتماً نمی بایست که از همه سمت محصور و همواره نهایتی داشته باشد.
در اواخر قرون وسطی و رنسانس، مجدداً مفهوم فضا بر اساس اصول اقلیدسی شکل گرفت. در عالم هنر، برونو نقش مهمی را در تحول مفهوم فضا ایفا کرد، بطوری که او با کاربرد پرسپکتیو برمبنای فضای اقلیدسی، شیوه جدیدی برای سازمان دهی و ارائه فضا ایجاد نمود.
دوره رنسانس
با ظهور دوره رنسانس، فضای سه بعدی به عنوان تابعی ازپرسپکتیو خطی معرفی گردید که باعث تقویت برخی از مفاهیم فضایی قرون وسطی و حذف برخی دیگر شد. پیروزی این شکل جدید از بیان فضا باعث توجه به وجود اختلاف بین جهان بصری و میدان بصری و بدین ترتیب تمایز بین آنچه بشر از وجود آن آگاه است و آنچه می بیند، شد.
در قرون هفدهم و هجدهم، تجربه گرایی باروک و رنسانس، مفهوم پویاتری از فضا را بوجود آورد که بسیار پیچیده تر و سازماندهی آن مشکلتر بود. بعد از رنسانس به تدریج مفاهیم متافیزیکی فضا از مفاهیم مکانی و فیزیکی آن جدا و بیشتر به جنبه های متافیزیکی آن توجه شد، ولی برعکس در زمینه های علمی ، مفهوم مکانی فضا پر رنگ تر گشت.
نظریه دکارت
دکارت از تأثیرگذارترین اندیشمندان قرن هفدهم، در حد فاصل بین دوران شکوفایی کلیسا از یک سو و اعتلای فلسفه اروپا از سویی دیگر می باشد. درنظریات او بر خصوصیت متافیزیکی فضا تأکید شده است، ولی در عین حال او با تأکید برفیزیک و مکانیک، اصل ساختار مختصات راست گوشه (دکارتی) را برای قابل شناسایی کردن فاصله ها بکار برد که نمودی از فرضیه مهم اقلیدس درباره فضا بود. در روش دکارتی همه سطوح از ارزش یکسانی برخوردارند و اشکال به عنوان قسمتهایی از فضای نامتناهی مطرح می شوند. تا پیش از دکارت، فضا تنها اهمیت وبعد کیفی داشت و مکان اجسام به کمک اعداد بیان نمی شد. نقش عمده او دادن بعد کمی به فضا و مکان بود.
نظریات لایبنیتز و نیوتن
لایبنیتزاز طرفداران نظریه فضای نسبی بود و اعتقاد داشت، فضا صرفاً نوعی ساختار است که از روابط میان چیزهای بدون حجم و ذهنی تشکیل می شود. او فضا را به عنوان نظام اشیای همزیست یا نظام وجود برای تمام اشیایی که همزمان هستند، می دید. بر خلاف لایبنیتز، نیوتن به فضایی متشکل از نقاط و زمانی متشکل از لحظات باور داشت که وجود این فضا و زمان مستقل از اجسام و حوادثی بود که در آنها قرار می گرفتند.
در اصل، او قائل به مطلق بودن فضا و زمان (نظریه فضای مطلق) بود. به عقیده نیوتن فضا و زمان اشیایی واقعی و ظرفهایی به گسترش نامتناهی هستند. درون آنها کل توالی رویدادهای طبیعی در جهان، جایگاهی تعریف شده می یابند. بدین ترتیب حرکت یا سکون اشیاء در واقع به وقوع می پیوندد و به رابطه آنها باتغییرات دیگر اجسام مربوط نمی شود.
نظریه کانت
1800 سال بعد از ارستو، کانت فضا را به عنوان جنبه ای از درک انسانی و متمایز و مستقل از ماده، مورد توجه قرار داد. او جنبه های مطلق فضا وزمان در نظریه نیوتن را از مرحله دنیای خارجی تا ذهن انسان گسترش داد و نظریات فلسفی خود را بر اساس آنها پایه گذاری کرد. به عقیده کانت، فضا و زمان مسائل مفهومی و شهودی هستند که دقیقاً در ذهن انسان و در ساختار فکری او جای دارند و از ارگانهای ادراک محسوب می شوند و نمی توانند قائم به ذات باشند. فضا مفهومی تجربی و حاصل تجارب بدست آمده در دنیای بیرونی نیست. می توانیم صرفاً فضا را از دیدگاه انسان تعریف کنیم. فرای وضعیت ذهنی ما، باز نمودهای فضا به هر شکلی که باشد، معنایی ندارد، چون که نه نشانگر هیچ یک از ویژگیها و مقادیر فضاست و نه نشانی از آنها در رابطه شان با یکدیگر. بدین ترتیب و با این دیدگاه آنچه ما اشیای خارجی می نامیم، هیچ چیز دیگری جز نمودهای صرفاً احساسهای ما نیستند که شکلشان فضاست.
دیدگاه هگل
هگل به حقیقت فضا و زمان معتقد نبود. در نظر او زمان صرفاً توهمی است که ناشی از عدم توانایی ما در دیدن کل است. در فلسفه برگسون نیز فضا به عنوان مشخصه ماده از قطع جریانی برمی خیزد که حقیقت است. برعکس زمان خصوصیت اساسی زندگی یا ذهن است. به عقیده او زمان، زمان ریاضی نیست، بلکه تجمع همگن لحظات است و زمان ریاضی در واقع شکلی از فضاست.

كشف شواهد تازه از گذشته مرطوب و توفاني مريخ
مريخ نورد «آپورچونيتي» (فرصت) پس از دو سال تحقيق و كنكاش در دهانه آتشفشاني «ويكتوريا» شواهد علمي بيشتري درباره گذشته مرطوب، توفاني و وحشي سياره سرخ به دست آورد. «آپورچونيتي» حدود دو سال است كه روي دهانه آتشفشاني ويكتوريا تحقيق و بررسي مي كند و به گنجينه اي از اطلاعات درباره تاريخچه زمين شناسي مريخ دست يافته كه يافته هاي قبلي محققان درباره جريان آب بر سطح اين سياره در گذشته را تأييد مي كند. دهانه آتشفشاني ويكتوريا نيم مايل عرض و ٢٥٠ فوت عمق دارد. اين مريخ نورد هم اكنون در حال پيشروي به سوي دهانه آتشفشاني «انديور» در جنوب و حدود ٥/٨ مايلي است. محققان ناسا در تركيب سنگ هاي مريخي، مواد معدني مختلفي از جمله كاماسيت و تروبليت كشف كرده اند كه شبيه به تركيبات شهاب سنگ ها هستند. اين محققان مي گويند بين ويژگي هاي «ويكتوريا» و «انديور» چندين تفاوت اصلي وجود دارد. از سوي ديگر كاوشگر دو قلوي آپورچونيتي، موسوم به اسپريت هم در سمت ديگر اين سياره در خاك نرم گرفتار شده است. اسپريت در حال بررسي دهانه آتشفشاني «گوسيو» بود كه در تركيبي استثنايي با مواد نرم و شني سطح مريخ گرفتار شد. دانشمندان ناسا مي گويند كه پيش از اين هرگز با چنين اتفاقي مواجه نشده بودند.

کشف تاریخی جدید برای رودخانه های جاری در مریخ
محققان دانشگاه براون با مطالعه بر روی تصاویر مدارگرد اکتشافی مریخ اعلام کردند رودخانه های مریخی در حدود یک بیلیون سال پیش در این سیاره در جریان بوده و باعث شکل گیری دره های متعددی شده اند. مطالعات جدید نشان می دهد رودخانه های سیاره مریخ متعلق به زمان بسیار دوری نبوده اند و به احتمال زیاد تا سالهای اخیر نیز در این سیاره در جریان بوده اند. با کشف چندین دره بزرگ که توسط رودخانه ها و طی یک بیلیون سال اخیر حفر شده اند متخصصان اعلام کردند تاریخ این دره ها نسبت به تاریخ آنچه در گذشته در رابطه با جریان آب در سیاره سرخ یافته شده است بسیار جدیدتر است. ظاهر این دره ها از گذشته ای نه چندان دور خبر می دهد که آب در آنها جریان داشته است.
محققان معتقدند این دره های جدید طی یک بیلیون سال اخیر شکل گرفته اند که این تاریخ با در نظر گرفتن تاریخچه آب در مریخ بسیار جدید به شمار می رود. محققان در ماه مارس اعلام کرده بودند که آب در حدود 25/1 میلیون سال پیش در مریخ جریان داشته است.
امکان یافتن نشانه های حیات در منطقه ای به جوانی آنچه دانشمندان یافته اند نسبت به مناطق باستانی که در گذشته ای بسیار دور مرطوب بوده و اکنون در زیر لایه های مختلف مدفون شده اند، بسیار بیشتر خواهد بود. محققان احتمال می دهند با تحقیقات بیشتر بتوان صفحات یخی مدفون در زیر لایه های غبار را در این منطقه که در نیم کره شمالی مریخ قرار گرفته است، یافت. کاوشگران دانشگاه براون بر این باورند که قسمت داخلی این دره ها با داشتن ارتفاع کم و فشار سطحی بالاتر محیطی مناسب است که در کنار خصوصیات حرارتی می تواند عامل اصلی ذوب شدن یخهای موجود در لایه های مختلف و ایجاد چنین ساختار دره ای رودخانه ای به شمار رود.

 

صفحه 11--10 خرداد88

 

چرا عطارد و ماه جو ندارند؟

سرعت فرار از سطح يک سياره، سرعت اوليه اي است که يک جسم، چه موشک باشد چه ملکولهاي گازي نياز دارند تا بر گرانش آن سياره غلبه کرده و به اعماق فضا بگريزد. براي زمين سرعت فرار حدود 11 کيلومتر بر ثانيه يا حدود 40200 کيلومتر بر ساعت است. به علت شباهتهاي زياد جرم و اندازه زهره به زمين، سرعت فرار اين سياره نيز، بسيار به اين رقم نزديک است. اجسامي که با اين سرعت از زمين پرتاب نشده باشند، به زمين باز خواهند گشت اگرچه ممکن است قبل از سقوط ارتفاع زيادي هم پيدا کرده باشند. کمتر بودن جرم ماه به اين معني است که سرعت فرار کمتري هم دارد که حدود 8000 کيلومتر بر ساعت مي باشد. براي مريخ و عطارد، سرعت فرار دو برابر ماه است ولي باز هم از زمين کمتر است. در يک توده گاز مثل جو زمين، اتمها و ملکولها به طور دائمي به تمام جهات و با سرعت هاي کاملاً متفاوت در حرکتند. سرعت متوسط ملکولها و اتمها بوسيله دما تعيين مي شود و با بالا رفتن دما افزايش مي يابد. در يک دماي خاص همين ملکولهاي سبکتر، سريعتر حرکت مي کنند. بنابراين بطور متوسط ملکولهاي هيدروژن، سريعتر از ايزوتوپ سنگين و همچنين بسيار سريعتر از ملکولهاي سنگين اکسيژن حرکت مي کنند. طبق آنچه گفته شد مي توان تصور کرد که هيدروژن خيلي راحت تر
 مي تواند به سرعت فرار برسد و از جو سياره بگريزد. البته ملکولهاي گاز در جو زمين، طيف وسيعي از سرعتها را دارا مي باشند. بعضي ها
خيلي بالاتر از ميانگين هستند و اينها تنها ملکولهايي هستند که از جو مي گريزند. در يک روز گرم، سرعت متوسط ملکولهاي اکسيژن در هوا در حدود 3 کيلومتر بر ثانيه است. در حاليکه سرعت ملکولهاي سبکتر هيدروژن 13 کيلومتر بر ثانيه مي باشد. در نتيجه فرار از جو براي هيدروژن بسيار راحت است و آهنگ کاهش آن نيز قابل اندازه گيري است. در مقابل اکسيژن به اين راحتيها قادر به فرار نيست. آنچه واقعاً اهميت دارد، دماي لايه فوقاني جو مي باشد زيرا تنها منطقه اي است که گاز مي تواند از آنجا بگريزد. اين منطقه «اگزوسفر » ناميده مي شود و در ارتفاع 480 کيلومتري سطح زمين قرار دارد.
به علت جرم کم ماه، گرانش در سطح آن يک ششم زمين است. اين نيرو آنقدر ضعيف است که نمي تواند عناصر فرار تبخير شده را به دام بيندازد. بنابراين، اين عناصر در عوض ساختن اقيانوسها و جو براي ماه، به اعماق فضا گريخته اند. همچنين در مورد عطارد، سرعت فرار در سطح اين سياره دو برابر ماه است ولي آنقدر نيست که بتواند گازي را در اطراف خود نگه دارد. در مقابل براي مريخ، با وجود جرم کم، آنقدر از خورشيد فاصله دارد که بسيار سرد شده و هنوز جو رقيقي را براي خود نگهداشته است؛ که در واقع بقاياي جوي غليظ تر است که در گذشته داشته است. به دليل نزديکتر بودن زهره به خورشيد اين سياره تقريباً دو برابر زمين از خورشيد انرژي دريافت مي کند. دماي سطح آن - حتي آن زمان که خورشيد جوان درخشندگي کمتري داشت - آنقدر زياد بود که در سطحش آب نمي توانست بصورت مايع وجود داشته باشد. بخار آب در جو زهره بوسيله تابش فرابنفش خورشيد به اتمهاي سازنده اش يعني هيدروژن و اکسيژن تجزيه شده و بيشتر اتمهاي سبک هيدروژن به راحتي به فضا گريخته اند. اکسيژن هم با ساير اتمها ترکيب شده تا اکسيدهاي متفاوتي تشکيل دهد. همچنين با گوگرد و مقداري از هيدروژن باقيمانده واکنش داده تا اسيد سولفوريکي را توليد کند که ما امروزه در ابرهاي جو زهره يافته ايم. در زمين فرآيندهاي ژئوشيميايي، دي اکسيد کربن موجود در جو را از بين مي برد. اما اين فرآيند به وجود آب مايع وابسته است، بنابراين هرگز نمي تواند در زهره رخ دهد. طبق آنچه گفته شد زمين و زهره حتماً آغازي مشابه داشته اند ولي هر کدام به طرزي کاملاً متفاوت شکل گرفته اند. بطوريکه امروزه در بهترين حالت مي توان سطح زهره را به جهنمي سوزان تشبيه کرد!

ستارگان دنباله دار، کریستالهای سیلیکاتی تولید می کنند
ستاره شناسان آلمانی و مجارستانی دریافتند که کریستالهای سیلکاتی که در دمای بسیار بالا تشکیل می شوند می توانند در بسیاری از ستاره های دنباله دار نیز تشکیل شوند.
حضور سیلیکاتهای کریستال در ستاره های دنباله دار برای ستاره شناسان همیشه به عنوان یک مسئله حل نشده باقی مانده بود. در حقیقت این کریستالها تنها می توانند در دمای بسیار بالا تشکیل شوند این درحالی است که ستاره های دنباله دار از حومه منجمد منظومه شمسی عبور می کنند. اکنون محققان رصدخانه کونکولی در بوداپست در تحقیقاتی که در مجله "نیچر" منتشر کرده اند راه حل این مسئله را یافتند.
این محققان با بررسی ستاره "اکس ذئب" (EX Lupi) به این نتایج دست یافتند.
"اکس ذئب" ستاره جوانی است و شباهت بسیاری به خورشید در 5/4 میلیارد سال قبل دارد. اطراف این ستاره حلقه ای سنگین از گرد و غبار و گاز در چرخش است. در مناطق خارجی این ستاره دما بسیار پایین است. هر چهار تا پنج یکبار نور این ستاره به طور ناگهانی افزایش می یابد و به مدت ماهها درخشش آن پنج تا 10 برابر مواقع عادی می شود و هر 50 سال یکبار این پدیده شدت
می یابد. به گفته این ستاره شناسان، حتی خورشید نیز در زمان کودکی خود احتمالا فازهای فعالیت از این نوع را پشت سر گذاشته است.
این دانشمندان در این خصوص اظهار داشتند: "واضح است که این کریستالها در مدت این دوره های
 تولید حداکثر نور ستاره تشکیل شده اند.
 چون در دوره روشنایی بالا دمای این ستاره افزایش بسیاری می یابد و ذرات سیلیکات موجود در سطح داخلی حلقه گاز و گرد و غبار به طرف ستاره کشیده شده در اثر این گرمای بالا تشکیل کریستال می دهند. ما توانستیم برای اولین بار شواهدی در تائید فرایند کریستال سازی این ذرات به دست آوریم."
در سال 2005 تلسکوپ فضایی اسپایتزر، طیف فراسرخی از ستاره "اکس ذئب" را درحالی که دوره آرام خود را پشت سر می گذاشت ثبت کرد. در این طیف هیچ ردی از حضور کریستالهای سیلیکات دیده نشد اما در طیف دیگری که در سال 2008 و کمی بعد از مشاهده حداکثر روشنایی این ستاره به ثبت رسید، به وضوح حضور کریستالهای سیلیکات را نشان داد. در آن زمان، روشنایی ستاره "اکس ذئب" 30 برابر بیشتر از روشنایی آن در حالت آرام بود.

لطفا سکوت؛ زمین آواز می خواند!
دانشمندان ناسا پس از سالها تحقیق موفق شدند با کمک دو ماهواره، آوازی را که زمین می خواند ثبت کنند.
جهان زنده است و به همین علت می تواند لرزه ها و اصواتی تولید کند. هرچند این امواج صوتی مستقیما توسط گوش انسان شنیده نمی شوند. این امواج می توانند در حدود یک موج در هر 30 هزار سال نوری در فضا پخش شوند.
فرضیه آواز جهان در سال 2004 ارائه شد که بر پایه آن، زمین و هر جرم آسمانی دیگری توانایی انتشار لرزه هایی را دارد. اکنون دانشمندان ناسا با همکاری دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا و با کمک ماهواره های "تیمیز" این فرضیه را با ثبت آواز زمین تأیید کردند. این آواز زمین در منطقه ای با عنوان "نوار فن آلن" ایجاد شده است. صدای زمین که همانند صدای "وز وز" در فضا منتشر می شود، در فاصله 20 هزار کیلومتری از زمین شکل می گیرد. "نوار فن آلن" منطقه ای است مملو از ذرات با انرژی بسیار بالا که وارد میدان مغناطیسی می شود و در خطوط نیروی مغناطیسی در دو قطب زمین امتداد می یابد. براساس گزارش "اگزمینار" از این آواز می توان حالت سلامت زمین را فهمید. این محققان دو نوع موج الکترومغناطیس را در این آواز شناسایی کرده و سپس این امواج را تبدیل به امواجی کردند که برای گوش انسان قابل شنیدن باشد. اولین بسامدهایی که این ماهواره ها شکار کردند "کر" نامگذاری شده اند درحالی که امواج دوم "سوت پلاسمافریک" نام دارند. به اعتقاد این محققان، هر دوی این دسته از امواج می توانند به دانشمندان در درک حالت واقعی سلامت زمین کمک کنند.

ارائه تصويري تازه از حيات احتمالي در مريخ
دانشمندان علوم سياره  اي تصويري از حيات احتمالي در سياره مريخ ترسيم كردند. اين دانشمندان تصويري را تهيه كرده اند كه چگونگي حيات احتمالي در زمين باستان و احتمالا ساير سيارات منظومه شمسي از جمله مريخ را نشان مي دهد. يك گروه از محققان و دانشمندان بين المللي به سرپرستي دانشگاه فناوري كورتين و دانشگاه وسترن استراليا روي رسوبات شكل گرفته در حفرات ته نشين شده باستاني در سنگ ماسه اي «پيل بارا» متمركز شده اند.
اين فسيلها در سنگهايي هستند كه حدود ٧٥/٢ ميليارد سال قدمت دارند و بيش از يك و نيم ميليارد سال قديمي تر از فسيلهايي هستند كه پيش از اين براي بررسي حيات در زمين مطالعه شده اند. بيرگر راسموسن ــ سرپرست اين گروه تحقيقاتي ــ در اين زمينه گفت: اين تحقيق راه را به سوي مطالعه تاريخچه باستاني زمين هموار مي كند و تصويري از سكونتگاههاي احتمالي در دوران باستان ارائه مي دهد كه
 مي تواند در عين حال نشان دهنده حيات در لايه هاي زيرين سطح مريخ باشد. وي تصريح كرد: اگر ما بتوانيم بقاياي فسيل شده از اين رسوبات ميكروبي را در مريخ بيابيم، نشانه خوبي از وجود حيات در مريخ خواهد بود.

جستجو برای یافتن زمین دوم آغاز شد
تلسکوپ کپلر سازمان ناسا تحقیقات خود را برای یافتن سیاره ای مشابه زمین آغاز کرد. این تلسکوپ که در 6 مارچ 2009 و از پایگاه فضایی کیپ کاناورال در فلوریدا ماموریت خود را آغاز کرده است 5/3 سال آینده را برای رصد 100 هزار ستاره مشابه خورشید صرف خواهد کرد تا بتواند نشانه ای از سیاره ای مشابه زمین را به دست آورد. کپلر این توانایی را دارد که سیاره هایی به کوچکی زمین را در مدار ستاره ای مشابه خورشید و در فاصله ای که حرارت آن برای موجودیت دریاچه ها و اقیانوسهای احتمالی مناسب است رصد کند.دانشمندان و مهندسان طی دو ماه گذشته به نظارت و تنظیم کپلر پرداخته اند
 و فهرستی از ستاره های مورد نظر را تهیه و در حافظه تلسکوپ قرار داده اند.کپلر می تواند ستاره ها را برای سالها تحت نظر داشته باشد تا از این طریق بتواند میزان تغییرات به وجود آمده در نور ستاره ها را به دلیل عبور سیاره ای احتمالی از مقابل آنها اندازه گیری کند. انتظار می رود یافته های اولیه این تلسکوپ سیاره های گازی عظیمی باشند که در نزدیکترین فاصله از ستارگانشان قرار گرفته اند که به گفته دانشمندان باید تا ابتدای سال آینده در انتظار دریافت چنین نتایجی بود. بر اساس گزارش ساینس دیلی، کپلر ماموریت اکتشافی سازمان فضایی ایالات متحده است که به واسطه مرکز تحقیقاتی ایمز ناسا و به منظور یافتن سیاره هایی با خصوصیات مناسب برای حضور نشانه های حیات صورت می گیرد.

کشف یک حوضچه غیرعادی روی عطارد
کاوشگر مسنجر در سطح عطارد یک حوضچه تصادمی غیر عادی را کشف کرد که قطر آن پیش از 700 کیلومتر است. کاوشگر مسنجر در دومین پرواز از نزدیکی که در اکتبر 2008 انجام داد، موفق شد حوضچه تصادمی را کشف کند که دانشمندان اکنون عنوان "رامبراند" را برای آن انتخاب کرده اند. حوضچه های پهناور تصادمی از برخورد شهاب سنگها در طول تاریخ یک سیاره ایجاد می شوند. حوضچه رامبراند در حدود 9/3 میلیارد سال قبل تشکیل شده است. این دوره نزدیک به پایان دوره بمباران سنگین شهاب سنگها در درون منظومه شمسی است. رامبراند نسبت به حوضچه های تصادمی که تاکنون در روی سیاره عطارد شناسایی شده اند، جوانتر است. سیاره شناسان "مرکز زمین و مطالعات سیاره ای موزه ملی هوا فضای اسمیت سونیان" که نتایج یافته های خود را در مجله علمی "ساینس" منتشر کرده اند، در این خصوص اظهار داشتند: "حوضچه های تصادمی قدیمی معمولاً یا طغیان می کنند و یا کاملاً انباشته از مواد آتشفشانی می شوند، اما حوضچه رامبراند تنها حوضچه تصادمی روی عطارد است که هنوز انباشته نشده است."  جنبه دیگر قابل ملاحظه حوضچه رامبراند، الگوی تغییرات تکتونیکی آن می باشد که کاملاً ویژه است به طوری که تاکنون در حوضچه های تصادمی دیگر روی عطارد، ماه و مریخ و یا در حوضچه هایی که روی قمرهای یخی سیارات دیگر تشکیل شده اند، نمونه این الگو هرگز مشاهده نشده بود. این الگوی تغییرات تکتونیکی نشان می دهد که تازه ترین رویداد تکتونیکی که در رامبراند اتفاق افتاده موجب تشکیل یک شکست عمودی شدید به طول بیش از هزار کیلومتر شده است. این طولانی ترین شکافی است که تاکنون روی عطارد کشف شده است.

 

صفحه 11--3خرداد88

 

کشف شگفت انگیز اخترواره ای با مدار وارونه در مدار خورشید

کشف اخترواره 2009 HC82 که در مدار خورشید- زمین و در جهتی وارونه در حرکت است، تعجب اخترشناسان را از عدم مشاهده این پدیده در گذشته برانگیخته است. کشف اخترواره یا شهاب سنگی با ابعاد دو تا سه کیلومتر که در مداری معکوس در حال چرخش به دور خورشید است شگفتی اخترشناسان را به شدت برانگیخته است. به دلیل نزدیکی بیش از حد این پدیده به زمین اخترشناسان از اینکه چگونه تا به حال موفق به رصد این جرم نشده اند در تعجب به سر می برند. این اخترواره 2009 HC82 نام داشته و به واسطه رصدخانه کاتالینا واقع در آریزونا و در صبحگاه 29 آپریل 2009 رصد شده است. محاسبات نشان می دهد که این شهاب یا اخترواره در فاصله 5/3 میلیون کیلومتری از مدار زمین هر 39/3 سال یکبار به دور خورشید حرکت می کند که با توجه به ابعاد آن 2009 HC82 شهابسنگی بسیار خطرناک برای سیاره آبی به شمار می رود. امر غیر طبیعی تر در رابطه با این شهابسنگ شیب 155 درجه ای مدار این جرم به سوی زمین است. این به آن معنی است که نسبت به دیگر سیاره ها، این خرد سیاره در جهت معکوس در حرکت است. این شهابسنگ بیستمین نمونه ای است که از مدار عقبگرد برخوردار بوده و هیچ یک از موارد کشف شده در این فاصله نزدیک از زمین قرار نگرفته اند.
داشتن مدارهای وارونه در میان ستاره های دنباله داری که از حاشیه های دوردست منظومه خورشیدی به قسمتهای داخلی حرکت می کنند نسبت به شهابسنگها بیشتر رواج دارد. به این دلیل که یک ستاره یا سیاره در حال عبور می تواند ستاره های دنباله دار را از مدار اصلی خود بیرون رانده و به مداری غیر طبیعی هدایت کند. به همین دلیل اخترشناسان ابعاد و شکل ظاهری شهابسنگ جدید را مشابه ستاره دنباله دار انک می دانند با این تفاوت که هیچ دنباله ای در امتداد آن قرار نگرفته است.
اخترواره کوچک اکنون در پشت سیاره مریخ در حرکت است، اما مدار این اختر واره به صورت فصلی آن را در نزدیکی سیاره زمین قرار می دهد. اخترشناسان معتقدند رصد این پدیده در سال 2000 در بهترین شرایط خود قرار داشته و دلیل مشاهده نشدن آن امری است که تا کنون پاسخی برای آن یافته نشده است.

سرزمین های کوهستانی ماه
ا.م. گمینی
عوارض برخوردی:
بدون شک نخستین جذابیت ماه برای هر رصدگری، گودال های بی شمار سطح این قمر آبله گون زمین است. تمام این ها اثرات برخورد سیارک ها یا دنباله دارها هستند. اغلب این برخوردها 9/3 میلیارد سال پیش، زمانی که در تاریخ منظومه شمسی به «دوران بمباران سنگین» معروف است، رخ داده اند.
زمین هم مثل ماه بمباران شد، اما وجود باد، آب و فعالیت های زمین شناختی، تقریباً اثر تمامی دهانه ها را پاک کرده است. اما ماه از نظر زمین شناختی مرده است و فرسایشی نیز ندارد. به همین دلیل ماه آنچه را که در دوران باستان منظومه شمسی روی داده، در خود حفظ کرده است. جریان گدازه هایی که دریاها را به وجود آورده اند، بعدها آغاز شده است. بنابراین گدازه ها برخی دهانه های پراکنده را پوشانده اند و دهانه های جوان را می توان روی دریاها دید که لبه های تیز و واضح دارند.
مناطق بزرگ و روشن ماه (سرزمین های کوهستانی و فلات ها) قدیمی ترین زمین های ماه هستند. شما می توانید دهانه های درشتی را که هنوز باقی مانده اند، ببینید. دهانه ها در هر اندازه ای یافت می شوند. از دهانه هایی به بزرگی حداکثر 200 کیلومتر گرفته تا کوچک ترین دهانه هایی که تلسکوپ شما نشان نمی دهد.
بسیاری از دهانه های بزرگ، یک قله مرکزی دارند. این قله ها بر اثر خاصیت ارتجاعی سطح، پس از یک برخورد بزرگ پدید می آیند. دیگر دهانه های بزرگ ماه را «دشت های دیواره ای» می نامیم. اینها دهانه هایی هستند که سطح صافی دارند، زیرا کف آنها را جریان گدازه پوشانده است.
جوان ترین دهانه های ماه با شعاع های نورانی که تا دوردست ها ادامه می یابند، محاصره شده اند که به آنها رگه های ماه می گویند. سنگ های ماه بر اثر برخورد تا کیلومترها آن سو تر پرتاب شده اند (مثل سنگی که در آب می افتد) و چنین ساختاری را پدید آورده اند. برخلاف اغلب عوارض ماه (که مناسب است به هنگامی که خورشید مایل به آنها می تابد رصد شوند) بهترین زمان برای رصد این رگه های نورانی وقتی است که خورشید از بالا به آنها بتابد.
معروفترین این عوارض، دهانه بزرگ و جوان «تیکو» است که ماه بدر بهترین زمان برای رصد آن است. شعاع های نورانی تیکو دورتادور ماه دیده می شوند. می توان هزاران دهانه را با تلسکوپ های بزرگ بر سطح ماه دید. بزرگترین دهانه های ماه به نامهای گریمالدی و کلاویوس 240 کیلومتر قطر دارند. همانطور که پیداست دهانه های ماه به نام دانشمندان، شخصیت های اساطیری و هنرمندان مشهور نامگذاری شده اند، نام ایرانیانی چون عبدالرحمن صوفی و ابوریحان بیرونی نیز در این میان دیده می شود. درباره منشأ این دهانه ها دو نظریه ارائه می شود، یکی دهانه های برخوردی و دیگر دهانه های آتشفشانی. البته بیشتر دهانه های روی ماه منشاء برخوردی دارند. در میان دیگر عوارض ماه رشته کوه ها و قله های منفرد جالب توجه اند. شکاف ها و دره ها هم گاهی دیده می شوند. آنها اغلب کنار دریاها یافت می شوند. نزدیکی های خط سایه - روشن (معروف به سایه مرز یا ترمیناتور) را با دقت نگاه کنید. شیارهای کم ارتفاعی را می بینید که روی دریاها پیچ و تاب خورده اند.
منبع: تبیان

نشانه ای امید بخش از بیداری مجدد خورشید

محققان ناسا با مشاهده تصویری از شعله ای بزرگ در خورشید اعلام کردند این شعله می تواند نشانه ای از آغاز مجدد فعالیتهای خورشیدی به شمار رود.
خورشید با نشان دادن نقاط درخشان جدید از آغاز دوره ای دیگر از فعالیتهای خورشیدی که محققان برای مدتی طولانی در انتظار آن به سر می بردند، خبر می دهد.
شعله های خورشیدی طی دوره هایی 11 ساله با افزایش و کاهش مواجهند و سال گذشته این فعالیتها به حداقل خود رسید. در آغاز سال 2009 نیز خورشید به شکلی غیر طبیعی به صورت خاموش باقی ماند و تعجب بسیاری از دانشمندان را برانگیخت.
اما طی روزهای گذشته ناسا موفق به ردیابی شعله ای بزرگ در قسمت پشتی خورشید شد که به عنوان بزرگترین شعله خورشیدی در سال اخیر شناسایی شده است.
از قرن 17 که گالیله برای اولین بار موفق به مشاهده اولیه شعله خورشیدی شد، این پدیده ها تحت مهار انسانها بوده است و تاکنون 28 دوره خورشیدی از سال 1745 تا به امروز برای این ستاره عظیم درخشان به ثبت رسیده است.
این دوره ها به صورت میانگین 11 سال دوام دارند که دوره اخیر به صورتی غیر طبیعی به درازا کشیده است. به گفته محققان مرکز هوایی گودارد ناسا دوره ای که خورشید هم اکنون در آن به سر می برد یکی از طولانی ترین دوره های خاموشی خورشید طی 100 سال گذشته به شمار می رود.
محققان معتقدند نمی توان به صورت قطعی شعله خورشیدی که طی روزهای اخیر مشاهده شده است را به عنوان نشانه ای بر پایان دوران خاموشی خورشید برشمرد اما می توان احتمال داد که این نشانه آغازگر دوره ای جدید از فعالیتهای خورشیدی باشد.
برخی دیگر از دانشمندان بر این باورند که به دلیل زاویه خاصی که شعله جدید در آن مشاهده شده است می توان به صورت قطعی اعلام کرد که فعالیتهای خورشیدی از سر گرفته شده است.
بر اساس گزارش ویرد، کاوشگر استریو تصویر این پدیده را در قسمتهای پشتی خورشید به ثبت رسانده و امکان مشاهده آن از زمین در تاریخ8 می 2009 امکانپذیر شده است. با این حال محققان همچنان خورشید را با استفاده از تلسکوپهای خورشیدی زیر نظر دارند تا در صورت وجود شعله هایی دیگر آنها را به ثبت برسانند.

 نشانه هایی از گذشته ستاره های خاموش

محققان دانشگاه لسیستر با مطالعه بر روی ستاره های خاموش دریافتند که برخی از این اجرام روزگاری منظومه خورشیدی مجزایی بوده اند که اکنون به سردی گرائیده و در خاموشی به سر می برند.
دانشمندان دانشگاه لسیستر در میان 1 تا 3 درصداز ستاره های خاموش مشهور به کوتوله های سفید شواهدی یافته اند که نشان می دهد هر یک از این اجرام در گذشته از منظومه خورشیدی مخصوص به خود برخوردار بوده اند و اکنون در خاموشی کامل به سر می برند.
مطالعات نشان می دهد زمانی که ستارگان
شبه خورشیدی به پایان عمر خود نزدیک می شوند متورم شده و به اجرام عظیمی به نام غولهای سرخ تبدیل می شوند.
هنگامیکه یک غول سرخ در حال سوختن است پوسته خارجی آن به تدریج نابود شده و تنها ساختار اولیه آن به نام کوتوله سفید باقی خواهد ماند.
محققان با استفاده از تلسکوپ اسپیتزر به بررسی اتمسفر گازی کوتوله های سفید که از ذرات غبارآلود تشکیل شده اند پرداخته و دریافتند این غبارها از مواد ابتدایی تشکیل دهنده سیاره های سنگی و شهابسنگها تشکیل شده اند.
این به آن معنی است که این ذرات باقی مانده سیاره هایی شبه زمینی هستند که قبل از تشکیل کوتوله سفید توسط ستاره عظیم سرخ در حال مرگ بلعیده شده اند.
بر اساس گزارش تلگراف، دانشمندان معتقدند این پدیده می تواند سرنوشتی ممکن برای منظومه خورشیدی زمین به شمار رود زیرا بسیاری از منظومه های خورشیدی که مورد مطالعه قرار گرفته اند، شباهت زیادی به منظومه خورشیدی زمین داشته اند.

پرتاب نانوماهواره براي آزمايش عملكرد داروها در فضا
دانشمندان با هدف آزمايش نحوه عملكرد و تأثیرگذاري داروها در فضا يك نانوماهواره پرتاب مي كنند.
اين ماهواره كوچك به اندازه يك قرص نان است و مي تواند به دانشمندان نشان دهد كه داروها در فضا چگونه عمل مي كنند. اين نانو ماهواره «فارفاست» نام دارد و وزن آن 10 پوند است.
در آزمايش مزبور بررسي خواهد شد كه مخمرها چطور در برابر داروهاي ضد قارچ در حين چرخش در مدار زمين با سرعت 17 هزار مايل در ساعت واكنش نشان مي دهند.
دكتر ديويد نيسل، دستيار پژوهشي پروژه فارماست در دانشگاه تگزاس در اين باره گفت: ماهواره فارماست تجربه و آزمايش بسيار مهمي است كه مي تواند اطلاعات جديدي درباره آسيب پذيري ميكروبها برابر آنتي بيوتيك ها در فضا در اختيار دانشمندان قرار دهد.
فارماست قرار است توسط رايك نيروي هوايي آمريكا با عنوان "Minotaur1” پرتاب شود.

توفان خورشیدی در راه است
ناسا در هشداری اعلام کرد که یک توفان خورشیدی که در سال 2012 به زمین می رسد موجب خواهد شد که برق تمام دنیا خاموش شود. به گزارش مهر، در هشدار ناسا و آکادمی ملی علوم آمده است که میلیونها نفر در سال 2012 بدون برق و در نتیجه بدون غذا و دارو خواهند ماند و تمام یخچالها، تلفنهای همراه و ماهواره ها خاموش می شوند.
از ماه دسامبر فعالیت خورشید به آهستگی روبه افزایش می رود. نیروی مغناطیسی این ستاره هر 11 سال یکبار به نقطه ای می رسد که در آن پیک پدیده های فورانهای خورشیدی و پرتاب تاجهای خورشیدی بزرگ مشاهده می شود. این پدیده ها منجر به آزاد شدن میزان زیادی انرژی و تشعشعات می شود. این فورانها می تواند به زمین نیز برسد و منجر به ایجاد توفانهای ژئومغناطیسی زمین شود.
اتمسفر زمین می تواند از این برخوردها خود را مصون نگه دارد اما خسارات جدی را بر روی ساختارهای اجتماعی و اقتصادی روی زمین وارد می کند.
ستاره شناسان این پدیده ها را از سال 1859 رصد کرده اند. در آن زمان یک توفان ژئومغناطیسی ویژه در خطوط تلگراف اروپا و آمریکا اختلال ایجاد کرد. در ماه می 1921 توفان دیگری بسیاری از خطوط برق و تلفن را در دو سر اقیانوس اطلس خارج از استفاده کرد. 
در گزارش 132 صفحه ای ناسا و آکادمی ملی علوم آمده است: "انرژی برق کلید فناوری جامعه نوین امروزی است و تمام زیرساختها و سرویسها به آن وابسته هستند. اگر توفان سال 1859 امروز اتفاق بیفتد به طور حتم خسارتهای اجتماعی و اقتصادی وسیعی برجای خواهد گذاشت."
براساس گزارش نیوساینتیست، در سال 1989
شش میلیون نفر در کبک کانادا به مدت 9 ساعت به سبب یک توفان ژئومغناطیسی که 10 برابر ضعیف تر از توفان سال 1921 بود بدون برق ماندند. اگر حادثه ای مشابه آنچه که در سال 1921 رخ داد تکرار شود تعداد افراد بدون برق به 130 میلیون نفر افزایش خواهد یافت و تکرار حادثه ای مشابه سال 1859 که بسیار قویتر از توفان 1921 بود دو هزار میلیارد دلار خسارت وارد خواهد کرد.
به گفته دانشمندان ناسا، پیک بعدی این توفانهای خورشیدی بین سالهای 2012 و 2013 خواهد بود که جامعه علمی هنوز بر سر شدت فعالیت خورشید در این دوره جدید به توافق نرسیده اند.

هشدار دانشمندان درباره تشديد آغاز چرخه  لكه هاي خورشيدي
اخترشناسان درباره افزايش آغاز چرخه لكه خورشيدي هشدار داده و خاطر نشان كردند: وقتي خورشيد عطسه مي كند، در واقع زماني است كه زمين بيمار مي شود.
به گفته محققان اكنون زماني است كه خورشيد به سمت يك دوره پر مشغله تر از نظر لكه هاي خورشيدي پيش مي رود و در حالي كه پيشگويان يك جريان نسبتا ملايم را بر اساس استانداردهاي تاريخي پيش بيني مي كنند، اما در واقع انتظار يك توفان خورشيدي عظيم مي رود كه مي تواند سبب بروز خسارات سنگين در ساختار ماهواره اي و الكتريكي زمين شود.
فرهنگستان ملي علوم آمريكا در گزارش جديدي اعلام كرد كه اگر يك توفان خورشيدي شبيه به آنچه در سال 1859 اتفاق افتاد، دوباره تكرار شود، مي تواند تنها در طول سال اول بين يك تا دو ميليارد دلار خسارت به ساكنان زميني وارد كند و احياي مجدد ساختارهاي تخريب شده، چهار تا 10 سال زمان خواهد بود.
در توفان سال 1859 تمام شبكه هاي سيم كشي تلفني قطع شدند و در آمريكاي شمالي و اروپا آتش سوزي عظيم رخ داد؛ اما امروز تجهيزاتي بسيار بيشتر از خطوط تلفني وجود دارد كه زميني ها به آن وابسته هستند. از جمله شبكه هاي الكتريكي و ماهواره ها كه هم اكنون وجود آنها براي تمام اشكال ارتباطاتي و همچنين ساختارهاي موقعيت يابي جهاني حياتي است.
علاوه بر اين، انفجارات احتمالي و قدرتمند حاصل از بادهاي خورشيدي مي تواند امنيت ملي، حمل و نقل، خدمات امور مالي و ساير عملكردهاي اصلي و حياتي را در زمين مختل كند.
هم اكنون مركز پيش بيني فعاليت هاي خورشيدي در ارتباط نزديك با صنايع و آژانس هاي دولتي كار مي كند تا اين اطمينان حاصل شود كه مراكز مزبور در برابر تغييرات احتمالي در فعاليتهاي اين ستاره عظيم درخشان مهيا بوده و در زمان وقوع حادثه و خسارت براي واكنش صحيح و سريع آمادگي كامل را داشته باشند.

چرا بايد مشكلاتمان را از بيگانگان فضايي پنهان كنيم؟
نزديك به 50 سال جستجو براي كشف هوش فرازميني، به تهيه تصاويري از آسمان  با كمك تلسكوپهاي راديويي براي يافتن نشانه هايي از فناوري موجودات فضايي منجر شده است.
همزمان دانشمندان بسيار موشكافانه و با دقت پيغام هايي را در آرزوي دريافت پاسخ ارسال كرده اند.
به نوشته مجله نيوسانيتيست، براي مثال وقتي ناسا ماموريتهاي سفر فضايي خود را در سال 1977 آغاز كرد، دو سفينه حامل اطلاعات ضبط شده صوتي با تشريح و توصيف تنوع حيات و فرهنگ زميني به فضا ارسال شدند. اما هرگز هيچ يك از اين پيام ها واقعا بيان كننده كل مسائل مربوط به بشريت نبودند.
در روز 15 ماه مه امسال و همزمان با راه اندازي برنامه انستيتو SETI براي جمع آوري پيام ها از مردم سراسر جهان، اين وضعيت تغيير خواهد كرد.
هرچند در حال حاضر هيچ برنامه اي براي انتقال اين پيام ها به فضا وجود ندارد، اما هدف از انجام اين برنامه تقويت يك مذاكره و گفتگوي جهاني درباره اين مطلب است كه آيا ما بايد پيغام هاي سمبليك و نمادين بيشتري به سوي ستاره ها بفرستيم و اگر قرار است اينگونه شود، چه بايد به آنها بگوييم. حكمت معقولانه در ديپلماسي بين ستاره اي اين گونه حكم مي كند كه از بيان اختلاف نظر بايد پرهيز كرد.
در اوايل دهه 1970، ناسا تصويري از خطوط ابتدايي و يك زن و مرد بدون پوشش را جزو اين پيام ها ارسال كرده بود كه برخي از مسئولان و متخصصان آن را مورد انتقاد قرار دادند. اين كارشناسان از ناسا به دليل ارسال يك تصوير ناخوشايند به فضا به عنوان اولين مواجهه شكايت كردند.
پس از آن پيام هاي بعدي عاري از اين قبيل اطلاعات بودند كه به استدلال كارشناسان جنبه انتقادي داشت. در اين مطلب تأكيد شده است: صداقت يك نقطه شروع مناسب براي آغاز گفتگويي است كه ممكن است نسل ها ادامه پيدا كند.

رصد شلوغ ترين بزن بزن كيهاني
دانشمندان علم نجوم با تركيب اطلاعات حاصل از سه تلسكوپ مختلف پرجمعيت ترين برخورد مجموعه هاي كهكشاني را شناسايي كرده اند.
نتايج اين تحيق به دانشمندان فرصتي مي دهد تا دريابند كه در يك بزن بزن كيهاني يعني زماني كه برخي از بزرگترين اجرام اسماني در كائنات با يكديگر برخورد مي كنند، چه اتفاقي رخ مي دهد. اين اطلاعات با استفاده از داده هاي رصدخانه پرتوايكس چاندرا متعلق به ناسا، تلسكوپ فضايي هابل و رصدخانه كيك در هاوايي بدست آمده است.
با اين اطلاعات اختر شناسان توانستند ژئومتري و حركت سه بعدي را در منظومه اي موسوم به "MACSJ 0717”
شناسايي كنند.
اين منظومه حدود 4/5 ميليارد سال نوري از زمين واقع شده است.
محققان دريافته اند كه چهار مجموعه كهكشاني مجزا در يك تلفيق سه گانه حضور دارند و اين نخستين باري است كه چنين پديده اي به طور مستند به ثبت رسيده است.
مجموعه هاي كهكشاني بزرگترين اجرام آسماني هستند كه با نيروي جاذبه در كائنات نگه داشته شده اند. در منظومه "MACSJ 0717”،  جرياني از كهكشانها، گاز و مواد غباري در حال ريختن به درون منطقه اي است كه هم اكنون مملو از كهكشان می باشد. مثل يك آزادراه كه خودروها از آن به درون يك پاركينگ پر از خودرو تخليه مي شوند اين جريان كهكشانها باعث شده ست كه پشت سر هم انفجار و برخورد رخ دهد.
اختر شناسان مي گويند: اين منظومه نشان مي دهد كه چطور مجموعه هاي كهكشاني عظيم با محيط خود در مقياسهاي چند ميليون سال نوري تعامل مي كنند.

كشف جزئيات جديد و دقيق تر درباره سحابي «كله اسبي»
دانشمندان علم نجوم در مطالعات اخير خود به جزئيات تازه اي درباره سحابي «كله اسبي» دست يافته اند.
سحابي «كله اسبي» كه در صورت فلكي جبار قرار دارد براي هر دانشمند اخترشناسي شناخته شده است.
اين سحابي يك ابر مولكولي تيره و پرچگالي به شكل سر و گردن اسب است و به صورت سايه در برابر نور درخشان گاز هيدروژن يونيزه شده مشاهده مي شود.
اين تاثير نوري با يالي در پشت سر اسب تكميل مي شود. يال اسب، ابري متشكل از گاز سرد است كه عمده آن هيدروژن بوده و شب نما مي باشد.
از آنجا كه اين نور شب نما، قرمز رنگ است دانشمندان از يك فيلتر قرمز براي عكس گرفتن از آن استفاده كرده اند.
نور 1500 ساله حاصل از اين سحابي با استفاده از تلسكوپ آنگلو - استراليايي در ويلز جنوبي جديد در كشور استراليا جمع آوري شده است.
دانشمندان با روش خاصي دقت تصاوير دريافتي را افزايش داده و تصاويري مفصل تر و دقيق از اين سحابي به دست آورده و از جزئيات پنهان آن پرده برداشتند.
آنها همچنين با اين روش خاص موفق به شناسايي دو گونه جديد از كهكشانها شده اند كه با تلسكوپ هاي زميني معمولي هرگز قابل مشاهده نيستند.

 

صفحه 11--27 اردیبهشت 88

 

طالع بينان چه مي گويند؟
مهران رسولی
ابتدا بهتر است بدانيم که طالع بيني و پيش بيني آينده زندگي بشر از روي ستارگان، تاريخچه اي به اندازه عمر بشر دارد. قرنها پيش انسان ستارگان را خداوندان يا اهريمناني مي پنداشت، كه در سير حوادث خاكي، زميني، سرنوشت پادشاهان و انسانهاي ديگر نيز مداخله مي كردند. به اين ترتيب نوعي ستاره پرستي و ستاره باوري در مردم به وجود آمد، كه بسياري از معابد و اهرام كه امروزه هنوز هم پابر جا هستند، شاهد اين باورند. به تدريج اين اعتقاد در مردم ايجاد شد، كه وضعيت خاص ستارگان نسبت به يكديگر با حوادث و پيش آمدهاي كاملا خاصي بر روي زمين ارتباط دارند .
 انسان ذاتا کنجکاو و خواستار کشف است و براي رسيدن به اين هدف در هر زمينه اي پا به عرصه نهاده که يکي از اين زمينه ها نجوم است. آنچه که در دسترس و به صورت مکتوب موجود است کتيبه هاي مربوط به بابل است که نشان مي دهد وقايع نجومي و حوادث رخ داده در آن زمان با هم همزمان بوده و بعد از آن مردم در آينده با استفاده از اين مکتوبات وقايعي را پيش بيني کردند که اکثرا نادرست از کار در آمده است.
در طالع بيني نجومي، بر خلاف اخترشناسي كه يكي از علوم طبيعي دقيق است، تلاش مي شود با توجه به وضعيت ستارگان آسمان، اتفاقات، پيش آمدها و حوادث اجتماعي و زميني پيشگويي شود. بر اين اساس، طالع بينها بر اين باورند كه چگونگي وضعيت صورتهاي فلكي، سياره ها، خورشيد و ماه نسبت به يكديگر به هنگام تولد هر انسان، پيشگويي درباره خصوصيات رواني و رفتاري و حوادث زندگي آينده او را امكان پذير مي سازد.
معنا و مفهوم سياره ها و علائم نجومي دايره البروج يا مدار جانوري براي ما انسانها اغلب به صورتي عجيب و غريب تعيين و تعريف مي شدند. به اين ترتيب كه مثلاً رنگ و صورت ظاهر يك سياره نفوذ زيادي بر روي اثر و كاركرد آن داشت. سياره مريخ قرمز رنگ را خداي جنگ ناميدند و سياره ناهيد را با نور دوست داشتني اش، الهه عشق نام نهادند. در دايره البروج، «حمل»، خشمگين،
تند خو و آتشين مزاج شمرده مي شد و «ميزان»، متوازن و آرام. دانستن روشها ومسائل طالع بيني مي تواند به ما کمک کند که به محتوا و اصل موضوع  طالع بيني ديد بهتري پيدا کنیم. براي اين منظور به تعريف طالع بيني نجومي  مي پردازيم:
منظور از " طالع نماي نجومي " معمولاً نمايش وضعيت خورشيد، ماه و سياره ها و همچنين وضعيت نشانه هاي نجومي دايره البروج يا مدار جانوري در لحظه تولد هر انسان است. براي اين كار آسمان را به 12 خانه يا برج تقسيم مي كنند. در چند قرن قبل از ميلاد مسيح، نخستين برج در اين تقسيم بندي در لحظه طلوع در اول بهار تقريباً زير افق شرقي قرار مي گرفت و در پي آن 11 برج ديگر طلوع مي کرد. برج ششم دقيقا" زير افق غربي، برجهاي 7 تا 12 وراي خط افق قرار مي گرفتند.
برجها هر يك معنا و مفهوم خاصي دارند : مثلاً برج اول خصلت و منش و نهاد و سرشت روحي، برج دوم سرمايه ها و كالاهاي مادي، برج سوم روابط با خويشاوندان و همسايگان و برج چهارم اصل و منشا، پدر ومادر و آداب را معين مي كند. به هر حال در اين مورد بايد گفت كه اين تنها طبقه بنديهاي تقريبي و عمومي است. برج پنجم مخصوص بخت و اقبال شرط بندي و اوقات فراغت و تفريح و برج ششم به سلامتي اختصاص دارد. برج هفتم براي ازدواج و شريك زندگي و نيز شركاي شغلي و تجاري و برج هشتم براي مرگ مهم است. برج 9 مخصوص مهاجرت و سفرهاي خارج، برج 10 براي شغل، برج 11 براي دوست و برج 12 براي دشمن است .
طالع بينان مي گويند براي منش و خصلت هر انسان اين مسئله مهم است كه كدام نشانه نجومي دايره البروج و كدام سياره ها در لحظه تولد او در كدام برج قرار داشته اند. علاوه بر آن وضعيت خورشيد، ماه و سياره ها نسبت به يكديگر و همچنين وضعيت اين ستارگان در نشانه هاي نجومي دايره البروج داراي اهميت است.
سياره ها، كه اختر طالع شناسان، خورشيد و ماه را نيز جزو آنها مي شمارند، داراي تمايل قطبي منفي و مثبت اند و هنگامي كه در علائم نجومي مخصوصي كه منطقه " حكمراني " آنهاست، قرار مي گيرند، اثر زيادي دارند. به اين ترتيب مثلا ماه هنگامي كه در علامت نجومي سرطان قرار مي گيرد بيشترين اثر را مي گذارد. طالع بينان مي گويند كه خورشيد بسيار با نفوذ است. در مجله هايي كه طالع نما دارند، غالبا خورشيد تنها ستاره اي است كه وضعيت آن با دقت مورد رسيدگي قرار مي گيرد. خورشيد نمودار نيروي زندگي و قدرت است. طالع بينان مي گويند كه خورشيد در علامت نجومي شير يا اسد فرمانروايي دارد و بر خلاف ماه تمايل قطبي مثبت دارد.
توصيفهاي زيبا درباره آينده يك نوزاد از طريق مطالعه دقيق خصوصيات رفتاري پدر و مادر و اطرافيانش به دست مي آيد، كه البته در اين مورد احتياج به علائم نجومي نيست، بلكه بيشتر نياز به آگاهيهاي روانشناسي است. دو قلوها  با وجود تاريخ تولد يكسان مشخصه هاي كاملا متفاوت از يكديگر دارند، بايد طالع نماهاي نجومي  و خصوصيات رفتاري بسيار مشابهي داشته باشند، كه اين مسئله هميشه درست نيست. يا اصولاً مي بايست افرادي كه در زمان و مكان يكسان متولد مي شوند داراي خصوصياتي شبيه هم باشند، حال اين كه اغلب اين طور نيست. همچنين كساني كه به طالع نماهاي نجومي عقيده دارند، بايد از خود بپرسند كه چرا دقيقا زمان تولد بايد در اين طالع نماها اين اندازه اهميت داشته باشد. انسان با تمام اعضا و جوارهش در حقيقت مدتها پيش از تولد در شكم مادر خود زندگي مي كند .
از طرف ديگر در حال حاضر ديگر علائم نجومي و صورتهاي فلكي بر يكديگر تطابق ندارند  و به عبارت ديگر علامت نجومي حمل در صورت فلكي حوت قرار دارد، نكته جالب و در خور توجهي است. با وجود تمام اين نظريات مخالف و ايرادهايي كه بر طالع نماهاي نجومي وارد است، بسياري از انسانها به نفوذ ستارگان در سرنوشت خود عقيده دارند و در كارهاي خود به پيشگوييهاي طالع بيني رجوع کرده  و بر اساس آن تصميم گيري مي کنند. اما آنها با اين کارشان اشتباهات منطقي و عقلي زيادي مرتکب مي شوند. اول اينکه چرا پيشگويي واقعاً صحيح است؟ به عنوان مثال آيا اگر کسي به ما بگويد که «امروز پول زيادي به دست خواهي آورد.» و بعد از 15 دقيقه شما پولي بر روي زمين پيدا کرديد، اين دليلي مي تواند باشد که پيش گويي او درست بوده است؟ دوم اينکه آيا هر آن چه که طالع بين به عنوان طالع شما گفته تماماً صحيح است؟ در بعضي از طالع ها مي گويد که «امروز دوست قديمي تان با شما تماس مي گيرد. او مشکل بسيار حادي دارد که براي رفع آن به کمک شما احتياج دارد.» آيا واقعاً در آن روز دوست قديمي تان با شما تماس گرفته است؟ يا مي گويد که «شما امروز عشق خود را پيدا مي کنيد.» آيا واقعاً شما در آن روز عشق خود را پيدا کرده ايد؟ به بيان ديگر چه تعداد از پيشگويي هايي که مي شود براي شما به حقيقت مي پيوندد و چه تعداد از آنها اشتباه از آب در مي آيد؟ مردم سعي مي کنند که پيش گويي هاي درست را به ياد داشته باشند و آنهايي که اشتباه بوده را فراموش
کنند.
منبع: تبیان

سقوط در سیاهچاله!!
ترجمه: امین اشرفی
فرض می كنیم در داخل یك فضاپیما به سمت یك سیاهچاله با جرم یك میلیون برابر خورشید در مركز كهكشان راه شیری در حال حركت هستید. (بحث های زیادی در مورد وجود سیاهچاله در مركز كهكشان راه شیری وجود دارد، اما فرض می كنیم حداقل برای چند ثانیه این سیاهچاله موجود باشد.) از فاصله دور راكت ها را خاموش كرده اید و به سمت سیاهچاله سرازیر می شوید. چه اتفاقی خواهد افتاد؟
در ابتدا هیچ جاذبه ای را حس نخواهید كرد چون در حال سقوط آزاد هستید، همه قسمتهای بدنتان به یك صورت كشیده خواهند شد و احساس بی وزنی خواهید كرد. (این دقیقاً همان چیزی است كه در مدار زمین برای فضانوردان اتفاق می افتد. با این حال نه فضا نورد و نه شاتل هیچ نیروی جاذبه ای را حس نمی كنند.) همین طور كه به مركز سیاهچاله نزدیك و نزدیكتر می شوید نیروهای جاذبه جزر و مدی را بیشتر حس خواهید كرد. فرض كنید پاهایتان نسبت به سرتان در فاصله كمتری از مركز سیاهچاله قرار گرفته باشد. نیروی جاذبه با نزدیك شدن به مركز سیاهچاله بیشتر می شود، بنابراین در پاهایتان نیروی جاذبه را بیشتر حس خواهید كرد و همچنین حس خواهید كرد كشیده شده اید (این نیرو نیروی جزر و مدی نام دارد چون دقیقاً مانند نیرویی عمل می كند كه باعث جزر و مد در سطح زمین می شود). این نیروها با نزدیك شدن به مركز بیشتر و بیشتر خواهد شد تا جایی كه شما را پاره پاره كند.
برای یك سیاهچاله خیلی بزرگ شبیه به آنكه شما در آن سقوط می كنید، نیروهای جزر و مدی تا شعاع 600000 كیلومتری مركز قابل توجه نیستند. البته این مطلب پس از ورود به افق اعتبار می یابد. اگر در حال سقوط به یك سیاهچاله كوچكتر هم جرم خورشید بودید، نیروهای جزر و مدی از فاصله 6000 كیلومتری مركز شما را تحت تأثیر قرار می داد و شما خیلی زودتر از آنكه وارد افق شوید تكه پاره می شدید (و علت این موضوع این است كه شما را در حال سقوط به یك سیاهچاله بزرگ تصور كردیم تا بتوانید حداقل تا وارد شدن به سیاهچاله زنده باشید). در حین سقوط چه چیزهایی می بینید؟ شما در حین سقوط چیز خاص و عجیبی را مشاهده نخواهید كرد. تصویر اشیا دور ممكن است به شكل های عجیب و نامربوط در آمده باشند، چون جاذبه سیاهچاله نور را نیز منحرف می كند، به ویژه وقتی وارد افق می شوید هیچ اتفاق خاصی نخواهد افتاد. حتی پس از وارد شدن به افق نیز خواهید توانست چیزهایی را كه بیرون هستند ببینید، چون نوری كه از اشیا بیرونی ساطع می شود می تواند وارد افق شود و به شما برسد، اما در بیرون از افق كسی قادر به دیدن شما نیست چون نور نمی تواند از افق خارج شود.
كل این اتفاقات چقدر طول می كشد؟ البته این مطلب بستگی به این دارد كه از چه فاصله سقوط به داخل سیاهچاله را شروع كرده باشید. فرض می كنیم این عملیات از جایی شروع شود كه فاصله شما از مركز 10 برابر شعاع سیاهچاله باشد. برای سیاهچاله ای با جرم یك میلیون برابر خورشید 8 دقیقه طول می كشد تا به افق برسید، پس از آن 7 دقیقه دیگر در پیش دارید تا به ناحیه منحصر به فردی برسید. البته این زمان ها تقریبی است و به عنوان مثال در یك سیاهچاله كوچكتر زمان مرگ نزدیكتر خواهد بود. پس از پشت سرگذاشتن افق در 7 دقیقه باقیمانده، ممكن است وحشت زده بشوید و شروع كنید به روشن كردن راكت ها اما این تلاش بیهوده است...
منبع: تبیان

یخکوه (آیسبرگ) بزرگ جنوبگان در معرض متلاشی شدن

ماهواره آژانس فضایی اروپا تصاویری از قطعه یخی بزرگ "ویلکینز" واقع در قطب جنوب تهیه کرده و نشان داده که این آیسبرگ در معرض متلاشی شدن است.
تصاویر ماهواره "اسا" از این آیسبرگ نشان می دهد که آیسبرگ "ویلکینز" واقع در شبه جزیره جنوبگان در اندازه های جامائیکا است.
محققان تأیید کردند که این قطعه یخی در هفته های آینده در معرض خطر متلاشی شدن کامل قرار دارد. این قطعه یخی که در قرن گذشته پابرجا مانده بود از دهه 90 اولین ترک خوردگیهای خود را آغاز کرد.
"آیسبرگ ویلکینز" از طریق یک پل یخی به جزیره "شارکو" متصل می شد اما در پی شکسته شدن این پل که در هفته های گذشته رخ داد، شکستهایی در بخش شمالی این قطعه یخی ایجاد شد. برپایه اطلاعات جمع آوری شده توسط ماهواره اسا، اولین قطعات این آیسبرگ بزرگ از چندی پیش شروع به شکسته شدن کرده و در دریا سقوط کرده است. دانشمندان در این خصوص اظهار داشتند: "در خصوص اینکه این تغییرات نتیجه گرمای اتمسفر در منطقه جنوبگان است تردیدهای کمی وجود دارد. هشت قطعه یخی طویل در شبه جزیره جنوبگان علائمی از شکستگی را در ده های اخیر نشان داده اند و شکسته شدن ویلکینز آخرین و بزرگترین حادثه زمین شناسی آیسبرگهای این منطقه است."
این قطعه 14 درصد از جرم خود را در یکسال گذشته از دست داده است. برپایه این اطلاعات در 50 سال گذشته دمای متوسط در جزیره جنوبگان 5/2 درجه افزایش پیدا کرده که این افزایش بیشتر از متوسط جهانی است. دانشمندان معتقدند که در هفته های آینده "ویلکینز" در حدود 33 هزار و 370 کیلومتر مربع از یخ خود را از دست می دهد. این فضا به وسعت منطقه ای به بزرگی کشور لوکزامبورگ است.

بادبانهای فضایی؛ راه حلی جدید برای زدودن زباله های مدار زمین
دانشمندان در راستای ارائه شیوه ای مؤثر برای کاهش تعداد زباله های موجود در مدار زمین، به تولید بادبانهای فضایی اقدام کرده اند که می تواند در بازگرداندن سریع ماهواره ها و راکتهای فضایی به اتمسفر زمین بسیار مؤثر باشد.
با افزایش تراکم اجرام مصنوعی در مدار زمین نیاز به بیرون آوردن اجرام از کار افتاده که می توانند خطر بروز برخوردهای فضایی را افزایش دهند، بیشتر احساس می شود.
به همین دلیل دانشمندان مطالعه بر روی شیوه های ممکن برای بیرون کشیدن ماهواره ها و راکتهای از کار افتاده از مدار را آغاز کرده اند. نصب بادبان بر روی ماهواره های قدیمی یکی از شیوه های مؤثری است که با افزایش کشش و رانش در سطح ماهواره باعث از بین رفتن این اجرام در اتمسفر زمین می شود. شیوه ای که به گفته متخصصان از توانایی بالایی برای کاهش اجرام مصنوعی در مدار زمین برخوردار خواهد بود.
این بادبانها از ستونهای باز شونده ای برخوردار است که از فضاپیما جدا بوده و میزان کششی را که ماهواره در ارتفاع 750 کیلومتری تجربه می کند، افزایش می دهد. قاعده عملکرد این بادبانها یا ترمزهای هوایی بر اساس افزایش سطح نسبت به حجم در یک جرم مدارگرد است تا با افزایش کشش بر روی جرم، سرعت و شتاب سقوط آن افزایش پیدا کند. به همین منظور این بادبانها باید از ساختاری بسیار سبک تولید شوند.
محققان در شرکت فضایی EADS Astrium به منظور آزمایش این ایده بادبانی را بر روی ماهواره میکروسکوپ فرانسه که در حال تکمیل است، نصب کردند. مأموریت ماهواره میکروسکوپ انجام برنامه ای علمی به منظور مطالعه بر روی نیروی گرانش و رفتار اجرام در حال سقوط به فضا خواهد بود.
مأموریت این ماهواره یک ساله بوده و پس از آن از کار خواهد افتاد. میکروسکوپ به دلیل مجهز نبودن به ساختار محرک قادر به حرکت خودکار نخواهد بود و در صورتی که هیچ اقدامی در رابطه با بیرون کشیدن آن از مدار صورت نگیرد، طی 50 تا 100 سال به صورت خودکار به زمین سقوط خواهد کرد.
اما در صورتی که این بادبانها بر روی ماهواره نصب شوند، میکروسکوپ در کمتر از 25 سال از مدار خارج خواهد شد. در حال حاضر شرکت Astrium در حال تحقیق بر روی امکان استفاده از این ابداع بر روی راکتهای از کار افتاده نیز است. 
این شرکت تولید راکت سابق اروپا - آریان 5 - را به عهده داشته است. بیشتر ساختار پایینی راکت آریان پس از پرتاب به زمین سقوط می کند، اما ساختار بالایی آن در مدتی طولانی در مدار زمین باقی مانده و سقوط آن در حدود 100 سال به طول خواهد انجامید.
یکی از راه حلهای احتمالی نصب موتور محرکه بر روی قسمتهای بالایی راکت به منظور هدایت آن به اتمسفر زمین است، شیوه ای که در مورد راکت ژول ورن در سال گذشته مورد استفاده قرار گرفت و قسمت بالایی راکت آن با کمک موتور نصب شده به اتمسفر زمین بازگشته و در آنجا نابود شد. این شیوه در کنار مزایای بسیاری که دارد نیازمند سوخت اضافی برای موتور نصب شده بر روی راکت خواهد بود که به میزان قابل توجهی به هزینه های عملیات خواهد افزود.
اما بادبانهای فضایی در مقابل بسیار سبک و کم هزینه بوده و عملکرد آنها را می توان با استفاده از ساختار زمانسنج از پیش برنامه ریزی شده ای به راحتی تحت نظارت درآورد. در این صورت می توان از بازگشت ماهواره و راکت ماهواره بر به اتمسفر زمین اطمینان حاصل کرده و کاهش اجرام مصنوعی در مدار زمین را آغاز کرد.
محققان شرکت Astrium نتیجه مطالعات خود را در کنفرانس اخیر اروپا درباره زباله های فضایی مطرح کرده و مورد بررسی قرار دادند. این کنفرانس در حالی به اتمام رسید که بر روی نیاز به اندازه گیری دقیق زباله های فضایی و ارائه راه حلهایی مؤثر برای زدودن آنها تأکید شد.

هابل، فورانهای بادام زمینی شکل یک ستاره را رصد کرد
تیمی از ستاره شناسان بین المللی با کمک تلسکوپ فضایی هابل اولین تصاویر از انفجار ستاره ای را تهیه کردند که پس از فوران به صورت حبابهایی به شکل بادام زمینی به سرعت در فضا گسترده شد.
این تیم بین المللی به سرپرستی دانشگاه جان موریس لیورپول با مشاهده جرم ستاره ای RS Oph در صورت فلکی "مار افسای" دریافتند که این ستاره از اواخر قرن گذشته یک رشته از انفجارات و طغیانها را داشته است. نخستین فوران RS Oph در سال 1985 اتفاق افتاده است.
RS Oph شامل یک کوتوله سفید، یک ستاره مرده در اندازه های زمین که در مدار اطراف یک ستاره بزرگتر می چرخد که غول قرمز نامیده می شود.
به علت نزدیکی این دو جرم ستاره ای، کوتوله سفید گازهای غنی از هیدورژن را از لایه های خارجی تر غول قرمز جذب می کند و هر 20 سال یکبار که حرکت خود را به دور آن کامل می کند گازهای روی سطح کوتوله سفید به سبب انفجارات گرمای هسته ای جمع شده و فوران می کنند.
حداکثر روشنایی ناشی از انفجار RS Oph بیش از 100 هزار برابر روشنایی خورشید است. در این فوران، حجم بالایی از مواد معادل جرم زمین با سرعت چند هزار کیلومتر بر ثانیه در فضای اطراف گسترده می شود.
براساس گزارش ساینس دیلی، این ستاره شناسان با استفاده از تلسکوپ فضایی هابل 155 رصد را در مدت 449 روز پس از انفجار انجام دادند.
در این رصدها مشخص شد که مواد فوران شده از این ستاره به شکل حبابهای دوتایی با ساختاری شبیه به بادام زمینی با سرعت بین هزار تا سه هزار کیلومتر بر ثانیه در فضا حرکت می کنند.

وقوع طولانی ترین کسوف سال در مرداد
مدیر مرکز علوم ستاره شناسی گفت: پیامدهای بزرگترین کسوف سال نجوم به عنوان طولانی ترین خورشیدگرفتگی قرن 21 با همکاری انجمن نجوم در این مرکز بررسی می شود.
سید احمد علوی با بیان اینکه این کسوف در چین به صورت کامل دیده می شود، گفت: این کسوف طولانی ترین خورشیدگرفتگی سال جهانی نجوم می باشد که در مرداد ماه سال 88 قابل رؤیت است.
وی افزود: رصد وقایع خاص به ویژه بزرگترین کسوف سال نجوم یکی از اقدامات ما در این سال است از این رو با همکاری انجمن نجوم ایران پیامدهای این پدیده طی برگزاری همایشی بررسی می شود.
رئیس مرکز علوم ستاره شناسی با تاکید بر اینکه این مرکز یک مرکز آموزشی است، اظهار داشت: از آنجایی که این مرکز وابسته به شهرداری است از این رو داشتن شهروند سالم و آگاه را از اولویتهای خود می دانیم. برای این منظور با ایجاد تالارهایی چون فیزیک، زیست و شیمی، کهکشان راه شیری و ترازوها و تجهیز به ساختارهای آزمایشگاهی خدمات علمی به شهروندان ارائه می کنیم.
وی پذیرش گروههای مختلف دانش آموزی و استفاده از دستگاههای آزمایشگاهی را از برنامه های این مرکز نام برد و ادامه داد: علاوه بر این برنامه های آموزشی در زمینه نجوم نیز تدارک دیده شده است تا شهروندان با مواردی چون آلودگی نوری آشنا شوند.

کشف ستاره هایی که سیاره خود را می خورند!
ستاره شناسان آمریکایی ستاره هایی را کشف کردند که اجرام آسمانی و سیارات اطراف خود را با نیروی گرانشی بسیار بالایی جذب کرده و می خورند.
در دو دهه اخیر ستاره شناسان صدها سیاره خارج از منظومه شمسی را کشف کرده اند اکنون تازه ترین تحقیقات دانشگاه واشنگتن و آریزونا نشان می دهد که بسیاری از این سیارات می توانند توسط ستاره خود نابود و یا خورده
شود.
این دانشمندان اظهار داشتند: "نمونه های رایانه ای به تازگی توانسته اند فرضیه هایی را که براساس آنها نیروهای گرانشی می توانند یک سیاره را به ستاره خود نزدیک کنند تأیید کرده اند اما این اولین بار است که فرایند نابودی یک سیاره به صورت مستند ثبت شده است." نتایج این یافته ها که در مجله علمی
 Astrophysical Journal منتشر شده است نشان می دهد سیاراتی که به ستاره خود بسیار نزدیک هستند به روشی نسبتاً ساده و در زمانی که سیاره در مسیر رصد قرار گیرد می توانند دیده شوند.
بیشتر سیاراتی که در خارج از منظومه شمسی رصد شده اند شبیه سیاره مشتری و بسیار بزرگ هستند. در ابتدای سال جاری سیاره فرا منظومه شمسی با عنوان
 CoRoT-7B کشف شد که اگرچه بسیار بزرگ است شباهت بسیاری به زمین دارد. این سیاره در فاصله تنها 22 میلیون کیلومتری اطراف ستاره خود می چرخد. این فاصله کمتر از فاصله عطارد تا خورشید است.
دمای این سیاره به حدود هزار و 400 درجه سیلسیوس می رسد و به دلیل این فاصله کوتاه ظرف یک میلیارد سال آینده توسط ستاره خود مصرف خواهد شد.
نتایج این تحقیقات که با کمک تلسکوپ فضایی کپلر به دست آمده است می تواند به درک بهتر علت نابودی سیارات و واکنش نیروهای گرانشی میان سیارات و ستاره های آنها بینجامد.

كشف نمك در قمر كيوان و احتمال وجود اقيانوس مايع بر سطح آن
دانشمندان با مطالعه روي اندازه گيري ها و ارزيابي هاي انجام شده از سوي فضاپيماي «كاسيني» در درون تپه هاي يخي در قمر سياره كيوان، نمك پيدا كرده اند.
اين كپه هاي يخي در قمر «انسلادوس» كشف شده اند و وجود آنها مي تواند دليلي بر وجود يك اقيانوس مايع بر سطح اين قمر باشد.
بر اساس اين تحقيق، فضاپيماي كاسيني در گردش تحقيقاتي روز نهم اكتبر گذشته برفراز يك تپه يخي پرواز كرده و وزن مولكولي مواد شيميايي در اين تپه يخي را اندازه گيري كرد.
بر اساس اين گزارش كه در مجله نيوساینتیست منتشر شده، فرانك پستبرگ - پژوهشگر انستيتو فيزيك هسته اي «ماكس پلانك» در آلمان - و دستياران وي در اين پژوهش آثاري از سديم را در قالب نمك و بيكربنات سديم كشف كرده اند.
محققان چنين فرض مي كنند كه اين مواد شيميايي مي توانند از هسته سنگي انسلادوس منشاء گرفته و بنابراين براي رسيدن به يك تپه يخي بايد از درون اين هسته و از طريق آب مايع نفوذ كرده باشند، اين در حالي است كه در مشاهدات قبلي از زمين در سال 2007 هيچ نشانه اي از سديم بر سطح اين قمر مشاهده نشده بود.

 

صفحه 11--20 اردیبهشت 88

 

زمان مناسب براي رؤيت ماه
ا.م. گمینی

تربيع اول ماه سپري مي شود و شب هاي هشتم و نهم فرا مي رسند. درياي بخارها حالا به خوبي پيداست.اين ناحيه تيره، درياي نسبتاً کوچکي به وسعت  256×184  کيلومتر است و دورتادور آن را رشته کوه ها محصور کرده اند، اما حالا درياي بزرگ باران ها نيز پيداست که در غرب آرامش قرار دارد. درياي باران ها، بزرگترين درياي ماه است که البته براي ديدن کل آن، بايد تا شب دهم صبر کنيد. يک شب پس از تربيع اول، بهترين زمان براي رصد دهانه افلاتون است که حداکثر 107 کيلومتر پهنا دارد و عمق آن 2700 متر است. کف دهانه افلاتون صاف ترين منطقه بر سطح ماه است چون ضريب بازتاب کمي دارد، همواره تاريک به نظر مي رسد و به همين علت در يک نگاه به راحتي پيدا مي شود. حالا به اندازه قطر درياي بحران ها به جنوب برويد تا ارشميدس را به قطر 90 کيلومتر و عمق 2600 متر بياييد. کف گدازه اي اين دهانه نيز بسيار صاف است.
کمي باز هم به سمت جنوب ادامه دهيد تا به رشته کوه بلند و کشيده آپِنين برسيد. در شب هاي هفتم تا نهم ماه قمري، هر شب مي توانيد طلوع خورشيد به قله هاي اين رشته کوه را يکي پس از ديگري دنبال کنيد. حالا به سمت مرکز قرص ماه مي رويم. سه دهانه بطلميوس، آلفونسوس و آزراشل که اندازه هاي آنها به ترتيب از بزرگ به کوچک تغيير مي کند حتي با دوربين هاي دوچشمي متوسط نيز ديده مي شوند، اما عارضه اي در کنار آنهاست که بايد با تلسکوپ به سراغش برويد. در جنوب غربي آزراشل، در دشت هموار و کم دهانه اي در اين شب ها خط تيره اي را مي بينيد که سايه کشيده «ديواره راست» است. ديواره اي به طول 100 کيلومتر و ارتفاع 250 تا 300 متر در حاشيه درياي ابرها.
شب نهم، شب خاصي در رصد ماه است چون کوپرنيک، يکي از زيباترين دهانه هاي ماه در مرز تاريکي و روشني است. کوپرنيک چندان بزرگ نيست (قطر 96 کيلومتر و عمق 4200 متر) اما بسيار بارز است. جوان بودن حفره سبب برجستگي طرح آن شده است و همچنين رگه هاي بسياري که از آن بيرون زده است. بهتر است رصد رگه هاي آن را براي چند شب بعد بگذاريد که کاملاً از خط سايه - روشن فاصله بگيرد. برخورد سازنده کوپرنيک چنان سهمگين بوده که پوسته سطح ماه تا فواصل زيادي ترک خورده است (مانند ترک خورن شيشه بر اثر برخورد سنگ) و بر اثر تَرَک هاي موادي از زير پوسته به سطح ماه رسيده اند که آنها ضريب بازتاب نور بيشتري نسبت به ديگر مناطق سطح ماه دارند. در جنوب کوپرنيک، درياي نامنظمي مي بينيد که در نيمکره جنوبي ماه است و ابرها نام دارد. ابعاد آن 640 ×560 کيلومتر است.
نوبت شب دهم و يازدهم است که ماه در حالت تثليث اول ديده مي شود و کم کم چنان از پشت تلسکوپ درخشان مي شود که گاهي ناچار مي شويد از صافي تيره ماه استفاده کنيد تا عوارض سطح آن را بهتر ببينيد و از درخشش آزاردهنده ماه بکاهيد. در شب هاي تثليث اول ماه، درياي کوچک رطوبت را در غرب درياي ابرها و نزديک به لبه غربي ماه مي بينيد. ابعاد اين دريا 440×400 کيلومتر است. حالا که خورشيد به سرزمين هاي غربي دهانه کوپرنيک تابيده است، شما ناظر دهانه اي بارز اما کوچک در غرب کوپرنيک به نام کپلر خواهيد بود. قطر آن 32 کيلومتر و عمق آن 2500 متر است. اين دهانه تقريباً به اندازه و بزرگي قرص مريخ در زماني است که اين سياره به مقابله مي رسد، يعني در نزديک ترين فاصله از زمين است. درست در شمال کپلر، اريستار خوس قرار دارد. حالا    دهانه هاي کوپرنيک، کپلر و اريستارخوس را به هم وصل کنيد تا مثلثي نسبتاً پرنور بر سطح ماه نمايان شود. اگر شکل اين مثلث را به خاطر بسپاريد، اين سه دهانه را در رصدهاي بعدي به خوبي مي يابيد. اريستارخوس 40 کيلومتر پهنا و فقط 400 متر عمق دارد. اين دهانه با ضريب بازتاب يا آلبدو 18 درصد، درخشان ترين منطقه ماه است. اريستارخوس يکي از جوان ترين دهانه هاي ماه است که فقط 50 ميليون سال سن دارد و همين موضوع موجب درخشندگي سطح آن شده است.
سرانجام درخشان ترين شب هاي ماه فرا مي رسد. با غروب خورشيد، ماه بدر از افق مشرق طلوع مي کند. در ادامه اين شب ها طرح عظيم اقيانوس توفان ها به طور کامل ديده مي شوند که بزرگترين طرح تيره سطح ماه است. اقيانوس توفان ها شکل نامنظمي دارد و از شمال به درياي باران ها و از جنوب به درياي رطوبت مي رسد. در امتداد شمال – جنوب 1920 کيلومتر کشيده و از غرب تا لبه غربي ماه گسترش يافته است.
بسياري از رصدگران آسمان شب، شب هاي مهتابي را فرصت مناسبي براي يک خواب راحت مي دانند، آنها مي دانند که در اين شب ها آسمان چندان روشن است که اجرام اعماق آسمان ناپديد مي شوند و از سوي ديگر، ماه نيز چنان درخشان است که گودال هاي آن پيدا نيستند، اما اين تصور چندان هم درست نيست. براي رصدگران ماه، حتي در اين شب ها هم فرصتي براي خواب راحت نمي ماند! در شب سيزدهم، يکي از تاريک ترين مناطق روي ماه که بستر دهانه گريمالدي است، مشخص مي شود (با ضريب بازتاب 6 درصد). اين دهانه بزرگ به قطر 235×225 کيلومتر و عمق 3500 متر، بيضي شکل است و در لبه غربي ماه قرار گرفته است. درست در شب چهاردهم، مشهورترين دهانه ماه خودنمايي مي کند، در حالي که ديگر دهانه هاي ماه به دليل روشنايي بيش از حد قرص ماه جلوه اي ندارند (مگر آنکه از صافي مخصوص رصد ماه استفاده شود). در اين شب، دهانه 90 کيلومتري تيکو به عمق 4600 متر با مجموعه رگه هاي درخشاني که اطرافش را گرفته اند، به خوبي پيداست. تيکو از جذاب ترين دهانه هاي ماه است که از شب هشتم به بعد ديده مي شود اما فقط در شب چهاردهم است که رگه هاي بزرگ آن، که تا دوردست ها کشيده شده اند، به خوبي پيداست.
منبع: تبیان

در یک قدمی خورشید!

آژانس فضایی اروپا به پشتیبانی ناسا قصد دارد با ارسال دو کاوشگر فضایی به نزدیکترین و خطرناکترین فاصله ممکن از مرکز خورشید به مطالعه بر روی خورشید بپردازد.
به گزارش خبرگزاری مهر، این فضاپیماها با طی مسافتی بیش از 70 میلیون مایل خود را به منطقه ای از منظومه خورشیدی خواهند رساند که حداقل شرایط قابل سکونت را خواهد داشت. درجه حرارت این منطقه با حرارت ذوب فلز برابر بوده و تشعشعات شدید و میدانهای مغناطیسی آشفته قادر است این سازه های دست ساز بشر را متلاشی کند.
طرح ریزی این ماموریتها طی هفته جاری در کنفرانس بزرگ فیزیک خورشیدی بورن ماوث صورت خواهد گرفت. ماموریت اول که مدارگرد خورشیدی نام گرفته است به منظور ارائه تصاویری از قطبهای خورشیدی که تا کنون مشاهده آنها ممکن نبوده است، شکل خواهد گرفت. این ماموریت هم اکنون در دست طراحی بوده و در سال 2017  آغاز خواهد شد.
مدارگرد خورشیدی که به پوشش عایق حرارتی با ضخامت 38 سانتیمتر مجهز خواهد بود از تابشهای شدید حرارتی و تشعشعات قدرتمند در امان بوده و با ارتفاعی برابر 20 میلیون مایل -
دو سوم فاصله خورشید و عطارد- از سطح خورشید پرواز خواهد کرد. این کاوشگر خورشیدی هر 150 سال یک دور مدار خورشید را کامل خواهد کرد. ماموریت این مدارگرد ثبت تصاویری با جزئیات بالا و اندازه گیری میزان تابش ذرات و میدانهای مغناطیسی تعیین شده است.
ماموریت دوم که توسط ناسا در دست برنامه ریزی است در فاصله ای برابر 3/4 میلیون مایل از سطح خورشید و در لایه خارجی اتمسفر این ستاره با نام کورونا پرواز خواهد کرد.
تنها فضاپیمایی که تاکنون در نزدیکترین فاصله از خورشید حرکت کرده کاوشگرهای هلیوس بوده اند که در دهه 1970 و در فاصله 28 میلیون مایلی از خورشید قرار گرفته اند.
مدارگرد ناسا در ابعاد یک اتومبیل معمولی بوده و به تجهیزات نقشه برداری و اندازه گیری سطوح شیمیایی مجهز خواهد بود. پوششی به وسعت 2 متر از این مدارگرد در برابر حرارت بیش از 600 درجه سانتی گراد و ذرات و تشعشعات مخرب محافظت می کند. با محاسبه گرانش زمین، ماه و ونوس و پس از پرتاب مدارگرد به مسیر درست، 5/3 سال زمان برای رسیدن به ارتفاع مورد نظر صرف خواهد شد. مدارگرد خورشیدی ناسا با هزینه ای برابر 750 میلیون دلار در سال 2015 ماموریت خود را آغاز خواهد کرد و پس از گذشت 7 سال ماموریت خود را به پایان خواهد رساند.
بر اساس گزارش تلگراف، دانشمندان امیدوارند دو مدارگرد بتوانند به صورت همزمان به مطالعه خورشید پرداخته و پرده از رازهای خورشیدی که برای سالها ذهن دانشمندان را به خود مشغول کرده است بردارند. دلیل گرمای بیشتر لایه خارجی اتمسفر خورشید نسبت به لایه داخلی آن، چگونگی وزش بادهای خورشیدی، دلیل ایجاد فورانهای لایه کورونا، امکان پیش بینی فعالیتهای خورشیدی و پدیده های در حال وقوع در مناطق غیرفعال خورشیدی از جمله سؤالات بی پاسخی هستند که دانشمندان در تلاش برای کشف آنها به سر می برند.

قدرتمندترین تلسکوپهای جهان به گذشته بازمی گردند

به گزارش مهر، دانشمندان در حال آماده سازی مأموریت فضایی با هزینه ای برابر 8/1 بیلیون پوند هستند تا به واسطه آن بتوانند به گذشته بازگشته و رازهای ناشناخته جهان هستی را کشف کنند.
دو تلسکوپ فضایی قدرتمند که با نامهای هرشل و پلانک شهرت یافته اند تاریخ دیرینه کیهانی را مورد کاوش قرار داده و به زمان شکل گیری انفجار بزرگ بازخواهند گشت.
این دو تلسکوپ در حال گذراندن وارسی نهایی در آژانس فضایی اروپا بوده و پس از آن با کمک راکت آریان 5 مأموریت خود را آغاز خواهند کرد.
اخترشناسان امیدوارند این دو کاوشگر بتوانند جواب بزرگترین سؤالات علمی از قبیل چگونگی آغاز جهان هستی و دلیل تشکیل ساختار آن به شکل کنونی و چگونگی تولد ستاره ها و کهکشانها را بیابند. به گفته دیوید ساوثوود مدیر اجرایی این پروژه موفقیت در این ماموریت می تواند دیدگاه انسان را از جهان هستی و مبدا وجود متغیر سازد.
تلسکوپ هرشل که به احترام اخترشناس مشهور و کاشف سیاره اورانوس ویلیام هرشل نامگذاری شده است، بزرگترین تلسکوپ فضایی است که تا به حال در فضا قرار گرفته و از آینه ای با قطر 5/3 متر برخوردار است. این تلسکوپ که به حسگرهایی بسیار پیشرفته مجهز است می تواند به اعماق ابرهای غبارآلود نفوذ کرده و فرایند مرموز شکل گیری ستارگان را مشاهده کند.
در عین حال تلسکوپ پلانک که نامگذاری آن بر اساس نام پدر مکانیک کوانتومی بوده است نوسانات کوچک را در پس زمینه بازتابی که از انفجار بزرگ به جا مانده است یا پس زمینه مایکروویو کیهانی، جهان هستی را به جزئی ترین ذرات آن به ثبت خواهد رساند.
به گفته اخترشناسان نتیجه مطالعات پلانک می تواند نشانه هایی از جهان نوپا را در 14 بیلیون سال پیش ارائه کرده و تغییرات شگرفی را درک انسان از اصول پایه ای علم فیزیک ایجاد کند. پلانک به دانشمندان اجازه خواهد داد که به گذشته و به آغاز زمان سفر کنند.
یکی از سؤالات بزرگ دانشمندان چگونگی شکل گیری ساختار پیچیده کنونی جهان به واسطه تمرکز انرژی ناشی از انفجار بزرگ است. با این حال پاسخ این سؤال به دلیل ناشناخته باقی ماندن فرایند انفجار بزرگ دست نیافتنی باقی مانده است.
نتایج چنین ماموریتی همچنین می تواند بینشی جدید را در رابطه با نظریه ریسمان- که طی آن ماده در جزئی ترین حالت خود ذره نبوده و شکلی ریسمان مانند دارد- ارائه کند تا دانشمندان بتوانند به واسطه آن تئوری واحدی را در زمینه تمامی مواد ارائه کنند. این نظریه شامل جهانی پیچیده و 11 بعدی است که 7 بعد پنهان آن بر فراز 4 بعد قابل مشاهده زمان و مکان قرار گرفته است.
بر اساس گزارش تلگراف، برنامه ریزی و تکمیل دو تلسکوپ فضایی هرشل و پلانک به مدت 10 سال به طول انجامیده و ده ها کشور در انجام آن همکاری داشته اند. هزینه کلی این پروژه 5/1 الی 2 بیلیون یورو تخمین زده شده است.

منشأ ماه
ا.م.گمینی*
تصور کنونی این است که ماه در نتیجه یک برخورد عظیم بین زمین و یک شیء به اندازه مریخ، در زمانیکه زمین در حال شکل گیری بود، در حدود  5/4 میلیارد سال قبل، شکل گرفت. شاید باید در اینجا مکث کرده و در مورد این دوران که تقریباً در ورای قدرت درک ماست بیندیشیم. ما در مورد واقعه ای صحبت می کنیم که 4500 میلیون سال قبل رخ داده است. ما می توانیم این عدد را بوسیله روش رادیواکتیو تعیین سن، که بر روی سنگهای سطح ماه انجام شده، اندازه بگیریم. می توانیم این عدد را بنویسیم و در مورد آن صحبت کنیم، اما تصور آن خیلی مشکل است، زیرا ربط دادن آن به سرگذشت انسانیمان آسان نیست. شاید اقبال اقامت شما روی زمین 100 سال باشد، بنابراین نمی توانید مدت زمانی برابر یک میلیون سال را تصور کنید. 4500 میلیون سال، حدود 45 میلیون بار بزرگ تر از 100 سال است. اگر مثل شخصیتهای سینمایی، می توانستید در یک کپسول زمان به گذشته سفر کنید و در هر ثانیه به اندازه یک سال به عقب بر می گشتید، آنگاه برای رسیدن به دوران کرتاسه و سلام کردن به نوعی دایناسور به نام «تیرانوساروس رکس»، شش سال باید درون کپسول زمان می ماندید، و برای بازگشت به زمان تولد زمین، باید 150 سال درون کپسول منتظر می ماندید. ما در مورد مدت زمانی بسیار طولانی صحبت می کنیم. گونه انسانی ما، «هوموساپیانس»، تا به امروز، تقریباً 200000 سال در روی زمین بوده است، زمانی که از لحاظ دوران حیاتی ما بسیار طولانی است. ولی در مقایسه با بازه های زمانی زمین شناختی، ما موجوداتی محسوب می شویم که به تازگی روی زمین به وجود آمده ایم. اگر تاریخ زمین از ابتدا تا انتها به اندازه یک فیلم سه ساعته بود، گونه ما تنها در ثانیه آخر فیلم نقش بازی می کرد! اگر در انتهای تماشای فیلم تنها یک پلک بزنید، تمام تاریخ بشر را که تنها یک ثانیه طول می کشد از دست خواهید داد!
آن برخوردی که ماه را بوجود آورد، انرژی زیادی ایجاد کرد و بخش بزرگی از مواد سطح زمین و جسم برخورد کننده را، تبخیر کرد. در این فرآیند همچنین چرخش زمین سرعت بیشتری پیدا کرد و در نتیجه، طول روز فقط چند ساعت شد. این برخورد همچنین محور چرخشی زمین را کج کرد. به همین دلیل این محور با صفحه گردش زمین به دور خورشید زاویه قائمه نمی سازد. البته ما باید ممنون این برخورد باشیم، زیرا با کج شدن محور زمین، فصلهای زیبا و حیات بخش روی زمین بوجود آمدند. مواد سطح زمین که بوسیله گرمای عظیم تولید شده توسط برخورد ذوب شده بود، به سوی فضا پاشیده شد، یک دیسک چرخان در اطراف زمین تشکیل داد و ماه را بوجود آورد. همانطور که سیارات از دیسک چرخان مواد در اطراف خورشید بوجود آمدند.
در حدود 4 میلیارد سال پیش، برخوردی سهمگین بین جسمی به اندازه مریخ و کره زمین جوان، روی داد. گرمای ایجاد شده از این برخورد به قدری زیاد بوده است که توده عظیمی از مواد خرد شده از سطح زمین و جسم مذکور به صورت مذاب در فضا پخش شد. این مواد به شکل صفحه ای در مدار زمین شروع به گردش نمودند، همانطور که سیارات منظومه شمسی از موادی که بدور خورشید در حال گردش بودند، ایجاد شدند. ماه نیز از همین مواد گردان بدور زمین شکل گرفت.
منبع: تبیان

رصد دورترین نقطه جهان، به کمک تلسکوپ ملی گالیله
ستاره شناسان ایتالیایی موفق شدند سیگنالهای نوری مربوط به یکی از مهمترین لامپهای پرتوهای گاما که هرگز ثبت نشده بود را رصد کرده و سال نجوم را گرامی دارند.
محققان ایتالیایی با کمک تلسکوپ ملی گالیگه در جزایر قناری توانستند اولین علائم نوری مربوط به این لامپ گامایی را که تاکنون هرگز ثبت نشده بود با رقم 1/8 در مقیاس تغییر مکان سرخ رصد کنند. این جرم آسمانی در ابتدای شکل گیری جهان و زمانی که تنها 600 میلیون سال از واقعه "بیگ بنگ" می گذشته منفجر شده است. براساس گزارش آنسا، این لامپ گامایی در فاصله بیش از 13 میلیارد سال نوری از زمین قرار دارد و دورترین جرم آسمانی است که تاکنون رصد شده است.
به گفته این ستاره شناسان با این کشف مهم، تلسکوپ ملی گالیکه به بهترین شکل توانست چهارصدمین سال اولین رصدهای آسمان را جشن بگیرد. در سال 1609 گالیله، منجم ایتالیایی با اختراع اولین تلسکوپ نوری نوین دنیا موفق شد آسمان را رصد کند. به همین مناسبت سال 2009 به عنوان سال نجوم معرفی شده است.

كشف دورترين منطقه حاوي آب در كائنات
اخترشناسان دورترين علائم وجود آب را در اعماق كيهان شناسايي كردند. محققان تصور مي كنند كه اين بخارات آب به صورت فوراني از يك سياه چاله غول پيكر در مركز كهكشاني موسوم به MG J0414+0534 خارج مي شوند.
جان مك كين از انستيتو نجوم راديويي در هلند موفق به كشف آب در اين منطقه دور دست شده است.
پژوهشگران مي گويند: انتشار آب در اين نقطه شبيه به يك دستگاه ميزر است. ميزر دستگاه توليد و تقويت ريزموج ها است؛ جايي كه مولكولهاي موجود در گاز تشديد شده و پرتوهاي راديوي ريز امواج را درست به شيوه انتشار پرتو از ليزر، منتشر مي كند. اين نشانه ضعيف تنها با استفاده از روش «مشاهده لنزي جاذبه اي» امكان پذير است.
تصاوير مختلفي از ميزر آب در اين كهكشان تهيه شده، اما فقط در دو تصوير كه شفاف ترين و روشن ترين تصاوير به دست آمده بوده اند، بخارات آب قابل رويت بودند.
اخترشناسان مي گويند: پرتوهاي حاصل از ميزر آب وقتي كه كائنات فقط حدود 5/2 ميليارد سال سن داشته است، منتشر شدند. دكتر مك كين در اين باره تشريح كرد: پرتوهايي كه ما شناسايي كرده ايم 1/11 ميليارد سال طول مي كشد كه به زمين برسند به اين ترتيب كهكشاني كه آب در آن پيدا شده 8/19 ميليارد سال نوري از زمين فاصله دارد.

اخترشناسان كهن سالترين پديده كيهاني را رصد كردند
اخترشناسان كهن سالترين پديده كيهاني را كه تاكنون مشاهده شده، رصد كردند.
اين دانشمندان موفق شدند انفجار تشعشعات گاما را در دورترين نقطه اي كه تاكنون در كائنات مشاهده شده، شناسايي كنند.
كشف اين پديده مي تواند اطلاعات مهمي درباره منشاءهاي كيهاني در اختيار دانشمندان قرار دهد.
اين پديده با همكاري گروهي از محققان انگليسي و آمريكايي كشف شده است.
نيال تنوير ــ  پژوهشگر دانشگاه انگليسي ليكستر در اين باره،
خاطر نشان كرد: اين تشعشعات دورترين انفجار پرتوهاي گاما است كه تاكنون رصد شده است.
انفجارات پرتوگاما كه پرنورترين و درخشانترين انفجارات كائناتي هستند، زماني رخ مي دهند كه ستاره هاي غول پيكر از سوخت هسته اي تخليه مي شوند.
هسته هاي آنها به درون يك ستاره چاله يا ستاره نوتروني فرو مي ريزد و گاز از آنها فوران مي كند و سپس در مرحله اي كه هنوز به كامل درك نشده است، ضربه اي طيف مانند به فضا وارد مي كند. اين انفجار عظيم كيهاني
«GRB 090423» نام گرفته است.

مشاهده جمجمه موجود فضایی در مریخ!
کاوشگر اسپیریت ناسا تصویری عجیب به زمین ارسال کرده است که بحث بر سر وجود موجودات فضایی را تازه کرده است. در این تصویر می توان شکلی جمجمه مانند را دید که به اعتقاد برخی این حجم مریخی می تواند جمجمه یک موجود فضایی باشد. جستجوگران موجودات فضایی ادعا می کنند جمجمه موجود فضایی را در تصاویری که ماهواره ناسا از این سیاره بازتابانده است مشاهده کرده اند.
در نگاه اول این تصویر به صحرای سنگی ساده ای شباهت دارد اما با نگاهی دقیقتر می توان جزئیات بحث برانگیزی را در آن مشاهده کرد.
در صخره فضایی عجیبی که در مرکز این تصویر قرار گرفته است می توان دو چشم و بینی را به خوبی تشخیص داد و به همین دلیل برخی این تصویر را تصویری از یک جمجمه مریخی می دانند.
در حال حاضر بسیاری از سایتهای اینترنتی از این تصویر که توسط اسپیریت مشهور ناسا به ثبت رسیده با بحث های مرتبط با آن پر شده است.
بر اساس تخمینهای انجام شده این جمجمه احتمالی 15 سانتیمتر ارتفاع داشته و فاصله چشمهای آن از یکدیگر
5 سانتیمتر است. همچنین گنجایش این جمجمه احتمالی هزار و 400 سی سی تخمین زده شده است.
بر اساس گزارش تلگراف، در سال 2006 نیز تصویری مشابه از جمجمه موجودی فضایی رصد شد. با این حال مشهورترین چهره مریخی تصویری است که توسط فضاپیمای وایکینگ 1 و در سال 1976 به ثبت رسیده است. در این تصویر هاله ای از شکلی مشابه صورت انسان مشاهده می شود. اما اخترشناسان با تصویربرداری مجدد از همان منطقه در سال 1998 دریافتند که این تصویر به واسطه زاویه تابش نور شکل گرفته بوده است.

ماده تاریک عاملی جدید
در یونیزه شدن مجدد جهان اولیه
اخترشناسان مؤسسه فرمیلب با ارائه نظریه ای جدید ماده تاریک را عامل یونیزه شدن مجدد جهان و تجزیه اتمهای هیدروژن می دانند.
در حدود یک بیلیون سال پس از وقوع انفجار بزرگ، جهان دوباره یونیزه شده و اتمهای هیدروژن به الکترونها و پروتونها تجزیه شده اند. دلیل این واقعه تا کنون به صورت مرموزی مخفی باقی مانده است، با این حال یکی از عوامل فرضی شکل گیری این پدیده ماده تاریک شناخته شده است.
اتمهای طبیعی به خصوص هیدروژن 380 هزار سال پس از انفجار بزرگ و در زمانی به وجود آمدند که جهان با اندازه ترکیب الکترونها و هسته در اتم سرد بوده است. اکثر اخترشناسان بر این گمانند که هیدروژن در اولین نسل ستارگان یونیزه شده است.
تاکنون هیچ تلسکوپی این قدرت را نداشته است تا با دقیق شدن به گذشته شکل گیری اولین ستاره جهان هستی را مشاهده کند. با این حال گمان می رود که چنین ستاره ای بسیار عظیم بوده و پرتو ماورا بنفش قدرتمند آن عامل یونیزه شدن هیدروژن بوده است.
اخترشناسان مؤسسه فرمیلب در ایلینویز با ارائه نظریه ای جدید بر این باورند که ماده تاریک، ماده ای نادیده و ناشناس که بیش از 85 درصد از تمامی مواد موجود در جهان را تشکیل داده است باعث یونیزه شدن مجدد جهان شده است. گمان می رود که ماده تاریک از ذرات حجیمی تشکیل شده است که در زمان برخورد با یکدیگر نابود شده و باعث ایجاد تشعشعات می شوند.
زمانی که ماده تاریک در جهان اولیه و تحت نیروی گرانش انباشته شده است برخی از ذرات آن از بین رفته اند که این نابودی پرتوهای قدرتمند گاما ایجاد کرده است. هر یکی از این پرتوهای گاما می توانند یک الکترون را از میان اتم هیدروژن بیرون رانده و آن را به اتمی دیگری هدایت کند.
به گفته دانشمندان یک پرتو گاما توانایی یونیزه کردن مجدد هزار اتم هیدروژن را دارد و به همین دلیل چنین فرایندی می توانسته کل جهان هستی را یونیزه کند. با این وجود این نظریه از نظر برخی از دانشمندان حل کردن یک معما با استفاده از معمایی دیگر است و به همین دلیل آن را زیاد قابل قبول نمی دانند.
بر اساس گزارش نیوساینتیست، اخترشناسان امیدوارند با استفاده از طرح پلانک که به زودی توسط ناسا آغاز خواهد شد بتوان سیر یونیزه شدن مجدد جهان را طی زمان مورد مطالعه دقیقتری قرار داد.

 

صفحه 11--13 اردیبهشت 88



دنیاهایی درجاهای دیگر
ترجمه: فاطمه جعفری
در 20 سال گذشته امکان کشف سیاره هایی در حال گردش به دور دیگر ستاره ها بوجود آمده است و در نهایت به این سؤال قدیمی که «آیا دیگر ستاره ها نیز دارای منظومه سیاره ای هستند» جواب داده شده است.
نورسیارات برای آشکار شدن مستقیم در مقابل ستارگانشان، که یک میلیون بار درخشانترند، خیلی ضعیف هستند. درست مثل اینکه بخواهیم نور یک سیگار را در جلوی یک نورافکن درخشان ببینیم. ولی سیارات باعث می شوند جنبش اندکی در چرخش ستاره ها در فضا ایجاد شود. زیرا نیروی جاذبه ای بر ستارگان اعمال می کنند و در نتیجه نوسان متناوب کوچکی را می توان در اندازه گیری سرعت ستاره هنگامی که در فضا حرکت می کند، تشخیص داد. در سال 1994، دو منجم سوئیسی در رصدخانه ژنو، میشل مایر و دیدیرکولوز، در حال کار با تلسکوپی در رصدخانه هات پرونس در فرانسه این اثر کوچک را در ستاره ای شبیه خورشید، به نام «51- فرس اعظم» مشاهده کردند. محاسبات نشان می داد که یک سیاره بزرگ با جرمی نزدیک به جرم مشتری در یک مدار، در اطراف این ستاره که 42 سال نوری از ما فاصله دارد، قرار گرفته است. این سیاره در فاصله ای تقریباً هشت بار نزدیکتر از عطارد به خورشید، با ستاره مرکزی اش فاصله دارد.
 این سیاره در هر چهار روز یک چرخش کامل دارد. از آن زمان به بعد، شمار ستارگان سیاره دارِ کشف شده، افزایش یافت، دنیاهایی عجیب که منتظرابزارهای رصدی قوی تری بودند تا ویژگیهایشان با دقت بیشتری مورد اندازه گیری قرار گیرند. مطالعه این «منظومه های فراخورشیدی» به فهم جزئیات تشکیل منظومه سیاره ای خودمان کمک خواهد کرد.
«بتا- سه پایه» یک ستاره خورشید مانند جوان است، که حدود 50 سال نوری از ما فاصله دارد. این ستاره توسط دیسکی با موادی احاطه شده است که ما بازتاب نور ستاره را از جهت لبه آن می بینیم. این دیسک بوسیله تلسکوپهای مستقر بر زمینی و دیگر تلسکوپها در فضا مشاهده شده است.  این مشاهدات فواید زیادی داشت، زیرا این ستاره در حین عملیات سیاره سازی است. البته کمی ناراحت کننده است که نمی توان زمان را چند میلیون سال جلو برد، وگرنه می توانستیم ببینیم این دیسک گردان در آینده چگونه به یک منظومه ستاره ای تبدیل خواهد شد. چند ستاره دیگر نیز یافت شده اند که اطرافشان را دیسکی از مواد احاطه کرده است. مطالعه دقیق آنها در تمام مراحلشان، اطلاعاتی را برای ما به ارمغان خواهد آورد که تاریخچه منظومه های سیاره ای را بدست بیاوریم.
همانطور که اگر شما فقط یک یا دو بار به یک شخص نگاه کنید نمی توانید چگونگی رشد شخص را حدس بزنید. ولی اگر یکی دوبار به 100 نفر مختلف که به طور تصادفی انتخاب شده باشند نگاه کنید می توان انتظار داشت که یک قسمت از داستان رشد انسان را بدست بیاورید:
 طی کردن مراحل نوزادی، کودکی، جوانی و سرانجام پیری. این روش اغلب در ستاره شناسی مورد استفاده قرار می گیرد. بدین ترتیب ما قادر خواهیم بود مراحل رشد منظومه های ستاره ای را که در مقیاس واقعی، میلیونها سال طول می کشد، ترسیم کنیم.
منبع: تبیان

پیش بینی40 سال آینده
دیدار انسان با موجودات فضا و استخراج نفت از مریخ
46 کارشناس علم پزشکی و فناوری 40 سال آینده علمی و فناوری دنیا را پیش بینی کردند. دیدار انسانهای زمینی با موجودات فرا زمینی، استخراج نفت از مریخ، کشف درمان قطعی سرطان و ... بخشی از این پیش بینی ها است.
نسخه انگلیسی مجله "وایرد" با کمک گروهی از دانشمندان عرصه های مختلف علمی، فناوری و پزشکی به پیش بینی دنیای دانش در 40 سال آینده و تا سال 2049 پرداخت.
دیدار انسانهای زمینی با موجودات فرازمینی
این پیش بینی ها نشان می دهد که تا سال 2049 انسانهای زمینی با موجودات فرا زمینی دیدار می کنند.
همچنین تا این سال انسان می تواند به رویای نامیرایی از طریق خواب طولانی فکر کند. اما با وجود این تا 40 سال آینده هنوز علم به حدی پیشرفت نخواهد کرد که بتواند در خصوص بیداری دوباره انسانهای به خواب رفته اطمینان دهد.
انسان وارد مریخ می شود و نفت استخراج می کند
بر اساس پیش بینی مجله وایرد، انسان تا سال 2040 قدم بر خاک مریخ می گذارد و با احداث پایگاههایی در صدد حفاری و کشف نفت در زیر سطح سیاره سرخ بر می آید.
کشف درمان قطعی سرطان
همچنین تا 40 سال آینده درمان قطعی سرطان کشف شده و واکسنی برای مقابله با بیماری ایدز ساخته می شود. علاوه بر این تا این سال انسان موفق به اختراع ماشینهای مجهز به هوش مصنوعی می شود. البته باید مراقب باشد که این ماشینهای هوشمند را زیر نظارت و سلطه خود نگه دارد.
این مجله در این پیش بینی ها از مشاوره متخصصانی چون یان پیرسون، فیت پاپکورن و نورمن فاستر بهره جسته است. به اعتقاد این کارشناسان تا سال 2020 ماموریت فضایی انسان به مریخ انجام خواهد شد. این سفر فضایی بین 500 تا 900 روز طول خواهد کشید به طوریکه می تواند فضانوردان را در معرض تششعات شدید کیهانی قرار دهد و موجب بروز مشکلاتی در دستگاه استخوانی شود. همچنین می تواند دشواریهایی را در زمینه حمل مواد غذایی، آب و اکسیژن برای آنها ایجاد کند اما در صورتی که این دانشمندان موفق شوند قدم بر خاک مریخ بگذارند بر اساس عقیده بسیاری از سیاره شناسان امروز می توانند تا سال 2040 در زیر سطح سیاره سرخ نفت کشف کنند.
امکان تسلط روباتهای انسان نما بر انسان
همچنین تا سال 2020 انسانها رایانه، روبات و ماشینهایی مجهز به هوش مصنوعی در اختیار خواهند داشت که توانایی صحبت کردن با انسان را دارند. این ماشینها به حدی طبیعی به نظر می رسند که امکان تشخیص آنها از انسانها بسیار مشکل خواهد بود بنابراین اگر این روباتهای انسان نما زیر نظارت دائمی انسان نباشند می توانند بر انسان مسلط شوند.
از سویی دیگر در عرصه توسعه های پزشکی، امکان ساخت واکسن ایدز در سال 2024، چشمهای مصنوعی در سال 2030 و درمان قطعی سرطان در سال 2032 میسر می شود.
تولید خودروهایی که خود رانندگی می کنند
مجله وایرد پیش بینی کرده است، در سال 2035 خودروهایی وارد بازار می شوند که به تنهایی رانندگی می کنند و در واقع راننده خودکار دارند.
همچنین افرادی که در رویای نامیرایی به سر می برند، می توانند در سال 2037 به خواب مصنوعی طولانی فرو روند اما در آن زمان هنوز قطعیتی درخصوص بیدار شدن دوباره این افراد وجود ندارد.
اما ملاقات انسان با موجودات فرا زمینی در سال 2038 اتفاق خواهد افتاد. آنها تنها میکروبهای فضایی خواهند بود که متاسفانه یا خوشبختانه بیگانگان هوشمند نیستند. 
مجله وایرد در سال 1996 در نسخه آمریکایی خود نظرسنجی آنالوگی را در میان دانشمندان و پژوهشگران عرصه های مختلف علمی انجام داد. در آن زمان بسیاری از این دانشمندان موفق به پیش بینی بسیاری از فناوریهای که امروز در دسترس ساکنان روی زمین است برای مثال ابزاری مثل "آی- پاد" و به خصوص قدرت جادویی اینترنت
نشدند.

ساکنين دوردستهاي منظومه شمسي
کمربند «کويي پر»
ترجمه: ا.م.گمینی

جرارد کويي پر (1905-1973) يک منجم آلماني امريکايي بود که در 1951، وجود ديسکي از ميلياردها باقي مانده شبه سيارات را بدور خورشيد پيش بيني کرده بود. کمربند کويي پر تا فاصله 500 واحد نجومي در فضا گسترده شده است. مثلاً اگر در نظر بگيريم که فاصله زمين تا خورشيد 200 متر باشد، کمربند کويي پر تا فاصله 110 کيلومتري گسترده خواهد بود. ممکن است اجرام ديگري به اندازه پلوتو در ميان اين اجسام باشند، ولي به علت فاصله بسيار زياد، آنقدر کم نور هستند که تا بحال کشف نشده اند. البته براي پلوتو زياد مهم نيست که ما درباره او چه بگوييم! حتي ممکن است ترجيح دهد او را بزرگترين جسم کمربند کويي پر بدانيم  تا کوچکترين سياره منظومه شمسي!
ابر اورت
بعد از نيم ميليارد سال اول منظومه شمسي، خورشيد يک باد خورشيدي قوي بوجود آورد که سحابي باقي مانده را به بيرون پراکنده کرد. همچنين فرايندهاي سياره سازي  و برخوردهاي بيان تکه هاي سازنده سيارات، مناطق درون منظومه را نيز پاک کردند. تعداد زيادي پيش سياره، بر اثر نيروي گرانش يکي از سيارات غول پيکر تازه شکل گرفته به بيرون پرتاب شدند. ميلياردها تکه ريز و درشت شبه سياره به ابر غول پيکري دور تا دور منظومه شمسي پرتاب شدند و در آنجا آرام گرفتند. اين ابر با نام ابر اورت خوانده مي شود. منجم آلماني به نام ژان اورت (1900-1992) در سال 1950 وجود آنها را با مطالعه مدارهاي دنباله دارها پيش بيني کرد. اين ابر از لبه هاي خارجي کمربند کويي پر آغاز شده و تا فواصل بسيار دور يعني 50000 واحد نجومي مي رسد. ابر اورت بسيار بزرگ است، تا جايي که اگر زمين به اندازه يک سکه 1 ريالي بود، ابر اورت به اندازه کل زمين واقعي مي شد! در اين مناطق يخ زده دوردست، مواد بجا مانده از سحابي خورشيدي توسط گرماي خورشيد يا برخوردها، دگرگون نشده اند و مولکولهاي پيچيده بجا مانده از مراحل ابتداي شکل گيري منظومه شمسي همچنان دست نخورده باقي مانده اند. ابر اورت و کمربند کويي پر منابعي بزرگ از شبه سيارات اوليه هستند: يک فريزر غول پيکر در بيرون منظومه شمسي، که مواد اصلي سازنده منظومه شمسي را از اولين روزهاي شکل گيري آن حفظ کرده است. اگر مي توانستيم اين اجسام دوردست کوچک را از نزديک مطالعه کنيم، چيزهاي زيادي درباره لحظات اوليه شکل گري منظومه شمسي مي آموختيم.
بنابراين شکل گيري سيارات در منظومه شمسي يک فرايند پيچيده بوده که نتيجه اش به عوامل بسياري وابسته بوده است. فعل و انفعالات بين خواص اوليه سحابي، دما و توزيع چگالي در آن، و تکاملش، نقش مهمي در خواص ستاره مرکزي منظومه و سيارات آن بازي کرده اند. در نتيجه ما اين گوناگوني در اشکال سيارات منظومه شمسي و ديگر اجزاي آن را شاهد هستيم.
 بسياري از جزئيات اين فرايندها هنوز به خوبي روشن نشده اند و بايد با پژوهش هاي بيشتر آشکار شوند. البته اخيرا تعدادي از ساکنين کمربند کويي پر را کشف کرده ايم. در حالي که ابر اورت به قدري دور است که هنوز در يک فرضيه مانده است، ولي چهار جرم احتمالي از ميان ابر اورت کشف شده است.
 اگر يک سحابي ديگر را با جرمي متفاوت در نظر بگيريم، منظومه اي متفاوت با منظومه شمسي فعلي، بوجود خواهد آمد.
منبع: تبیان

کشف پرازدحام ترین برخورد کیهانی
سازمان ناسا موفق به ثبت یکی از پر ازدحام ترین برخوردهای کیهانی در حال وقوع شده است که طی آن 4 خوشه کهکشانی بزرگ در حال برخورد با یکدیگر قرار دارند.
به گفته اخترشناسان در این برخورد 4 خوشه کهکشانی حضور دارند که همین عامل این پدیده را به برخوردی پر جمعیت تبدیل کرده است.به گفته اخترشناسان این اولین باری است که خوشه های ستاره ای چندگانه در یک برخورد کیهانی در کنار یکدیگر قرار دارند. این پدیده با همکاری تلسکوپ چاندرا، هابل و تلسکوپ زمینی کک واقع در هاوایی و از فاصله ای برابر 4/5 بیلیون سال نوری به ثبت رسیده است.این برخورد کیهانی نادر در کهکشان MACSJ0717 در حال وقوع است. کهکشان MACSJ0717 جریانی وسیع با 13 میلیون سال نوری وسعت است که از کهکشانها، گازهای کیهانی و ماده تاریک تشکیل شده است.اخترشناسان دانشگاه هاوایی علاوه بر پر ازدحام بودن این برخورد کیهانی، حرارت بسیار بالای آن را از دیگر عواملی اعلام کردند که این پدیده را منحصر به فرد خواهد کرد، زیرا حرارتی که از این برخورد ناشی خواهد شد تاکنون در هیچ یک از برخوردهای کیهانی مشاهده نشده است. برخوردهای کهکشانی معمولا به تشکیل کهکشانی بزرگتر و جدیدتر منتهی خواهند شد. برای مثال کهکشان راه شیری نتیجه برخورد یک ابر عظیم گازی و کهکشان آندرومدا بوده است.شبیه سازی های رایانه ای نشان می دهد اکثر خوشه های کهکشانی حجیم باید در منطقه ای ترکیب شده و رشد کنند که از رشته های بزرگ گازهای بین کهکشانی، کهکشانها و شبکه هایی از ماده تاریک تشکیل شده باشد.
داده های نوری تلسکوپ هابل و کمک اطلاعاتی را در رابطه با حرکات و حجم کهکشانی و تلسکوپ چاندرا حرکات سه بعدی کهکشانها را در این واقعه ارائه کرده است.
بر اساس گزارش ام اس ان بی سی، محققان قصد دارند با استفاده از اطلاعات اشعه ایکس چاندرا حرارت گازهای کیهانی این حادثه را در فاصله 13 میلیون سال نوری اندازه گیری کرده و بر این اساس میزان گسترش کهکشان را مورد مطالعه قرار دهند.

استفاده از ماهواره ها در پیش بینی برخورد شعاع های خورشیدی با زمین
محققان با استفاده از تصاویر دو ماهواره مدارگرد ناسا موفق به ارائه شیوه ای برای پیش بینی زودهنگام برخورد شعاعها و فورانهای خورشیدی با زمین شدند.
گازها و فورانهای آتشینی که از خورشید ناشی می شوند در صورت برخورد با زمین می توانند باعث از کارافتادگی ماهواره ها و بروز آسیب به شبکه های انرژی در زمین شود.
تاکنون تشخیص احتمال برخورد این فورانها با زمین امری مشکل به شمار می رفت اما تصاویر جدیدی که توسط دو ماهواره از یک فوران تهدید کننده زمین به ثبت رسیده است نشان می دهد که زمین می تواند 24 ساعت قبل از برخورد این تراوشات خورشیدی از احتمال برخورد آنها آگاه شود.
این ابرهای پلاسمایی که به اختصار CMEs خوانده می شوند نور خورشید را بازتاب داده و می توانند گاهی اوقات به شکل حفره هایی در حال گسترش در خورشید ظاهر شوند. با این حال این فورانها معمولا کم رنگ به نظر می آیند و به راحتی می توان این شعاعهای خورشیدی را با دیگر اجرام کیهانی که در مسیری متفاوت در حرکت هستند اشتباه گرفت.
اخترشناسان به منظور رفع این مشکل از تصاویر دو ماهواره سازمان ناسا با نام STEREO استفاده کرده و نشان دادند می توان هشدار زودهنگام برخورد این شعاع ها را با کمک این تصاویر ماهواره ای به وجود آورد. این دو ماهواره که در سال 2006 پرتاب شده اند در مدار زمین در پی یکدیگر در حرکت هستند. در 16 دسامبر سال 2008 پس از اینکه یک CME کوچک با زمین برخورد کرد، محققان به بررسی تصاویری که چند روز قبل از برخورد توسط دوربینهای این دو ماهواره به ثبت رسیده بود پرداختند.
با وجود اینکه شعاع در 16 دسامبر بسیار کوچک بوده و خسارتی را بر روی زمین به وجود نیاورده است، اما در تصاویر این دو ماهواره به وضوح دیده می شود. به گفته اخترشناسان با کمک این تصاویر می توان به خوبی زاویه حرکت CME را تعیین کرد. در این صورت با ایجاد کمی ارتقا در نرم افزار پردازنده تصاویر می توان مسیر حرکت این پدیده های خورشیدی را در هنگام وقوع تعیین کرده و 24 ساعت قبل از برخورد از وجود آنها آگاه شد.بر اساس گزارش نیوساینتیست، اخترشناسان معتقدند با استفاده از اطلاعات چنین روشی می توان پیش بینی های بسیار دقیقتری نسبت به آنچه در گذشته انجام می گرفته است را ارائه کرد.


كشف راز غبار كره ماه

دانشمندان علوم نجومي، راز غبار كره ماه را كشف كردند.
چهل سال پس از ماموريت آپولو به ماه يك دانشمند  اخترشناس دريافته كه چرا غبار ماه بسيار چسبنده است و باعث تخريب تجهيزات علمي مي شود و يا سلامت فضانوردان را به خطر مي اندازد.
وي به اين نتيجه رسيده است كه خاصيت چسبندگي غبار ماه همزمان با بالا رفتن خورشيد در آسمان تغيير مي كند و در نهايت جاذبه قمري آنقدر ضعيف مي شود كه نمي تواند نيروي كششي روي غبار اعمال كند.غبار كره ماه باعث تخريب تجهيزات علمي مستقر بر سطح اين قمر شده و ابرهاي غباري كور كننده، فرود روي كره ماه را دچار اختلال مي كند.
اين غبار شديد همچنين مي تواند براي سلامت فضانوردان در كره ماه به ويژه وقتي فضاپيماي خود را ترك مي كنند،  خطرناك باشد،  چرا كه شدت اين غبار ممكن است به لباس هاي فضايي آنها آسيب وارد كند.
بريان اوبرين ــ متخصص ژئوفيزيك سازمان فضايي آمريكا (ناسا) - كه اين مسئله را بررسي كرده است، خاطر نشان كرد: قبل از اينكه بتوانيم اين غبار را مهار كنيم، بايد ابتدا در مي يافتيم كه چه عاملي باعث چسبندگي شديد غبار بر كره ماه مي شود.

تيتانيوم، منشاء شكل گيري منظومه شمسي را فاش كرد
تيتانيوم به تمام نظريه هاي گذشته درباره منشاء منظومه شمسي پايان داد. اخترشناسان در پژوهشي جديد براساس بررسي عنصر تيتانيوم ادعا كرده اند كه اين منظومه خورشيدي از مخلوط كاملا ممزوج شده گرد و غبار و گاز نشات گرفته است.پژوهشگران موزه تاريخ طبيعي دانمارك اين يافته جديد را بر اساس اندازه گيري هاي ميزان تيتانيوم در شهاب سنگهاي حاصل از مريخ به دست آورده اند. تيتانيوم در رگه هاي موجود در شهاب سنگها نيز وجود دارد كه تصور مي شود قديمي ترين سنگها در منظومه شمسي باشند.
متخصصان مي گويند، تيتانيوم يك ماده كاوشي مناسب براي بررسي پديده هايي است كه حدود ميلياردها سال پيش اتفاق افتاده اند، چون اين عنصر به راحتي بخار نمي شود. هر چند غلظت هاي تيتانيوم در سنگهاي مختلف متفاوت است، اخترشناسان دو ايزوتوپ از تيتانيوم را كشف كرده اند كه شامل تيتانيوم با عدد اتمي 50 و عدد اتمي 46 هستند.اين دو ايزوتوپ هميشه به نسبت يكسان در سنگ ها يافت مي شوند.مارتين بيزارو، سرپرست اين گروه پژوهشي خاطر نشان كرد: از آنجا كه اين دو نوع ايزوتوپ مختلف احتمالاً در انفجارات ستاره مختلف شكل گرفته مشاهده اين نسبت يكسان از آنها در سنگ هاي مختلف شگفت انگيز و عجيب است.
به گفته اخترشناسان، تيتانيوم 46 كه حاوي 22 پروتون و 24 نوترون است، در درون هسته هاي ستاره هاي عظيم فرو ريخته ايجاد مي شود، در حالي كه تيتانيوم 50 با 22 پروتون و 28 نوترون زماني تشكيل مي شود كه كوتوله هاي سفيد منفجر مي شوند.

زمین از فضا انرژی می گیرد!
شرکتی آمریکایی قصد دارد تخیل را به واقعیت تبدیل کرده و طرحی را به منظور ایجاد نیروگاههای خورشیدی در فضا و انتقال انرژی به دست آمده از این نیروگاهها به زمین آغاز کند.شرکت سولارن قصد دارد با ارسال صفحات خورشیدی به فضا انرژی مورد نیاز بخشی از زمین را تامین کند. انرژی حاصل از این صفحات به فرکانس رادیویی تبدیل و به زمین بازگردانده شده و در نهایت با تبدیل به جریان الکتریسیته به شبکه برق وارد خواهد شد.شرکت گاز و الکتریک پاسیفیک که انرژی سانفرانسیسکو و کالیفرنیای شمالی را تامین می کند در حال حاضر موافقت خود را برای خریداری الکتریسیته از این شرکت که ادعا دارد می تواند تجهیزات تامین انرژی را در فضا تعبیه کند، اعلام کرده است. این شرکت موافقت نامه ای را به منظور خریداری 200 مگاوات انرژی الکتریکی از شرکت سولارن تا سال 2016 به امضا رساند.با وجود اینکه فضاپیماها و ماهواره ها به صورت رایجی از صفحات خورشیدی استفاده می کنند، این طرح اولین تلاش جدی برای استفاده از این تجهیزات قدرتمند در مجاورت نور خورشید به شمار می رود. سازمان ناسا و پنتاگون از دهه 1960 تاکنون بر روی امکان استفاده از نیروگاههای خورشیدی مدارگرد مطالعه کرده و تحقیقات محرمانه ای را به انجام رسانده اند اما شرکت سولارن ادعا دارد به فناوری دست یافته است که می تواند استفاده از صفحات خورشیدی در فضا را به منظور تامین انرژی زمین به صورت اقتصادی تا 7 سال آینده امکانپذیز سازد.تابش نور خورشید در فضا نسبت به زمین که از چرخه روز و شب و روزهای ابری برخوردار است، بسیار متفاوت بوده و از سیر تابش تقریبا ثابتی برخوردار است. این به آن معنی است که صفحات خورشیدی فضایی توانایی تولید جریان ثابتی از انرژی را خواهند داشت.در عین حال نوری که در فضا بر روی صفحات خورشیدی خواهد تابید، قدرتی 10 برابر نور فیلتر شده خورشید در زمین خواهد داشت. انرژی این تابش پس از تبدیل شدن به امواج رادیویی توسط ماهواره ای به ایستگاه گیرنده ای در زمین بازتابیده خواهد شد.به گفته مقامات سولارن این فناوری بر اساس ماهواره های ارتباطی پایه گذاری شده و بسیار تکامل یافته است. اتلاف انرژی در این شیوه نسبت به شیوه انتقال از طریق کابل بسیار کمتر بوده و در عین حال نیاز به فضایی بزرگ برای قرار دادن صفحات خورشیدی از بین خواهد رفت.بر اساس گزارش گاردین، تنها مشکلی که هم اکنون بر سر راه اجرای این طرح قرار گرفته سرمایه اولیه است که به شدت تحت تأثیر رکود جهانی اقتصاد قرار گرفته است. به گفته مقامات شرکت سولارن انجام چنین طرحی به حداقل بیلیونها دلار سرمایه نیاز خواهد داشت که در مقایسه با سرمایه 100 الی 200 میلیون دلاری برای طرحهای انرژی قابل احیا، مبلغ بسیار قابل توجهی به شمار می رود.

پرورشگاههای ستاره ای سحابی بزرگ جبار
ا.م.گمینی
این سحابی حدود 1600 سال نوری با ما فاصله دارد. یک خوشه باز کوچک به نام ذوزنقه که به تازگی از دل سحابی جبار متولد شده است، در نزدیک آن دیده می شود. سحابی جبار به تنهایی شامل تعداد زیادی پرورشگاه ستاره ای است. این پرورشگاهها هر کدام شامل گاز هیدروژن، ستارگان داغ جوان، دیسکهای پیش سیاره ای و جت های ستاره ای که مواد را با سرعت بسیار فوران می کنند، می باشد. بیشتر ساختارهای رشته ای شکل، موج ضربه هایی هستند که با سرعت حرکت می کنند.
سحابی گل بته
خوشه ستاره ای NGC2244 در میان سحابی گل بته در فاصله 5200 سال نوری از ما در کهکشان راه شیری قرار گرفته است. این خوشه حاوی تعدادی ستاره بسیار پرنور و پرجرم است. بعضی از این ستارگان بیش از بیست برابر خورشید جرم دارند. این ستارگان دوره حیات بسیار کوتاهی دارند و در آینده نه چندان دور به صورت یک ابرنواختر خواهند درخشید. باد خورشیدی قوی تولید شده توسط این ستارگان، گاز غبار وسط سحابی را به اطراف پراکنده کرده است. همین حرکات درون سحابی، باعث ایجاد ستارگان جدیدی در میان موج ضربه ها خواهد شد و رنگ قرمز این سحابی توسط اتمهای هیدروژن تولید شده است.
منبع: تبیان

 

صفحه 11--6 اردیبهشت 88

 

تولد سیارات
ترجمه: ا.م.گمینی
جهان آماده ساختن سیارات بود، سیاراتی که حیات فقط بعد از خلقت آنها توانست، بوجود بیاید و تمام عناصر ضروری مورد نیاز در آنجاها برای شکل دادن حیات گرد آمده بود. ما کاوشگرهایی را برای کاوش بیشتر سیارات منظومه شمسی و دیدار با ماه، فرستاده ایم. این فعالیتها به ما اجازه مي دهند تا تفاوتهای بزرگ میان سیارات را درک کنیم.
ابرهای تاریک
جایی نزدیک یکی از بازوهای مارپیچی کهکشان راه شیری، هزارها سال نوری دورتر از ما، در محدوده های تاریک و سرد فضای میان ستاره ای، یک موج عظیم که توسط یک انفجار نواختری پدید آمده بود موجب جمع شدن مواد میان ستاره ای شد. این موج مانند یک برف روب
که برفها را جمع مي کند، حرکت مي کرد و باعث شکل گیری توده رقیق بزرگی از ماده شد. این توده مولکولی میان ستاره ای بزرگ، به خاطر گرانش خود، آهسته شروع به منقبض شدن کرد و متراکم و غلیظ تر شد. این قسمتها امروزه به صورت ابرهای تاریک پدیدار مي شوند که مانند حفره ای در آسمان به نظر مي رسند. این توده ها واقعاً عظیم الجثه هستند، آنقدر بزرگ که نور دهها یا حتی صدها سال طول مي کشد تا از یک طرف آنها به طرف دیگرشان برود. این توده ها، اغلب شامل هیدروژن و هلیم هستند: دو عنصر ساده که بیشتر از بقایای کیهانی مي باشند.
زمانی که تلسکوپهای رادیویی حساس خودمان را به سوی یکی از این ابرها نشانه مي گیریم، متوجه نشانه هایی از دیگر اجسام مرکب از جمله منوکسیدکربن، فرمالدئید، متانول، آب و اسید هیدروسیانیک نیز مي شویم. ما همچنین انواع غنی و گوناگونی از مولکولهای پیچیده ای را، مي یابیم که بیشتر از اتمهای کربنِ چسبیده به هیدروژن، اکسیژن، نیتروژن و اتمهای گوگرد و فراوانترین عناصر شکل یافتند. به این خاطر است که به آنها توده مولکولی مي گوییم. این عناصر به این دلیل آنجا هستند که ستارگان بسیاری در طول زندگی خود این عناصر را ساخته و در مرگشان آنها را به فضای میان ستاره ای بازگردانده اند. این مولکولهای آلی مي توانند مانند یک مولکول هشت اتمي شکر گلیکولالدهید(C2H4O2)، بسیار پیچیده باشند. بنابراین بسیار هیجان انگیز است که این مولکولها مي توانند محیط ناملایم فضای میان ستاره ای را تحمل کنند، محیطی که غرق اشعه قدرتمند فرابنفش حاصل از ستارگان است.
این ابرها همچنین شامل ذرات میان ستاره ای به اندازه ذرات دود سیگار هم هستند. این ذرات غبار از سیلیکات ها مواد معدنی شامل سیلیکون، اکسیژن، منیزیم، آهن و دیگر اتمهای معمولی و کربن به اشکال مختلف، هستند. این ذرات از تراکم بادهای ستاره ای غول های سرخ در مراحل آخر زندگیشان بوجود آمده اند. در این مناطقِ بسیار سرد فضا، گازهایی مثل متان و آب، یخ مي زنند و روی سطح کوچک این ذرات مي چسبند. حتی بیشتر مولکولهای پیچیده مي توانند به روی سطح این ذرات شکل بگیرند. بعضی از این مولکولهای پیچیده شبیه آنهایی هستند که در موجودات زنده یافت شده اند. ذرات غبار، مکانهای داخلی توده را از نور فرابنفش ستاره محافظت کرده و این مولکولها را از تجزیه، حفظ مي کنند.
چگالی گاز در این توده ها آنقدر پایین است که باز هم از خلأ هایی که در آزمایشگاههای روی زمین ساخته مي شوند، رقیق تر است. در واقع بهترین محفظه های خلأ به ندرت به این سطح از تهی شدگی مي رسند، چرا که هنوز بیش از 1000 برابر چگالتر از محیط میان ستاره ای معمولی هستند. با وجود این چگالیِ بسیار پایین، این محیط ها آنقدر بزرگ هستند که مجموع مقادیرماده که به طور گسترده در فضا پخش شده اند، شاید شامل یک میلیون جرم خورشید باشند، بنابراین حتی اگر این آثار مولکولی توسط تلسکوپهای رادیویی دیده شوند بیانگر فقط یک دقیقه جزئی از تمام ماده توده است. در طول مدتی که یک توده بسیار سرد و تاریک به خاطر جاذبه اش منقبض مي شود، به توده های کوچک بسیاری تجزیه مي شود و این فرایند را با شتاب ادامه مي دهد. چگالی و دمای این توده ها در حین تراکم به آهستگی افزایش مي یابند. چرخش آغازین کوچکی که در ابتدا داشتند، با کوچک و متراکم شدن، تقویت مي گردد، مانند یک اسکیت باز که با دستهای باز، در حال چرخش روی نوک پاست و وقتی بازوی خود را جمع مي کند سریعتر به دور خود مي چرخد. بعد از چند میلیون سال زمانی که در برابر پدیده های کیهانی کوتاه به نظر مي رسد توده هایی که در نقطه مرکزی خود متراکم شده باشد، بر اثر گرمای فروریزش، داغ مي شود و کره داغ و تابنده ای به نام پیش ستاره متولد مي شود. در بعضی ابرها قسمتی از مواد باقیمانده، در دیسک گردانی به دور این پیش ستاره را احاطه خواهند کرد و یک دیسک پیش سیاره ای را بوجود مي آورند. این دیسک شامل همان موادی است که سیاره ها را شکل خواهند داد.
منبع: تبیان

منظومه شمسي در مرحله جنيني

در حدود 5 ميليارد سال پيش، ابري از گاز و غبار در فضاي ميان ستاره اي متراکم شد و با انقباض منطقه مرکزيش، خورشيد اوليه را شکل داد. صفحه اي از مواد به نام سحابي خورشيدي، آن را احاطه کرده بود. اين صفحه در فاصله بسيار زيادي گسترده شده بود، حتي دهها بار دورتر از مدار چرخش پلوتو. دماي مرکز که بسيار داغ بود، کمي سردتر شد و اين اتفاق باعث گرديد که ترکيبات شيميايي نهايي براي شکل گيري سيارات از مواد درون سحابي بوجود بيايند. در قسمتهاي چگالتر سحابي خورشيدي، ذرات کوچک غبار که با يخ پوشانده شده بودند، بر اثر چرخش بدور خورشيد با هم ديگر برخورد مي کردند و به هم مي چسبيدند و تکه هاي بزرگتري را بوجود مي آوردند. اين تکه ها آنقدر به هم برخورد کردند و آنقدر رشد یافتند که قطرشان به يک کيلومتر رسيد. در اين حالت مي توانستند اجرام بيشتري را با نيروي جاذبه به سوي خود جذب کنند و بدين ترتيب به رشد خود با سرعت بيشتري ادامه دهند و به چندين کيلومتر برسند. اين تکه هاي بزرگتر با هم برخورد مي کردند و بسته به سرعت و جرمشان، بر اثر برخورد تکه تکه مي شدند يا با هم ترکيب گشته و تکه بزرگتري را مي ساختند. در نهايت صدها جسم به اندازه ماه شکل گرفتند که با برخورد و ترکيب آنها با يکديگر سيارات بوجود آمدند. قسمتهاي بيروني تر سحابي چگالي کمتري داشت و مواد با سرعت کمتري مي چرخيدند. در نتيجه در فواصل دور از خورشيد زمان زيادي لازم بود تا تکه ها با هم برخورد کنند و اجسام بزرگي به اندازه سيارات بسازند و در فواصل دور تر از مدار پلوتو، ديگر چنين اجسامي شکل نگرفتند.
در نزديکي خورشيد اوليه، دما بسيار بالا بود و در نتيجه آب و ديگر مواد شکل نگرفتند و اگر هم حضور داشتند از روي سطح ذرات غبار تبخير شدند. اجسام موجود در اين منطقه از سحابي که از سيليکاتها ساخته شدند، سيارات صخره اي را بوجود آوردند: عطارد، زهره، زمين و مريخ. اين سيارات در حدود فقط چند ميليون سال به سرعت شکل گرفتند. چرا که آنها به خورشيد جوان نزديک بودند. باد خورشيدي که با قدرت زيادي از ستارگان جوان به سمت بيرون فوران مي کرد، به سرعت شروع کرد به هل دادن مواد درون سحابي به سمت بيرون.
مولکولهاي آلي در سحابي اوليه
در فواصل دورتر از خورشيد، يخ آب پايدار است و مشتري و زحل شکل گرفتند. زماني که هسته سنگي آنها به اندازه کافي بزرگ شد، نيروي جاذبه اي ايجاد کرد که گازهاي موجود در فضاي درون سحابي را قبل از آنکه توسط باد خورشيدي به اطراف پخش شود، به سمت خود جذب کرد. محصول اين فرايند يک هسته سنگي زمين- مانند بود که توسط توده عظيمي از گازهاي هيدروژن و هليوم احاطه شده است. حتي دورتر از اين قسمتها، در دماها و چگالي هاي کمتر، يخ هاي ديگري بوجود آمدند که توسط عناصر فراوان تري که در دسترس بودند، ساخته شدند، مانند موادي با پيچيدگي نسبتاً کمتر: آمونياک، متان و دي اکسيدکربن. در حاليکه آب در دماي صفر درجه يخ مي بندد، آمونياک در 33- درجه، دي اکسيدکربن در 57- و متان در دماي بسيار سرد 182- درجه. ترکيبات آمونياک براي بارورساختن گياهان مورد استفاده قرار مي گيرد. از آنجا که آمونياک حلال خوبي است، براي ساختن مواد شوينده نيز کاربرد دارد. متان يک گاز سوختني است، که اصلي ترين بخش گاز طبيعي را تشکيل مي دهد. متان همان گازي است که در خانه براي پختن غذا استفاده مي کنيم. باکتري ها اين گاز را در اعماق زمين بر اثر تجزيه مواد گياهي توليد مي کنند. دي اکسيدکربن اصلي ترين منبع کربن براي موجودات زنده است و دماي سطحي سياره ما را نيز مهار مي کند. اين همان گازي است که درون نوشابه هاي گازدار محلول شده است و با باز کردن درب آنها بیرون مي ریزد. اين ترکيبات، همه از جمله مواد مهم روي زمين هستند. حالا مي بينيم که تمام اين مواد درون فضاي ميان ستاره اي نيزوجود دارند!

پرتوهای گامای حاصل از شوک برخورد اجرام ستاره ای،رصد شدند
گروهی از ستاره شناسان ایتالیایی موفق شدند برای اولین بار انتشار پرتوهای گامای حاصل از شوک برخورد دو جرم ستاره ای را رصد کنند.
پژوهشگران آژانس فضای ایتالیا و موسسه ملی فیزیک نجوم با بررسی یک رویداد نجومي که در اطرف یک ستاره حجیم کهکشان راه شیری با عنوان "اتا جوء" رخ داده بود به این کشف دست یافتند. این ستاره که در گروه ستارگان "فوق غول پیکر آبی" طبقه بندی شده همانند یک ابرنواختر در مدت چند هزار سال منفجر شده است.
یکی از پدیده های نجومي که فرضیه های آن مطرح شده اما تاکنون هرگز مشاهده نشده بود انتشار پرتوهای گامای حاصل از شوک بادهای یک برخورد میان ستاره ای است.
اکنون این ستاره شناسان که نتایج یافته های خود را در مجله نجوم Astrophysical Journal Letters منتشر کرده اند با رصد این پدیده مشاهده کردند که یک جریان غیرعادی مواد با منشاء پرتوهای گاما که با سرعت مافوق صوت برابر با هزاران کیلومتر بر ثانیه حرکت مي کنند، با مواد مشابهی که از ستاره نزدیک به این ستاره تولید شده اند برخورد مي کنند که حاصل این برخورد تولید یک شوک محتوی پرتوهای گاما است.

شش معمای بزرگ منظومه شمسی!
6/4 میلیارد سال قبل، چیزی از دل مردابی کم اهمیت از راه شیری شروع به غلیان و جوشیدن کرد. مجموعه مواد اولیه ای که فضای بین اجزای کهکشان ها را پر می کند (نظیر هیدروژن، هلیم و مقادیر ناچیزی از ذرات جامد) شروع به انقباض و چگال شدن کرده و مولکول ها را بوجود آوردند. به دلیل ناتوانی در تحمل و حفظ وزن خود، بخشی از این ابرهای مولکولی تازه شکل گرفته به درون خود فروریخت و متلاشی شد. سرانجام در پی گرما و اغتشاش زیاد ستاره ای متولد می شود و آن خورشید حیات بخش ما است. 
دقیقاً نمی دانیم که چه عاملی آغازگر این فرآیند بوده است. ممکن است یک موج ضربه ای با تقارنی مناسب که از انفجار یک ستاره نزدیک ناشی شده است عامل شروع این اتفاقات بوده باشد. در هر صورت، رویدادی نادر و خاص نبوده است. این رویداد مدت های طولانی پس از آن که کهکشان راه شیری خود در حدود 13 میلیارد سال پیش بوجود آمد رخ داده است.
اکنون و تا آنجا که می دانیم این پدیده یکتا و منحصر بفرد است. از دل صفحه ای از ماده که با تولد خورشید به جا مانده است، هشت سیاره شکل گرفته و به واسطه جاذبه اش هر یک در مدارهایی به دام افتاده اند. یکی از آن سیارات در ارتباطی ویژه با ستاره مادر و سایر سیاراتش آرام گرفته است. در نهایت، مخلوقات و موجوداتی که بر روی این سیاره پدیدار شدند نسبت به چگونگی این مجموعه در شگفت شدند و توانستند شش معما و راز عمیق و سر به مهر از این مأنوس آشنا - منظومه شمسی- را قاعده مند کنند.  ما هر روز به پاسخ این معما ها نزدیک می شویم، ولی هر قدم پرسش های جدیدی را به بار می آورد.
این شش معما عبارتند از:
1. منظومه شمسی چگونه بوجود آمد؟
2. چرا ماه و خورشید در آسمان به یک اندازه اند؟
3. آیا سیاره X وجود دارد؟
4. دنباله دارها از کجا می آیند؟
5. آیا منظومه شمسی یکتا و منحصربه فرد است؟
6. منظومه شمسی چگونه خاتمه می یابد؟

تأثیر غبارهای کیهانی بر مطالعات فضایی
اخترشناسان به تازگی دریافته اند که فضای وسیع میان کهکشانها توسط غبارهایی تاریک و دود مانند انباشته شده است که نور اجرام دوردست را کاهش داده و رنگ آنها را تغییر می دهد که این امر بر مطالعات فضایی و اطلاعات به دست آمده از اجرام آسمانی تأثیر نامطلوب می گذارد. به گفته محققان رصدخانه "اسلوآن"، کهکشانها از مقادیر زیادی غبار انباشته شده اند که بیشتر آن از مناطق خارجی ستارگان در حال مرگ ایجاد می شود و قسمت شگفت انگیز این پدیده آن است که این غبارها از فاصله صدها هزار سال نوری خارج از کهکشانها و در فضاهای میان کهکشانی قابل مشاهده هستند. برای کشف این غبارهای میان کهکشانی این گروه به بررسی نور ساطع شده از اخترواره های دوردستی پرداختند که در مسیر خود به سوی زمین از مقابل کهکشانها عبور می کنند. دانشمندان با مطالعه بر روی این نورها دریافتند که غبارهای میان کهکشانی بیشتر بر روی مسدود کردن مسیر طیف آبی تأثیر دارند تا طیف نور قرمز. این پدیده را می توان در زمان غروب خورشید به خوبی مشاهده کرد. در این زمان از روز، شعاع های نور از میان لایه ای ضخیم تر از اتمسفر عبور کرده و حجم وسیعی از طیف آبی رنگ آن جذب می شود. به همین دلیل خورشید در هنگام غروب به رنگ سرخ دیده می شود. پدیده ای مشابه نیز در رابطه با اخترواره های قرمز رنگ در میان غبارهای کیهانی وجود دارد. محققان با بررسی رنگ در بیش از 100 هزار اخترواره دوردست در میان 20 میلیون کهکشان پی به وجود چنین پدیده ای در میان اخترواره ها بردند. بر اساس گزارش ساینس دیلی، غبارهای میان کهکشانی همچنین می توانند بر روی آزمایشهای گیتی شناسی که در راستای شناسایی انرژی تاریک برنامه ریزی شده است، تأثیر بگذارند. به گفته دانشمندان این غبارها درست مانند غبارهای زمینی برای انسان ایجاد مزاحمت کرده و می توانند در نتیجه بسیاری از فعالیتهای فضایی از جمله تخمین فاصله اجرام از زمین تأثیر بگذارند.

سیاره آبی به تصویر کشیده مي شود
سازمان ناسا همزمان با روز جهانی زمین که در سراسر جهان برگزار خواهد شد، قصد دارد یکی از پر وضوح ترین تصاویری که تا به حال از سیاره زمین به ثبت رسیده است را به نمایش بگذارد. سازمان ناسا قصد دارد با نمایش تصویری با کیفیت بالا از سیاره زیبای زمین که از ایستگاه بین المللی فضایی به ثبت رسیده است در روزچهارشنبه 22 آپریل 2009 روز جهانی زمین را جشن بگیرد. این تصویر پر وضوح از طریق تلویزیون و وب سایت اختصاصی ناسا پخش خواهد شد. این برنامه قسمتی از فعالیتهای متعدد ناسا است که در راستای افزایش اطلاع جهانی از شرایط جوی زمین در روز جهانی زمین اجرا خواهد شد. ایستگاه فضایی بین المللی به همراه سه سرنشین خود در حال حاضر طی هر 90 دقیقه یک دور مدار زمین را در ارتفاع 354 کیلومتری کامل مي کند. این ایستگاه روزانه 16 طلوع و غروب خورشید را  مشاهده مي کند. بر اساس گزارش زی نیوز، روز جهانی زمین که برای اولین بار در سال 1970 برگزار شد به منظور آگاهی ساکنان زمین از شرایط این سیاره و قدردانی از محیط زیست سالانه دوبار در سطح جهان برگزار مي شود.

شكل گيري حيات پيرامون خورشيدهاي سردتر امكان پذير است؟
تازه ترين رصدهاي تلسكوپ فضايي «اسپيتزر» نشان مي دهد سياراتي كه در اطراف ستاره هاي سردتر از خورشيد مي گردند، ممكن است داراي شكل خاصي از حيات باشند.
اين سيارات مي توانند داراي يك تركيب متفاوت از مواد شيميايي پربيوتيك يا موادي با قابليت احتمالي شكل دهنده حيات باشند. اخترشناسان در مشاهدات اخير با استفاده از اسپيترز سازمان فضايي آمريكا (ناسا) يك ماده شيميايي پربيوتيك موسوم به سيانيدهيدروژن را مورد بررسي قرار داده اند. اين تركيب شيميايي در ماده شكل دهنده سيارات كه در اطراف انواع مختلف ستاره ها در پيچ و تاب است، بررسي شد.
سيانيد هيدروژن تركيبي از آدنين است كه عنصري پايه در مولكول وراثتي دي ان آ محسوب مي شود.
پژوهشگران مولكول هاي سيانيدهيدروژن را در ديسكهاي در حال چرخش به دور ستاره هاي زردرنگ شبيه خورشيد تشخيص داده اند، اما در اطراف ستاره هاي سردتر و كوچكتر مانند ستاره قرمز رنگ M- dwarfs يا كوتوله هاي قهوه اي اثري از اين مولكولها نديده اند.
ايلاريا پاسكوسي - محقق اصلي اين تحقيقات در دانشگاه جان هاپكينز - خاطر نشان كرد: شيمي پربيوتيك ممكن است روي سيارات در مدار ستاره هاي سرد به گونه اي متفاوت آشكار شوند. غبار و گاز در ديسك ها ماده خامي را تهيه مي كنند كه سيارات را به وجود مي آورد.
دانشمند ان تصور مي كنند، مولكول هاي تشكيل دهنده ابتدايي ترين تركيبات لجني و گل و لاي به وجود آورنده حيات در زمين، ممكن است در چنين ديسكهايي شكل گرفته باشند. محققان مي گويند: اين امكان وجود دارد كه حيات در زمين در اثر وجود ذخاير غني از مولكولهاي باريده شده بر زمين از فضا آغاز شده باشد.
اما سؤال اين است كه آيا با تكرار مراحل مشابه خلق حيات در زمين مي توان حيات را در اطراف ستاره هاي ديگر نيز به وجود آورد؟
محققان در پاسخ به اين سؤال براي اولين بار توانستند با استفاده از تلسكوپ «اسپيتزر» مولكولهاي مشابهي را در اطراف ستاره هاي سرد كشف كنند كه نشان مي دهد تكرار تجربه شكل گيري حيات در اطراف ستاره هاي ديگر و سردتر امكان پذير است.

کهکشانهای نامرئی جهان هستی کشف شدند
دانشمندان بین المللی با ارسال تلسکوپی به لایه های مرتفع از اتمسفر زمین موفق به ردیابی کهکشانهای ساب میلیمتری و نامرئی شدند که در سالهای اولیه تشکیل جهان هستی شکل گرفته اند.
تلسکوپی که به واسطه یک بالون هلیوم و بیش از 2 سال گذشته به بالاترین لایه های اتمسفر منتقل شده بود، اطلاعات و دیدگاهی جدید را از شکلگیری اولین کهکشانها در بیش از 7 بیلیون سال پیش به دانشمندان بین المللی ارائه کرد.
تلسکوپ BLAST با وزنی برابر 2 تن در دسامبر سال 2006 به ارتفاع 36 کیلومتری از اتمسفر زمین فرستاده شد و پس از آن به مدت 11 روز به مشاهده نورهایی پرداخت که از ستاره های جوان موجود در کهکشانهای فعال و مولد ستاره ناشی مي شد. اکنون دانشمندان، اولین یافته های خود را از این دقایق ناشناخته از تاریخ جهان هستی یعنی زمانی که جهان تنها چندین بیلیون سال سن داشته است ارائه کردند. بر اساس این یافته ها نور کهکشانهای جوان توسط چشم انسان قابل مشاهده نیست زیرا این نورها از طیفهای نوری فرا مادون قرمز و ساب میلیمتری هستند.
در حالیکه کهکشانهای ساب میلیمتری برای اولین بار در حدود 10 سال پیش کشف شدند، ردیابی آنها از زمین به دلیل وجود مانعی به نام اتمسفر امری پیچیده به شمار مي رفت زیرا آب موجود در لایه های زیرین اتمسفر، نور را در محدوده ساب میلیمتر جذب مي کند.
بالن هلیومي در این موقعیت بهترین گزینه ای بود که توانایی حمل تلسکوپ را بر فراز سطح مزاحم اتمسفر داشت. به گفته دانشمندان، تلسکوپ BLAST بزرگترین تلسکوپی است که تاکنون توسط بالن هلیومي به اتمسفر زمین سفر کرده است. این تلسکوپ در دوره 11 روزه رصد در اتمسفر موفق شد موجودیت 10 برابر کهکشانهای ساب میلیمتری که تا کنون و طی 10 سال گذشته کشف شده است را به ثبت برساند. این کهکشانها متفاوت از کهکشانهایی که امروزه تصاویر آنها مشاهده مي شود، بسیار درخشان بوده و میزان ستاره سازی آنها نسبت به کهکشانهای معمولی 100 برابر است. بیش از 70 درصد از این کهکشانها را نور طیف مادون قرمز تشکیل مي دهد.
جمع آوری اطلاعات به دست آمده از این تلسکوپ توسط دانشمندان دانشگاه پنسیلوانیا و با صرف 2 سال زمان ممکن شد. با وجود اینکه در هنگام فرود بالن به دلیل ایجاد اختلال در چتر نجات خسارت هایی به تلسکوپ وارد آمده بود، دانشمندان توانستند تمامي اطلاعات ثبت شده در این تلسکوپ را احیا کرده و مورد استفاده قرار دهند.
بر اساس گزارش سی بی سی، محققان امیدوارند اطلاعات BLAST بتواند اطلاعات با ارزشی را به منظور هدایت تلسکوپ فضایی "هرشل" که در ماه آینده به فضا پرتاب خواهد شد به آژانس فضایی اروپا ارائه کند. این تلسکوپ برای ردیابی کهکشانهای ساب میلیمتری از تجهیزاتی مشابه تجهیزات BLAST استفاده خواهد کرد.

صفحه 11--30 فروردین 88

 

سیاره های گازی قمرهای خود را بلعیده اند

تحقیقات جدید اخترشناسان نظریه ای را ارائه می کند که نشان می دهد سیاره های گازی مانند مشتری و زحل در روزهای اولیه شکل گیری منظومه خورشیدی از قمرهای متعددی برخوردار بوده اند که طی گذشت زمان آنها را بلعیده اند.
چهار قمر غول آسای سیاره مشتری بازمانده هایی از پنج نسل قمرهایی هستند که زمانی در حال چرخش به دور این حجم متراکم گازی بوده اند.
تمامی این قمرها که تعداد آنها از 20 بیشتر بوده است در روزهای ابتدایی شکل گیری منظومه خورشیدی توسط سیاره مشتری بلعیده شده اند.
چهار قمر به جا مانده نقش کلیدی را در تاریخ علم به عهده داشته اند و کشف آنها در بیش از 400 سال پیش شواهد انکارناپذیری را به منظور رد نظریه چرخش تمامی اجرام آسمانی به دور زمین ارائه کرده است اما تاکنون اطلاعات زیادی در رابطه با تعداد واقعی قمرهای مشتری در اختیار دانشمندان قرار نگرفته بوده است.
اخترشناسان از گذشته در تلاش برای بازسازی چگونگی سیاره مشتری و 4 قمر آن بوده اند که نمونه های ایجاد شده نشان می دهند حجم صفحات غبارآلودی که در اطراف مشتری بوده و هر یک از قمرهای سیاره از صفحه ای خاص تشکیل شده است، ده ها برابر حجم خود سیاره بوده است. این در حالی است که در حال حاضر تنها دو درصد از حجم این صفحات برای تشکیل این چهار قمر کافی خواهد بود.
با توجه به این میزان وسیع از جرم در صفحات موجود در مدار سیاره محققان موسسه تحقیقاتی جنوب غرب در بولدر، کلرادو اعلام کردند این حجم بالا می تواند امکان شکل گیری اقمار دیگر را در زمان حضور دیسکهای غبار شرح دهد. یکی از فرایندهای کلیدی در این ساختار سیاره ای تعامل میان قمرهای در حال رشد و صفحات غبار است که همچنان در شکل ابتدایی خود در منظومه خورشیدی موجودند. این تعامل می تواند دلیلی برای حرکت چرخشی قمرها به سمت مشتری و در نهایت بلعیده شدن آنها توسط این سیاره باشد.
به گفته محققان این تئوری می تواند ناهمخوانی در شبیه سازی های اولیه را توضیح دهد. زمانی که یک سری از قمرها بلعیده شد اند، سری جدیدی شروع به شکل گیری کرده اند که این فرایند در پنج نسل متوالی رخ داده است. قمرهای کنونی سیاره مشتری نیز زمانی شکل گرفته اند که جریان درونی مواد از منظومه خورشیدی به سمت حلقه های مشتری متوقف شده است و به این گونه این 4 قمر از تیررس شکارچی خود در امان مانده اند.
در هر یک از نسلهای قمری حجم کلی قمرها با یکدیگر برابر بوده است اما تعداد آنها می تواند متفاوت باشد. دانشمندان معتقدند چنین پدیده ای می تواند در مدار زحل که یک قمر عظیم از نسل آخر قمرهای آن به جا مانده است نیز رخ داده باشد. این فرایندها می تواند بر کل ساختار خورشیدی نیز دلالت داشته باشد. سیاره های سنگی برای شکل گیری و متراکم شدن به 10 میلیون سال زمان نیاز داشته اند که این مرحله تا مدتها پس از انفجار صفحات خورشیدی اطراف خورشید ادامه یافته است. به همین دلیل این سیاره ها در خطر بلعیده شدن قرار نگرفته اند.
در مقابل هسته های گازی سیاره هایی مانند مشتری و زحل ذرات خورشیدی را همزمان با کاهش میزان گاز به سمت خود جذب کرده اند. این به آن معنی است که این سیاره ها زمان کافی را برای تعامل با صفحات غباری داشته اند.
بر اساس گزارش نیوساینتیست، برخی بر این باورند که خورشید نیز قبل از ایجاد چنین ساختار پایداری در جهان، هسته ای گازی بسیاری از سیاره ها را فرو برده است.

کشف ساختار دوتایی در میان سیاهچاله های کیهانی

اخترشناسان با استفاده از رصد طیفهای نوری رسیده از دو سیاهچاله موفق به کشف حضور ساختار دوتایی از سیاهچاله ها شدند که در فاصله ای نزدیک در حال چرخش در مدار یکدیگر هستند. اخترشناسان موفق به کشف دو سیاهچال فضایی شده اند که در کهکشانی مشابه در حال چرخش در مدار یکدیگر هستند.
با وجود اینکه محققان از حضور چنین ساختارهای دوتایی در کهکشانها آگاه بودند اما تاکنون چنین نمونه واضحی از این سیاهچاله ها مشاهده نشده بود. این دو سیاهچاله در فاصله بسیار نزدیکی از یکدیگر در حرکت هستند.
این مطالعات در راستای تئوری کیهانی صورت گرفته است که بر اساس آن کهکشانها در حالتی رشد می کنند که یک سیاهچاله در مرکز آنها قرار داشته باشد. در این صورت سیاهچاله های کهکشانهایی که در نزدیکی یکدیگر واقع شده اند تا زمانی که با یکدیگر تلفیق شوند به دور مدار یکدیگر خواهند چرخید.
اما شواهد مبتنی بر وجود سیاهچاله های نزدیک و در حال چرخش در مدار یکدیگر بسیار محدود است. زمانی که ماده به درون سیاهچال سقوط می کند از خود نوری را ساطع می کند که بر اساس آن می توان جهت حرکت و چرخش سیاهچال را کشف کرد.  به دلیل اینکه دو سیاهچاله جدید در مدار یکدیگر در حال حرکتند، اخترشناسان معتقدند ساختارهای دوتایی سیاهچاله ها قادر به تابش دو شعاع نوری هستند که هر کدام از رنگهای متفاوتی برخوردارند.
اخترشناسان در رصدخانه ملی اخترشناسی نوری موفق به تحلیل 17 هزار و 500 طیف نوری شدند که در این میان دو جفت از این طیفها از اخترواره هایی دوردست به دست آمده بود.
بر اساس تخمین اخترشناسان این دو طیف نوری از دو سیاهچال کیهانی ناشی شده اند که 20 میلیون یا یک بیلیون بار از خورشید سنگین تر هستند. این دو سیاهچاله در فاصله تقریبی کمتر یک سوم از یک سال نوری از یکدیگر قرار گرفته اند.
بر اساس گزارش بی بی سی،  این جفت در هر 100 سال یک دور کامل در مدار یکدیگر زده و به دلیل اینکه حرکت آنها متناسب با حرکت زمین و یکدیگر است، طی سالهای آینده امکان مشاهده و اثبات وجود آنها به وجود خواهد آمد.

قمر جدید سیاره زحل کشف شد
اخترشناسان با مطالعه و بررسی تصاویر سال گذشته فضاپیمای کاسینی از وجود قمر کوچکی در مدار جی سیاره زحل آگاه شدند.
دانشمندان بین المللی قمر جدید و کوچکی را کشف کرده اند که در مدار زحل در گردش است. لکه های نورانی ناشی از این جرم برای اولین بار توسط فضاپیمای کاسینی به ثبت رسیده است.
وسعت این قمر کوچک نیم کیلومتر بوده و در مدار جی، ششمین مدار زحل در حال چرخش است. به گفته اخترشناسان قبل از مأموریت کاسینی مدار جی تنها حلقه ای غبارآلود بود که ارتباط مستقیمی با هیچ قمر یا جرم دیگری نداشت و همین موضوع این مدار را مرموز کرده بود. اما کشف قمر جدید به همراه دیگر اطلاعات به دست آمده از کاسینی می تواند در کشف جزئیات بیشتر در رابطه با این حلقه مرموز کمک مؤثری باشد.
در اوایل سال آینده فضاپیمای کاسینی که ماموریت آن تا سال 2010 به طول خواهد انجامید تصاویری نزدیکتر و واضح تر را از این قمر به ثبت خواهد رسانید و در صورتی که فضاپیما بتواند به عملکرد صحیح خود ادامه دهد، ماموریت کاوشگری آن تا دو سال بیشتر نیز ادامه خواهد یافت.
فضاپیمای کاسینی که با همکاری ناسا، آژانس فضایی اروپا و سازمان فضایی ایتالیا ساخته شده است، در سال 1997 به سمت سیاره زحل پرتاب شد و با طی 5/1 بیلیون کیلومتر در هفت سال به مدار زحل رسید. این فضاپیما از زمان جا گرفتن در مدار زحل چندین بار به دور مدار این سیاره
چرخ زده و اطلاعات فراوانی را از این سیاره، حلقه ها و قمرهای آن در اختیار زمینیان قرار داده است.
بر اساس گزارش ام اس ان بی سی، در سال 2007 کاوشگری که از کاسینی پرتاب شده بود موفق به ثبت تصاویری از فوران آب مایع و خوشه های یخ بر سطح قمر انسلادوس شده بود که این تصاویر از آن سال تا کنون امید وجود منابع گسترده آب را در زیر لایه های این قمر زنده کرده است.

استفاده از ساختار قدرتمند لیزری برای مطالعه سیاره های فراخورشیدی
محققان دانشگاه کالیفرنیا قصد دارند با استفاده از ساختار لیزری جدیدی به مطالعه بر روی سیاره های فراخورشیدی که تاکنون اطلاعات دقیقی از آنها به دست نیامده است بپردازند.
تجهیزات لیزری جدید که در گذشته به منظور شبیه سازی فعالیت و تأثیرات سلاح های اتمی مورد استفاده قرار می گرفته است به زودی به منظور شناسایی و کشف راز سیاره های فراخورشیدی مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
موسسه ملی تجهیزات احتراقی در لابراتوار ملی لارنس لیورمور اعلام کرد مطالعات خود را با استفاده از این ساختار به زودی آغاز خواهد کرد. امواج مافوق بنفش این دستگاه می تواند 500 تریلیون وات را در 20 نانو ثانیه منفجر کند که چنین انرژی احتمالات جدید علمی را به وجود خواهد آورد.
همچنین یکی از اخترشناسان دانشگاه کالیفرنیا با استفاده از این ابزار قصد دارد شرایط حاکم در سیاره مشتری و دیگر سیاره های بزرگ و سیاره های فراخورشیدی که فشار در آنها هزار برابر فشار درون زمین است را بازسازی کند.
وی قصد دارد اشعه لیزر را به نمونه ای آهنی در شعاع 800 میکرومتر بتاباند. در این صورت انرژی ناگهانی فلز را تبخیر و فوران قدرتمند گازهای ناشی از آن امواج ضربتی را در میان فلز منتشر کرده و آن را در فشاری یک بیلیون بار بیشتر از فشار اتمسفر فشرده خواهد کرد.
بر اساس گزارش نیوساینتیست، در این صورت می توان با مطالعه و محاسبه میزان تغییرات در ساختار کریستالی فلز و نقطه ذوب آن تحت این فشار بالا به اطلاعاتی در زمینه نحوه شکل گیری صدها سیاره فراخورشیدی که طی دو دهه اخیر کشف شده اند دست یافت. اطلاعاتی که تاکنون امکان دستیابی به آنها وجود نداشته است.

پلوتون دوباره به گروه سیاره ها باز می گردد
سیاره پلوتون که از سال 2006 از میان سیاره های منظومه خورشیدی حذف شده و به یک کوتوله سفید تبدیل شد در سال نجوم و توسط مقامات ایالت ایلینویز مجدداً به عنوان یک سیاره رسمی نامگذاری خواهد شد.
سال 2006 برای بسیاری از علاقمندان به نجوم و ستاره شناسی، سال دردناکی به شمار می رود زیرا در این سال اتحادیه بین المللی نجوم سیاره پلوتون را از مقام سیاره به یک کوتوله سفید تنزل داد و این سیاره دوردست را از گروه سیاره های منظومه خورشیدی حذف کرد.
این اقدام توسط بسیاری از گروه های علمی با مخالفت مواجه شد و بحث های زیادی بر سر موجودیت این سیاره به وجود آمد. در راستای همین مخالفتها مقامات و دانشمندان ایالت ایلینویز از ایالات متحده آمریکا قصد دارند در تاریخ 13 مارچ 2009 پلوتون را دوباره به عنوان یک سیاره کامل و بالغ سنگی به منظومه خورشیدی بازگردانند. در واقع روز 13 مارچ در ایالت ایلینویز به عنوان روز پلوتون نامگذاری خواهد شد.
بر اساس گزارش سی نت، به گفته برخی از منتقدین زمانی که سیاره پلوتون از گروه سیاره های اصلی منظومه خورشیدی طرد شد، تنها 4 درصد از اعضای اتحادیه بین المللی نجوم در رای گیری در این مورد شرکت کرده اند و به همین دلیل انتقادات شدیدی بر رای این اتحادیه مبنی بر سیاره نبودن پلوتون به وجود آمده است.

مطالعه زمینی بر روی سیاره های فراخورشیدی با استفاده از لیزر
محققان مؤسسه لارنس لیورمور قصد دارند با استفاده از امواج لیزر قدرتمند به مطالعه شرایط موجود در سیاره های دوردست و خارج از منظومه خورشیدی بپردازند.
دانشمندان قصد دارند با استفاده از اشعه لیزر از سطح زمین به اکتشاف در جهان بیگانه سیاره های ناشناخته بپردازند.
این آزمایش در آزمایشگاه ملی جدیدی در آمریکا اجرا خواهد شد که توانایی فشرده سازی هیدروژن تا جرم مس را خواهد داشت. تجهیزات این آزمایشگاه توانایی تولید قدرتی برابر قدرت 192 لیزر مادون قرمز برای تولید انفجار اتمی را خواهد داشت.
دانشمندان قصد دارند با استفاده از این شعاعهای لیزری هدفی کوچک را مورد اصابت قرار داده و شرایطی را به وجود آورند که با شرایط موجود در هسته ستاره ها و سیاره های غول آسا و سلاح های اتمی بزرگ برابری می کند.
به گفته دانشمندان اکثر سیاره هایی که برای بشر شناخته شده به شمار می روند خارج از منظومه خورشیدی زمین قرار گرفته اند. این سیاره های عظیم در ساختار سیاره ای مجزایی قرار گرفته اند که برای بشر ناشناس است.
اولین مطالعات بر روی خصوصیات سیاره ها از زمین آغاز خواهد شد که فشار داخلی آن 5/3 میلیون بار بیشتر از فشار سطحی سیاره است. پس از آن تحقیقات بر روی سیاره مشتری، بزرگترین سیاره منظومه خورشیدی که فشار داخلی آن 70 میلیون بار بیشتر از فشار هسته زمین است آغاز خواهد شد. بر اساس گزارش دیسکاوری، طی این ماموریت که با هدف کشف سیاره های فراخورشیدی 10 برابر سیاره مشتری انجام خواهد گرفت فیزیکدانان به بررسی رفتار ماده در فشاری بیلیونها بار بیشتر از فشار زمین خواهند پرداخت.

 

صفحه 11--23 فروردین 88

 

پلوتون، نه چندان سرد
پلوتون آن گونه که می شناسیم مسلماً به حالت منجمد است، اما تحقیقات اخیر نشان داد که چرا جو این سیاره گرم تر از سطح آن است.
پلوتون تقریباً یك پنجم اندازه زمین است، که از سنگ و یخ ساخته شده و فاصله اش تا خورشید 40 برابر زمین است. از دهه 1980 مشخص شد كه پلوتون نیز دارای جوی رقیق و نازك است.
نیتروژن فراوان، آثاری از وجود متان و احتمالاً مونواكسید كربن، تحت فشار جوی معادل یكصد هزارم
فشار جو زمین (حدود 015/0 میلی بار) در سطح پلوتون قرار گرفته اند. هر چه پلوتون در گردش خود به دور خورشید، كه  248 سال زمینی طول می كشد، از خورشید دور تر شود، جو آن به تدریج منجمد شده و به سطح آن نشست می كند. در زمان هایی مثل حال حاضر، كه به خورشید نزدیك تر می شود، دمای سطح جامد آن افزایش و یخ ها به گاز تبدیل می شوند.
اکنون ستاره شناسان با استفاده از تلسكوپ غول پیكر رصدخانه اروپای جنوبی (ESO) موفق به کشف مقادیر غیر منتظره زیادی از متان در جو پلوتون شدند. آشكار است كه وجود این مقدار از متان باعث شده كه دمای جو این سیاره كوتوله، 40 درجه بیش از دمای سطح آن شود. در قیاس با دمای جو آن كه  180- درجه سلسیوس است، دمای سطح پلوتون به 220- درجه سلسیوس می رسد.
تا همین اواخر تنها بخش های بالایی جو پلوتون قابل مطالعه بودند. با انجام رصد در زمان گرفت ستاره ای، ستاره شناسان توانستند جو بالای پلوتون را كه 50 درصد گرم تر از سطح آن بود نشان دهند. در این رصد نمی توان میزان فشار و دمای نزدیك به سطح را نشان داد. اما با اتصال "طیف نگار برودتی مادون سرخ اشل" (CRIRES) به تلسكوپ غول پیكرESO  رصدهای بی نظیر و جدیدی انجام گرفت و مشخص شد که میانگین دمای تمام جو پلوتون (نه فقط بخش بالایی آن) بسیار کمتر از سطح منجمد آن است.
معمولاً سطح زمین گرم تر از سطوح بالایی است، زیرا تشعشع خورشید ابتدا سطح را گرم می كند، سپس جو از لایه های  زیرین شروع به گرم شدن می كند. در شرایطی خاص، وضعیت معكوس می شود به این صورت كه هوای نزدیك به سطح سردتر است. هواشناسان این حالت را پدیده "وارونگی"(inversion) می نامند كه باعث تشكیل مه می شود.
بیشتر جو پلوتون (اگر نگوییم تمام آن)، به همین صورت دستخوش پدیده وارونگی دما می شود. یعنی با افزایش ارتفاع در جو، دما نیز افزایش می یابد. تغییرات دما چیزی بین 3 تا 15 درجه در هر كیلومتر است. در  روی زمین دمای جو در هر كیلومتر 6 درجه كاهش می یابد.
منبع: تبیان

کشف حفره هایی جدید در سیاره ماه

مهر:  محققان با به کارگرفتن اطلاعات یکی از ماموریتهای نقشه برداری از ماه و با استفاده از شبیه سازی رایانه ای موفق به کشف تعداد زیادی حفره با وسعت زیاد در سیاره ماه شدند.
اخترشناسان به تازگی اعلام کردند سیاره ماه زخم های ناشی از برخوردهای شدید شهاب سنگی گذشته خود را پنهان کرده است.
اکثر مطالعات بر روی حفره های سیاره ماه که از برخورد اجرام آسمانی به وجود آمده اند با استفاده از تصاویر صورت گرفته است اما متخصصان ناسا طی مطالعاتی جدید و با استفاده از منبعی جدید به جستجوی حفره های قدیمی پرداختند که در زیر حفره های جدیدتر پنهان شده اند.
اخترشناسان با استفاده از اطلاعات نقشه برداری که در دهه 1990 و به واسطه مأموریت کلمنتاین به دست آمده بود مطالعات خود را آغاز کردند. همچنین به منظور مشاهده نشانه های برخوردهای قدیمی به شبیه سازی رایانه ای نیز روی آوردند.
نتیجه این مطالعات موفق به آشکار کردن 150 حفره با وسعت 300 کیلومتر در سطح ماه شد. هربرت فری از متخصصان پایگاه فضایی گدارد که هدایت این مطالعات را به عهده داشته است اکنون در تلاش برای تعیین سن این حفره های تازه کشف شده است.
در صورتی که سن این حفره ها با دیگر حفره ها یکسان باشد می تواند تاکیدی بر این نظریه باشد که بمباران شهابی در داخل ساختار خورشیدی طی یک دوره شدید و پر قدرت و در حدود 4 بیلیون سال پیش رخ داده است. برخی از دانشمندان معتقدند حیات قبل از آغاز این بمباران کیهانی شکل گرفته است که در این صورت و به گفته محققان دانشگاه ویسکونزین امکان بقای آن پس از چنین برخوردهای قدرتمندی بعید به نظر می رسد.
بر اساس گزارش نیوساینتیست، این مطالعات که به زودی در کنفرانس ماه و علوم سیاره ای در تگزاس ارائه خواهد شد با دسترسی به اطلاعات جدید مدارگرد ماه آسیایی ها به جزئیات دقیق تری دست خواهد یافت

چرا سیاره ها گرد هستند؟

سیارات کاملاً هم گرد نیستند. اما بگذارید برای لحظه ای تصور کنیم که آنها کاملا کروی هستند؛ نحوه کروی شدن آنها به این صورت است:
جاذبه به طور یکنواخت در همه جهات فضایی کشش خود را اعمال می کند. هر چه یک سیاره در حال تشکیل ماده بیشتری جذب کند، کشش جاذبه اش به سوی مرکزش بیشتر می شود. نتیجه طبیعی چنین موقعیتی تشکیل یک کره است.
انحرافات از این کرویت باید ناشی از نیروهای غیرجاذبه ای باشند که در برابر کشش جاذبه به سمت پایین مقاومت می کنند. (انحرافاتی کوچک از بدن شما گرفته تا کوه ها.)
با این حال داستان اینقدرها هم ساده نیست. قوانین نیوتن در مورد حرکت می گویند یک جسم متحرک تمایل دارد به حرکت خود ادامه دهد، و در نتیجه ماده در محل استوای سیاره می تواند با آنقدر سرعتی بچرخد که به بیرون برجستگی پیدا کند (امری که در مورد کره زمین هم صادق است).
بنابراین در مجموع سیاره ها کاملا گرد نیستند.
"کرویت" آنها به جرم، اندازه و سرعت چرخش آنها بستگی دارد. دانشمندان می توانند اگر سیاره ای دارای قمر (ماه) باشد، به سادگی با کاربرد قوانین نیوتن جرم آن را نتیجه بگیرند. با کمک این فرمول ها می توان به معادله ساده ای رسید که جرم سیاره را با سرعت قمر مرتبط می کند.

تراکم ستارگان در جهان اولیه و شکست ماده تاریک
گروهی از اخترشناسان با بررسی کهکشان های کوتوله فشرده به نتایج جدیدی در این خصوص دست یافتند. نکته جالب اینکه آنها معتقدند برخلاف انتظار، ماده تاریک قادر به توجیه این نتایج نیست.
در كهكشان ما، آن چه متداول است این است كه حتی نزدیك ترین ستاره ها به ما، چندین سال نوری دور  از خورشید به سر می برند. اما تیمی متشكل از دانشمندان به مدیریت «پاول كروپا» از دانشگاه بن در آلمان بر این باورند كه جهان در ابتدای پیدایش با آنچه كه امروز می شناسیم بسیار متفاوت بوده است، به ویژه كهكشان های
كوتوله فشرده.
«جرج دابرینگهاوزن»، یكی از اعضاء این تیم می گوید:" کهکشان کوتوله جدیدی که اخیرا کشف شده است شامل ستاره هایی است که فاصله شان از یکدیگر هزار بار کمتر از کهکشان های همسایه است".
كهكشان های UCD در سال 1999 كشف شدند كه قطر آنها یك هزارم كهكشان راه شیری است. ستاره شناسان بر این باورند كه پیدایشUCDها به زمان برخورد كهكشان ها در ابتدای پیدایش جهان باز می گردد. نکته عجیب در مورد UCDها اینکه جرم این کهکشان ها به طور مشخص بیشتر از میزان نور تابش شده از تعداد ستارگانی است كه تصور می شود در دل خود جای داده اند.
ماده تاریک مرموز توجیهی بوده، که تا به امروز برای پاسخ به چرایی این فزونی جرم بکار می رفته است، این بار اما به نظر می رسد ماده تاریک نمی تواند پاسخی معقول برای فزونی جرم در کهکشان های UCD باشد.
به اعتقاد اخترشناسان، زمانی هر کهکشان UCD از تراكم بسیار بالایی برخوردار بوده و احتمالا یك میلیون ستاره در هر میلیون مكعب سال نوری (در مقایسه با آنچه در فضای اطراف خورشید مشاهده می كنیم) وجود داشته است. این ستارگان آنقدر به یكدیگر نزدیك بوده اند كه گاهی با هم ادغام شده و ستاره های پر جرم تری را ایجاد کرده اند.  این ستاره های پرجرم تر تا قبل از پایان حیات خود، در قالب یک انفجار شدید ابرنواختری،  هیدروژن یا همان سوخت هسته ای خود را بسیار سریع تر مصرف می كنند و آنچه به عنوان بقایای این ستاره ها بر جای می ماند یك ستاره نوترونی بسیار متراكم و یا یك سیاهچاله است.
بخشی از جرم كهكشان های UCD امروزی از این بقایای تاریك تشكیل شده اند كه از دید تلسكوپ های زمینی پنهان مانده و گویای یك گذشته مهیج هستند.
جورج دابرینگهاوزن می گوید:" میلیاردها سال پیش، كهكشان های UCD بسیار خارق العاده بوده اند. در برگرفتن تعداد بیشمار ستارگان متراكم قطعا نمی تواند به دنیایی كه ما امروز می شناسیم شباهتی داشته باشد. آسمان شب  در یك سیاره فرضی درون یک کهکشان کوتوله فشرده باید به روشنی روزهای زمینی بوده باشد".

تلاش برای کشف خویشاوندان خورشید!
مهر: اخترشناسان دانشگاه آمستردام با استفاده از شیوه ای ساده به منظور تخمین ابعاد و جرم منشأ خورشید، امکان کشف اجزایی که در گذشته های دور به شکل ستاره های مجزا از خورشید جدا شده اند را به وجود آوردند.
اکثر ستاره های حجیم و عظیم از یک هسته مشابه و یا یک خوشه ستاره ای به وجود آمده اند و احتمال تولد آنها به صورت مجزا بسیار کم است. خورشید نیز از این قانون مجزا نبوده و شهاب سنگها شاهدانی هستند که از انفجار ستاره ای در نزدیکی خورشید نوپا در زمانهای گذشته خبر می دهند. در عین حال اینگونه به نظر می رسد که اجرام یخی در خارج از منظومه خورشیدی نیز در اثر برخورد با یکی از اجزای خورشید به وجود آمده اند.
اما طی بیلیونها سال گذشته این ستاره های جدا شده از خورشید مسیری جداگانه را در پیش گرفته و به وسعت بیکران میلیونها ستاره خارج از کهکشان پیوسته اند.
محققان دانشگاه آمستردام طی مطالعه ای جدید اعلام کردند شیوه ای جدید برای شناسایی این ستاره ها یافته اند. به گفته این اخترشناسان با تخمین جرم و ابعاد خوشه ستاره ای که در 6/4 بیلیون سال پیش خورشید از آن نشات گرفته است می توان پی به موقعیت و وجود این ستاره ها برد.
اخترشناسان با محاسبه بسیاری از عوامل کیهانی تخمین زدند که وسعت این خوشه 5 الی 20 سال نوری و جرم آن 500 الی 3 هزار جرم خورشیدی بوده است.
با استفاده از این اطلاعات می توان به شتاب تقریبی که اجزای خورشید از آن جدا شده اند دست یافت که بر همین اساس دانشمندان اعلام کردند بسیاری از این اجزا در حال حاضر در مجاورت کیهانی زمین در صورت فلکی سیگنوس و ولا و در فاصله ای برابر 300 سال نوری قرار دارند.
جستجو در میان ستاره هایی با خصوصیات چرخشی و شیمیایی مشابه در میان کهکشانها می تواند خویشاوندان خورشید را تعیین و نمایان سازد.
بر اساس گزارش نیوساینتیست، محققان امیدوارند به واسطه ماموریت جدید اروپایی ها که از سال 2011 آغاز خواهد شد بتوان با استفاده از نقشه برداری از موقعیت و حرکت بیلیونها ستاره مجاور به رد یابی اقوام خورشیدی زمین پرداخت.

مصیبتی به نام فوران خورشیدی
بنابر یک گزارش جدید، بار دیگر که زمین در معرض یک فوران خورشیدی عظیم قرار گیرد، جامعه وابسته به فناوری به زانو در خواهد آمد. فوران های شدید پلاسما از خورشید می تواند با ایجاد تداخل الکترومغناطیسی اثرات مخربی بر فناوری داشته باشد. طوفان خورشیدی شدیدی در سال 1989 شبکه ای از خطوط برقی در کبک را برای چندین ساعت از کار انداخت. قدرتمندترین طوفان خورشیدی بی سابقه در سال 1859 اتفاق افتاد. در آن زمان، این رویدادها تنها ارتباطات تلگرافی را مختل کرد. ولی اگر همان اتفاق امروز رخ می داد، اثرات مخرب پایداری را بر روی شبکه های برق، منابع آب و چرخه طبیعی آن، مواد خوراکی فاسد شدنی، داروها و دیگر ضروریات به وجود می آورد.
از طرفی ترانسفورماتورهای آسیب دیده که ولتاژ برق را تغییر می دهند، به معضلی بزرگ  و اساسی تبدیل می شدند. به گفته « دنیل بیکر» از دانشگاه کلورادو، اگر تعداد زیادی از این ترانسفورماتورها بر اثر یک انفجار عظیم خورشیدی آسیب ببینند و مجبور به خارج کردن آنها از شبکه شویم زمان زیادی برای جایگزینی آنها نیاز است. ضمن این که به تعداد کافی ترانسفورماتور نداریم و باید به طور سفارشی ساخته شوند.
یک پژوهش جدید که چندی پیش در مجله نیوساینیست به چاپ رسید پیشنهاد می کند که احتمال چنین طوفان های عظیمی در خورشید تا چند دهه آینده وجود ندارد و خورشید مدت زیادی را در آرامش به سر خواهد برد. با این حال چنین پیش بینی هایی با عدم قطعیت های بسیاری همراه است.
خوشبختانه راه هایی برای کاهش خطرات ناشی از چنین فاجعه ای وجود دارد. برای مثال، تغییرات نسبتاً کم هزینه در مدارهای ترانسفورماتور می تواند آسیب پذیری آنها را در برابر اثرات طوفان خورشیدی کاهش دهد و مقاومتشان را در مقابل آسیب ها از 60 درصد به 70 درصد برساند.
منبع: تبیان

کشف ساختار 5 ضلعی یخ برای اولین بار در جهان
مهر: محققان دانشگاه کالج لندن اولین ساختار 5 ضلعی از دانه های یخ را در جهان کشف کردند که به اعتقاد آنها این کشف تأثیر حیاتی در باروری ابرهای باران زا و حرارت زمین خواهد داشت.
کشف زنجیره هایی از یخ که از ساختار پنج ضلعی تشکیل شده است می تواند شیوه ای جدید را در  تغذیه ابرها و تولید باران مصنوعی ارائه کند.
با وجود اینکه ساختار 6 ضلعی یخهای معمولی در ابعاد میکرو بسیار شناخته شده هستند، این ساختار جدید 5 ضلعی تاکنون مرموز و ناشناخته باقی مانده بود.
به گفته دانشمندان مرکز نانوتکنولوژی دانشگاه کالج لندن این اولین باری است که یخ با توانایی تولید زنجیره ای از ذرات 5 ضلعی دیده شده است. این کشف می تواند درک جدید و اساسی از طبیعت هیدروژن ارائه کرده و گزینه مناسبی برای بارور کردن ابرها و ایجاد بارانهای مصنوعی فراهم آورد.
ساختار یخ به طور معمول در قالبی 6 ضلعی از مولکولهای آب ساخته می شوند که این شکل 6 ضلعی به راحتی در ساختار دانه های برف قابل مشاهده اند.
بر اساس گزارش نیوساینتیست، دانشمندان معتقدند درک ساختار یخ در ابعاد نانو از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا همین ذرات کوچک در ارتفاع بالای اتمسفر نقش بسیار مهم و حیاتی را در تشکیل ابرهای باران زا و ایجاد تغییر در جو زمین و رطوبت خواهند داشت.

اتمسفر پلوتون وارونه است!
مهر: اخترشناسان طی مطالعات جدید خود اعلام کردند اتمسفر پلوتون متفاوت از اتمسفر زمین وارونه بوده و حرارت آن با افزایش ارتفاع افزایش می یابد.
مطالعات جدید نشان می دهد پلوتون در مقایسه با سیاره زمین از اتمسفر وارونه ای برخوردار است که درجه حرارت در آن متناسب با ارتفاع افزایش پیدا می کند.
این پدیده با کمک رصدخانه جنوبی تلسکوپ VLT به دست آمده است. اخترشناسان با استفاده از این تلسکوپ موفق به اندازه گیری دقیق زمان تمرکز گازهای گلخانه ای و گاز متان در اتمسفر پلوتون شدند.
این اندازه گیری ها نشان می دهد که گاز متان از نظر کمیت دومین گاز در اتمسفر پلوتون به شمار می رود و در ارتفاع بالاتر از حرارت بالاتری برخوردار است.
اخترشناسان رصد خانه پاریس طی این تحقیقات اعلام کردند که در سطح پلوتون لایه ای نازک و منجمد از گاز متان و دیگر گازها وجود دارد. زمانی که پلوتون در فاصله نزدیکتری از خورشید حرکت می کند این لایه های منجمد بخار شده و این فرایند که تصعید نام دارد در حالی که حرارت اتمسفر پلوتون را افزایش می دهد سطح آن را خنک می کند.
بر اساس گزارش نشنال جئوگرافیک، ناسا قصد دارد با توجه به تغییراتی که طی چرخش به دور خورشید در پلوتون به وجود می آید، فضاپیمایی را تا سال 2015 به نزدیکی این کوتوله سفید پرتاب کند تا اطلاعات دقیقتری از شرایط حاکم بر این جرم کیهانی را به دست آورد.

صفحه 11--16 فروذدین 88

 

الگوبرداري از عنكبوت صحرا براي روبوت مريخ پيما

توجه دانشمندان به علم بيونيك به طرز چشمگيري افزايش يافته است.
بيونيك علم ساختارهايي است كه شالوده آنها نظام‌هاي زنده هستند. ابتدا بيونيك به بررسي ماشين‌هايي كه براساس ساختار‌هاي زنده طراحي و ساخته شده بودند مي‌پرداخت.  به عبارتي مي‌توان گفت بيونيك هنر به كارگيري دانش ساختار‌هاي زنده در حل مسائل فني است. تقليد از طبيعت مزاياي بسياري دارد چرا كه هر جاندار كنوني محصول چندين ميليون سال تكامل است.
ما هر روز شاهد طراحي‌ها و ابداعاتي هستيم كه از طبيعت الهام گرفته شده است و روز به روز بر تعداد آنها افزوده مي‌شود. طراحي چشم گربه، مثالي از كاربرد طبيعت در فناوری است. برداشت از طبيعت، ممكن است از يك نمونه ساده آغاز شود (در مثال چشم گربه) و حتي تا جزئيات مولكولي و ميكروسكوپي ادامه يابد. محققان بسياري در رشته‌هاي مهندسي و علوم طبيعي، در زمينه بيونيك كار مي‌كنند، چرا كه بر اين باورند آنچه بر اثر انتخاب طبيعي امروز در طبيعت بر جا مانده بي‌نقص‌ترين و پيشرفته‌ترين شكل دانش حيات است كه بشر مي‌تواند از آن استفاده كند.
در سال 1941 مهندسي سوئيسي به نام جورج د.مسترال به ايده‌ ساختن بست حلقه و قلاب (hook-loop fastener) دست يافت. اين ايده زماني به فكر او رسيد كه به همراه سگش در دامنه كوه آلپ به گردش پرداخته بود. او به مشاهده‌ دقيق دانه‌هاي گياهي كه به لباس او و به بدن سگش چسبيده بودند پرداخت و زير ميكروسكوپ متوجه تعداد زيادي ساختارهاي قلاب مانند شد كه مي‌تواند در هر چيز مانند لباس و خز حيوانات و يا مو به دام بيفتد. او پي برد كه مي‌توان 2سطح را به اين ترتيب به يكديگر چسباند.حال او تنها بايد راهي براي ايجاد اين حلقه و قلاب‌ها مي‌يافت.
در چند سال اخير تحقيقات گسترده‌اي در زمينه اندام‌هاي بيونيكي مانند زانوي هوشمند و بازوي بيونيكي انجام شده است. مطالعه رفتار حيوانات بخشي از اين علم به شمار مي‌رود. حالا مطالعات دانشمندان روي رفتار يك عنكبوت صحرايي در آفريقا متمركز شده كه قرار است براساس آن روبوتي براي حركت در روي مريخ ساخته شود.
لوكوموتيو صحرا
خزيدن عنكبوت‌هاي معمولي را فراموش كنيد. به تازگي عنكبوتي در صحراي آفريقا كشف شده كه از روي ماسه‌هاي داغ بزرگ‌ترين منطقه بياباني جهان مي‌جهد و به شكل شگفت آوري سريع حركت مي‌كند. متخصصان زيستار شناسي بر اين باورند كه روش حركت كردن اين عنكبوت تازه كشف شده مي‌تواند سرمشق ساخت وسايل نقليه مريخ پيما در آينده باشد.
به نوشته مجله آلماني اشپيگل اين عنكبوت سفيد رنگ كه اندكي كوچك‌تر از كف دست انسان است، پيش از آنكه حركت جهش وار خود را آغاز كند، به حالت دور خيز با سرعت روي زمين حركت مي‌كند و با رسيدن به سرعت 2 متر در ثانيه روي زمين، نيروي لازم را براي جهيدن مي‌يابد. به گفته كارشناسان، اين جاندار عجيب مانند يك جت بسيار كوچك و مينياتوري روي سطح داغ بيابان حركت مي‌كند.
اينگو رشنبرگ، كاشف عنكبوت جديد، يك استاد 75 ساله دانشگاه‌هاي آلمان است كه يك شب و با تاباندن نور چراغ قوه خود روي ماسه‌هاي منطقه‌اي در صحراي آفريقا، اين موجود ناشناخته را كشف كرد. وي درباره اين عنكبوت شب گرد چنين مي‌گويد: اميدوار بودم موجود خاصي را بيابم، اما انتظار پيدا كردن چنين چيزي را نداشتم. وي با هيجان نخستين برخورد خود را با اين عنكبوت عجيب به خاطر مي‌آورد، هنگامي كه وي دريافت جاندار كوچكي مانند برق از كنار او عبور مي‌كند.
عنكبوت شناسي
در اين ميان دانشمندان مي‌گويند دو نوع عنكبوت ديگر وجود دارند كه روي زمين با حالتي شبيه غلتيدن حركت مي‌كنند و حركات آنها تا حدي مشابه عنكبوت جديد است. نوع اول، عنكبوت چاقي است كه با پاهاي كوچك در بيابان‌هاي ناميبيا  زندگي مي‌كند و نوع دوم عنكبوتي است در فلوريدا موسوم به گرگ پشمالو. هر دو نوع عنكبوت با استفاده از پاهاي خود از تپه‌هاي ماسه‌اي بلند بالا مي‌روند، با پيچيدن پاهايشان به دور بدن خود مي‌خوابند و در جهش‌هاي خود با بهره گرفتن از نيروي جاذبه روي زمين فرود مي‌آيند.
هرچند حركت آنها دقيقا مشابه عنكبوت تنومند پروفسور رشنبرگ با پاهاي بلندش نيست؛عنكبوتي كه پيش از جهيدن سرعت مي‌گيرد. حتي با مشاهده فيلم ضبط شده از اين عنكبوت با دور كند، تشخيص حركت پاهاي اين عنكبوت كه مشابه آسياب بادي مي‌چرخند، دشوار است. بررسي رد پاي اين عنكبوت روي زمين نشان مي‌دهد كه از مجموع 8 پاي آن، 3 پا دائماً و در لحظه حركت روي زمين قرار مي‌گيرد كه مي‌تواند براي حفظ ثبات بدن باشد.

البته هيچ كدام از اين 3 نوع عنكبوت به‌طور اختصاصي داراي ابزار و توان حركت روي زمين به شكل غلتيدن نيستند. به گفته دكتر پيتر جاگر، از مؤسسه تحقيقات زنكنبرگ در فرانكفورت، از لحاظ نظري هر نوع عنكبوتي مي‌تواند با پريدن و پايين آمدن روي زمين حركت كند. وي مي‌افزايد كه ويژگي‌هاي دو عنكبوت چاق ناميبيا و گرگ پشمالوي فلوريدا متناسب با شرايط اقليمي محل زندگي آنها است. دكتر جاگر ترجيح مي‌دهد كه جانداران ساكن آب و هوای غيرعادي را كه عمدتاً از ابزار‌هايي خاص براي حركت كردن و ذخيره انرژي خود برخوردارند، مورد مطالعه قرار دهد.
روبوت عنكبوتي
پروفسور رشنبرگ مي‌گويد: حركت از نوع غلتيدن در آب و هوای بيابان به خاطر سطح صاف و هموار زمين مؤثرتر است. وي خاطر نشان مي‌كند كه بيشتر جانوران فاقد ابزاري چرخ مانند براي حركت هستند، چرا كه مجبورند از ناهمواري‌ها بالا بروند و با چالش‌هاي متفاوتي حين حركت مواجه مي‌شوند. او مي‌افزايد: عنكبوت تازه كشف‌شده از مزيت حركت به هر دو شكل، پريدن و غلتيدن (اگرچه به‌صورت غيرتخصصي)، برخوردار است.
اين جاندار روي زمين مي‌غلتد و درصورت روبه‌رو شدن با موقعيت‌هاي دشوار‌تر و پيچيده‌تر مي‌تواند از توان حركتي خود براي پريدن و جهش استفاده كند. پروفسور رشنبرگ در نظر دارد كه تابستان آينده رهسپار صحراي آفريقا شود تا تعداد بيشتري را از اين عنكبوت عجيب بيابد. زماني كه نمونه‌هاي كافي از اين عنكبوت به دست آمد، گام بعدي تكميل روبوتي است كه بر مبناي نمونه حركتي عنكبوت مذكور حركت خواهد كرد. اگر كار طراحي و ساخت اين روبوت با موفقيت صورت گيرد و در شرايط آزمايشگاهي امتحان خود را به خوبي پس دهد، نمونه طراحي آن مبناي ساخت وسايل نقليه مريخ پيما قرار خواهد گرفت.
حشرات مهار از راه دور
دانشمندان در تلاشي بي‌سابقه مسير پرواز حشرات را با كاشت الكترودهايي در آنها از راه دور مهار مي‌كنند. در اين طرح جالب توجه، دانشمندان در نظر دارند تا نوعي از سوسك‌ها موسوم به سوسك‌هاي گل را با استفاده از الكترودهاي كاشته شده در مغز آنها به‌صورت كنترل از راه دور هدايت كنند. در اين فناوري نوين به جز الكترودهاي ياد شده از دريافت‌كننده علائم راديويي نيز استفاده مي‌شود تا بتوان پرواز حشره را كاملا تحت نظارت در آورد. دانشمندان دانشگاه كاليفرنيا براي اين منظور ريز حلقه‌اي را ساخته‌اند كه سيگنال‌هاي كنترلي را از رايانه‌اي كه در اطراف قرار دارد دريافت مي‌كند.
علائم الكتريكي به واسطه الكترودهاي ياد شده منتقل مي‌شود و به حشره فرمان مي‌دهند تا از زمين برخاسته، به چپ يا راست حركت كرده و در هوا مانور دهد. براساس گزارش فناوری ريويو، اين طرح كه از سوي آژانس طرح‌هاي تحقيقات پيشرفته دفاعي آمريكا حمايت مي‌شود در آينده براي استفاده در نسل جديد سامانه‌هاي پروازي نظارت از راه دور به كار گرفته خواهد شد.

تراکم ستارگان در جهان اولیه و شکست ماده تاریک

گروهی از اخترشناسان با بررسی کهکشان‌های کوتوله فشرده به نتایج جدیدی در این خصوص دست یافتند. نکته جالب اینکه آنها معتقدند برخلاف انتظار، ماده تاریک قادر به توجیه این نتایج نیست.
در كهكشان ما، آن چه متداول است این كه حتی نزدیك‌ترین ستاره‌ها به ما، سال‌های نوری دور  از خورشید به سر می‌برند. اما گروهی  متشكل از دانشمندان به مدیریت «پاول كروپا» از دانشگاه بن در آلمان بر این باورند كه جهان در ابتدای پیدایش با آنچه كه امروز می‌شناسیم بسیار متفاوت بوده است، به ویژه كهكشان‌های كوتوله فشرده (UCD: Ultra Compact Dwarf Galaxy).
 «جرج دابرینگهاوزن»، یكی از اعضاء این گروه می‌گوید:" کهکشان کوتوله جدیدی که اخیراً کشف شده است شامل ستاره‌هایی است که فاصله‌شان از یکدیگر هزار بار کمتر از کهکشان‌های همسایه است".
كهكشان‌های UCD در سال 1999 كشف شدند كه قطر آنها یك هزارم كهكشان راه شیری است. ستاره‌شناسان بر این باورند كه پیدایشUCDها به زمان برخورد كهكشان‌ها در ابتدای پیدایش جهان باز می‌گردد. نکته عجیب در مورد UCDها اینکه جرم این کهکشان‌ها به طور مشخص بیشتر از میزان نور تابش شده از تعداد ستارگانی است كه تصور می‌شود در دل خود جای داده‌اند.
ماده تاریک مرموز توجیهی بوده است که تا به امروز برای پاسخ به چرایی این فزونی جرم بکار می‌رفته است، اما به نظر می‌رسد ماده تاریک نمی‌تواند پاسخی معقول برای فزونی جرم در کهکشان‌های UCD باشد.
به اعتقاد اخترشناسان، زمانی هر کهکشان UCD از تراكم بسیار بالایی برخوردار بوده و احتمالا یك میلیون ستاره در هر میلیون مكعب سال نوری (در مقایسه با آنچه در فضای اطراف خورشید مشاهده می‌كنیم) وجود داشته است. این ستارگان آنقدر به یكدیگر نزدیك بوده‌اند كه گاهی با هم ادغام شده و ستاره‌های پر جرم‌تری را ایجاد کرده‌اند.  این ستاره‌های پرجرم‌تر تا قبل از پایان حیات خود، در قالب یک انفجار شدید ابرنواختری،  هیدروژن یا همان سوخت هسته‌ای خود را بسیار سریع‌تر مصرف می‌كنند و آنچه به عنوان بقایای این ستاره‌ها بر جای می‌ماند یك ستاره نوترونی بسیار متراكم و یا یك سیاهچاله است.
بخشی از جرم كهكشان‌های UCD امروزی از این بقایای تاریك تشكیل شده‌اند كه از دید تلسكوپ‌های زمینی پنهان مانده و گویای یك گذشته مهیج هستند.
جورج دابرینگهاوزن می‌گوید:" میلیاردها سال پیش، كهكشان‌های UCD بسیار خارق‌العاده بوده‌اند. در برگرفتن تعداد بیشمار ستارگان متراكم قطعاً نمی‌تواند به دنیایی كه ما امروز می‌شناسیم شباهتی داشته باشد. آسمان شب  در یك سیاره فرضی درون یک کهکشان کوتوله فشرده باید به روشنی روزهای زمینی بوده باشد".

چرا ستاره ها چشمک مي زنند؟
حتما هنگامي که در شب به آسمان نگاه انداخته اید، متوجه شده اید که نور ستاره ها حالتی نوسانی دارد و به اصطلاح چشمک مي زند.
اما چرا اینگونه است؟ نور ستاره ها باید از میان لایه های جو عبور کند تا به چشم ما برسد، اما لایه های جو از لحاظ درجه حرارت و تراکم متفاوت هستند، و همه آنها بسیار آشفته و متلاطم هستند.
در شب هایی که باد مي وزد به نظر مي رسد که ستاره ها مداوم جای خود را عوض مي کنند، چرا که انکسار نور ستاره ها بر حسب تغییرات لایه های جو مرتباً دچار تغییر مي شوند.
 این حالت مانند تماشای سکه ای است که در کف یک استخر افتاده، که سکه را مداوما در حال حرکت مي بینیم.
ستاره شناسان هنگام رصد ستاره ها با استفاده از دستگاه های اپتیکی تصحیح کننده بر این به اصطلاح چشمک زدن غلبه مي کنند، به این ترتیب که آینه های کوچک متعدد مرتباً میدان دید را بر حسب آشفتگی های جوی تصحیح مي کنند.

فرزندان ستارگان
مطالعات نوین در زمینه واکنشهای هسته ای، سعی دارد، بتواند تمامي صدها واکنش ممکن درون ستارگان در مراحل مختلف از تکاملشان و در فرایندهایی که پس از ابرنواختران روی مي دهد، را پیش بینی کند. توافقات بسیاری بین این محاسبات و فراوانی مشاهده شده در عناصر، دیده مي شود. این مطالعات، توانسته است پاسخی درخود برای منشأ عناصر فراهم کرده و یکی از بزرگترین اکتشافات قرن آخر هزاره دوم را رقم بزند.
اکسیژن و نیتروژنی که ما تنفس مي کنیم، آلومینیوم و فلزات دیگری که هواپیماها را مي سازند، طلا و پلاتین در انگشترهای ما و کربنی که بدن ما را ساخته است، همگی درون فرایندهای ستاره ای ساخته شده اند.
بدون ستارگان، ما و دنیای ما نمي توانست شکل بگیرد، بدون منبع انرژی خورشید، حیات نمي توانست روی سیاره ما تکامل یابد:
 ما فرزندان ستارگان هستیم...!
زمانی که با تلسکوپ به همه جای کهکشان خودمان، نگاه مي کنیم، مناطقی را مي بینیم که شامل خوشه های ستاره ای جوان و گاز هستند. اینها مناطق شکل گیری ستارگان هستند، و احتمالاً اخیراً شکل گرفته اند، چرا که ما هنوز در آن مناطق ستارگان درخشان و پرجرم کم سن و سالی را مي بینیم که گاهی اوقات در میان ابرهای تاریک مي درخشند و شاید تنها 10 میلیون سال یا کمتر، عمر داشته باشند.

لکه مشهور سیاره مشتری در حال ناپدید شدن است
اخترشناسان با مطالعه بر روی حرکات موجود در لکه قرمز بزرگ و مشهور سیاره مشتری دریافتند که این لکه به سرعت در حال کوچک شدن و ناپدید شدن است.
دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا اعلام کردند لکه بزرگ قرمز سیاره مشتری در حال کوچک شدن و ناپدید شدن است. این لکه که وسعتی 3 برابر زمین دارد بقایای طوفانی کیهانی و باستانی است که طی سالهای 1996 تا 2006 در حدود 15 درصد از حجم خود را از دست داده است.
میزان تقریبی کاهش حجم در این لکه روزانه در حدود یک کیلومتر است. اخترشناسان برای سالها شاهد کم رنگ شدن ابرهای این لکه سرخ رنگ بوده اند، اما تحقیقات جدید بر روی حرکات ناشی از طوفان متمرکز شده و با جزئیاتی بیشتر ابعاد لکه را اندازه گیری کرده است.
اخترشناسان با ابداع نرم افزاری به ردیابی حرکات موجود در ساختار ابرهای لکه ای دوره ای طولانی پرداختند. به اعتقاد اخترشناسان حرکات و ارتعاشات تنها در کل مجموعه لکه قرمز رنگ نبوده و قسمتهای مرکزی و هسته ای آن نیز در حرکت بوده و شکل آن طی گذشت زمان تغییر مي کند.
تاکنون دلیل قطعی کوچک شدن لکه بزرگ قرمز رنگ در سیاره مشتری تعیین نشده است. به طور کلی اطلاعات اندکی از خصوصیات این لکه در اختیار دانشمندان قرار دارد و حتی دلیل قرمز به نظر رسیدن این لکه نیز تا به حال کشف نشده است. یکی از نظریه ها بر این پایه استوار است که طوفانهای موجود غبارهای لایه های زیرین اتمسفر سیاره را به لایه های رویی منتقل مي کند که این مواد در برابر نور خورشید قرمز به نظر مي رسند.
مطالعه و مهار تغییرات لکه قرمز رنگ از دهه 1870 آغاز شده است و دانشمندان احتمال مي دهند روزی خواهد رسید که اثری از این لکه بر روی سیاره مشتری باقی نخواهد ماند. با مقایسه تصاویر به ثبت رسیده طی بیش از یک قرن تفاوت های قابل توجهی در شکل این لکه به دست آمده است.
بر اساس گزارش سی ان ان، طوفانهای موجود در لکه قرمز از خصوصیاتی مشابه گردبادهای زمینی برخوردار است که از جمله مي توان به حرکات حلقه ای و بادهای شدید اشاره کرد که شدت برخی از آنها به 650 کیلومتر بر ساعت مي رسد. با این حال بر خلاف گردبادهای زمینی این طوفانها از فشار هوای بالایی برخوردار بوده و به همین دلیل ثبات بیشتری دارند. همین خصوصیت مي تواند طولانی بودن وجود این لکه را توضیح دهد و در عین حال به دلیل وجود نداشتن سطوح مختلف در مشتری مانعی برای متوقف نمودن طوفان وجود ندارد.

فضانوردي با كلكسيوني از كارهاي خارق العاده
يك فضانورد ژاپني كه قرار است ماه جاري ميلادي به فضا برود، تلاش خواهد كرد كه در اين سفر روي يك قاليچه پرنده پرواز كند.
به گزارش ايسنا، وي همچنين در نظر دارد از قطره چشم در شرايط بي وزني استفاده كرده و با مجموعه اي از ساير چالشهاي استثنايي و غير عادي در اين سفر رو در رو شود.
يك مقام آژانس فضايي ژاپن ضمن اعلام اين خبر، اظهار داشت: كويچي واكاتا 16 كار غير عادي را از ميان يكهزار و 597 كار پيشنهاد شده از سوي صدها نفر از مردم كشورش انتخاب كرده تا در اين سفر فضايي آزمايش كند.
افراد مختلفي از وي خواسته اند كه اين كارهاي خارق العاده را در طول سفر خود انجام دهد.
واكاتا قرار است در اواخر ماه مارس به آزمايشگاه فضايي ژاپني كيبو در ايستگاه فضايي بين المللي سفر كند.
وي در اين سفر تلاش خواهد كرد كه روي يك قاليچه ويژه در هوا شناور بماند.
واكاتا مدت بيش از سه ماه در ايستگاه فضايي اقامت خواهد داشت و در طول اين مدت قصد دارد كارهاي خارق العاده اي را كه انتخاب كرده در آزمايشگاه كيبو با موفقيت انجام دهد. وي در اين باره مي گويد: پرواز با قاليچه پرنده در زمين يك داستان تخيلي است، اما آيا انسان واقعاً مي تواند به اين شيوه در فضا پرواز كند؟
وي همچنين تلاش خواهد كرد كه لباسهايش را تا كند، با يك فضانورد ديگر به اصطلاح مچ بیندازد و همچنين كارهايي ديگر از اين قبيل انجام دهد كه انجام آنها در زمين بسيار عادي، اما در فضا بسيار دشوار و حتي گاهي غير ممكن است.

كشف سياهچاله هاي دوقلوي رقصان در قلب كهكشاني دور
اخترشناسان يك جفت سياهچاله دو قلو را در حال حركاتي موسوم به «رقص كيهاني» رصد كردند.
به گفته دانشمندان، به نظر مي رسد كه اين دو سياهچاله در واحد زماني كه يك دقيقه كيهاني گفته مي شود، در حال چرخيدن در مدار يكديگر هستند. بر اساس مشاهدات اخترشناسان، اين پديده در مركز يك كهكشان دور دست مشاهده شده است. محققان مي گويند اين كهكشان دور دست پس از تصادم دو كهكشان جدا از هم شكل گرفته است.
دانشمندان درباره اين سياهچاله هاي دو قلو مي گويند: اين دو سياهچاله غول پيكر در مداري حدود 5 ميليارد سال نوري از زمين در مدار خود قفل شده اند.
مشاهده اين دو سياهچاله توسط رصدخانه «آپاچي پونيت» در نيومكزيكو صورت گرفته است.
تود بروسون، ستاره شناس و اخترشناس رصدخانه اپتيك ملي توكسون در ايالت آريزونا كه سرپرستي گروه تحقيقاتي در اين پژوهش را بر عهده داشته است، در اين زمينه اظهار داشت: اطلاعات به دست آمده از رصدخانه «آپاچي » بهترين مدركي است كه تا اين زمان درباره سياهچاله هايي كه با چرخيدن به دور يكديگر، پديده رقص كيهاني را خلق مي كنند، به دست آمده است.
اين پديده با عنوان منظومه دوگانه شناخته شده است.
دانشمندان معتقدند تمام يا حداقل اكثر كهكشان ها در مركز خود داراي سياهچاله هاي غول پيكر هستند، براي مثال كهكشان راه شيري ما در مركز خود سياهچاله اي دارد كه حدود سه ميليون بار حجيم تر از خورشيد است.

شگفتي دانشمندان از سازگاري پشه ها با فضانوردي!
يك دانشمند روسي اعلام كرد پشه ها طوري ساختار بدن خود را مديريت مي كنند كه مي توانند مدت 18 ماه در فضاي خارج جو زمين زنده بمانند. آناتولي گريگوريوف- معاون آكادمي علوم روسيه- درباره آزمايشي كه در اين زمينه انجام داده است، گفت: ما پشه اي را از فضا به زمين باز گردانده ايم، اين حشره هنوز زنده است و پاهايش تكان مي خورد.
آناتولي افزود: اين پشه در طول مدت آزمايش هيچ غذايي نخورده و در برابر تغييرات دمايي شديد از منهاي 150 درجه سيليسيوس در سايه گرفته تا 60 درجه سيليسوس در نور خورشيد قرار داشته است.
به گفته اين دانشمند روسي، پشه تحت آزمايش طي اين تحقيق از ايستگاه فضايي بين المللي خارج شده است.
در اين پژوهش دانشمندان آكادمي علوم روسيه در تلاش براي ارزيابي پرتوهاي كيهاني روي سازوکار موجودات زنده هستند. آنها دريافتند كه پشه براي اين كه از اين شرايط جان سالم به در ببرد بدن خود را با وضعيت موجود تنظيم مي كند.

صفحه 11--11 اسفند 87



جت‌های ستاره‌ای، به صورت متراکم متولد می‏شوند

جدیدترین پژوهش‌ها نشان می‌دهد که پیدایش جت‌های ستاره‌ای بر خلاف تصور پیشین در نتیجه برخورد با فضای میان ستاره‌ای نیست، بلکه از ابتدا به صورت توده‌های متراکم تولید می‏شوند.
 تاکنون این‏طور تصور می‌شده که فوران
(جت)‏های گازی ناشی از قرص برافزایشی اطراف ستارگان و سیاهچاله‌ها به صورت پیوسته از قرص به سمت بیرون هدایت شده و در برخورد با فضای میان‏ ستاره‌ای به صورت توده‏های متراکم در می‏آیند. اما با توجه به پژوهش‌های اخیر به نظر می‌رسد این فوران‏ها از ابتدا به صورت توده‏های متراکم تولید می‌شوند.
برخی از زیباترین ساختارهای مشاهده شده در جهان، فوران‏های گازی هستند که توسط ستارگان برافزایشی نظیر پیش ستارگان جوان و  یا سیاهچاله‌هایی به جرم ستارگان- تولید و با سرعت مافوق صوت از آن‏ها دور می‏‌شوند. این فوران‏ها متشکل از گازهایی هستند که با شتاب بسیار زیاد از قرص‌های اطراف ستاره‏ها به بیرون پرتاب شده‏اند. گازهای در حال سقوط این قرص‌ها، که معمولا منبع تغذیه‏ای برای سیاهچاله‏ها یا ستاره‌های جوان هستند، برخی اوقات به فضای میان  ستاره‌ای پرتاب می‏شوند. تلاش‏های زیادی صورت گرفته است تا مشخص شود چرا مواد درون قرص‏ها گاهی به صورت توده‌های متراکم گازی به بیرون پرتاب می‌شوند. تاکنون ایده‏ اصلی این بوده است که فوران‏های گازی به صورت جریانی پیوسته به بیرون از قرص هدایت می‏شوند و سپس در برخورد با فضای میان‏ ستاره‏ای به صورت توده ‏متراکمی که مشاهده می‏کنیم در می‏آیند. اما همکاری اخیر میان پژوهشگران فیزیک پلاسما، منجمان و محققان علوم محاسباتی، پرده از راز واقعی این توده‏های متراکم برداشته است: آن‏ها به صورت متراکم در نمی‏آیند بلکه به همین صورت متولد می‌شوند.
«آدام فرانک» از اساتید اخترفیزیک دانشگاه راچستر و یکی از نویسندگان مطلبی که اخیراً در همین رابطه منتشر شده است، اینگونه توضیح می‏دهد: "پیش از این، نظریه غالب این بود که فوران‏های گازی درست مانند شلنگ‏های آتش‏نشانی هستند که به صورت پیوسته مواد را به بیرون پرتاب می‏کنند و این جریان پیوسته در برخورد با گرد و غبار و گازهای موجود در فضا قطع می‏شود. اما به نظر می‏رسد این‏ نظریه درست نباشد". بنابر گفته‏های پروفسور فرانک، اصلی‌ترین یافته‏ گروه بین‏المللی پژوهشگرانی که روی این موضوع کار می‏کنند این است که بر خلاف باور کنونی، فوران‏ گازها «بیش‏تر شبیه شلیک گلوله و توپ است» تا جریان پیوسته مواد در شلنگ آتش‏نشانی. به همین دلیل است که عمده ‏فوران‏های گازی ستارگان به صورت مارپیچ، متراکم و بسیار ساختاریافته هستند.
یکی از اعضای گروه تحقیقاتی به نام پروفسور «سرگئی لبدف»و همکارانش در کالج سلطنتی لندن تلاش کردند تا شرایط فیزیکی یک ستاره را در آزمایشگاه شبیه‌سازی کنند. نتایج این پژوهش به خوبی با شرایط فوران‏های گازی ستاره‏ای تطبیق می‏کرد. آزمایش پیشگامانه لبدف به شدت مورد تحسین جامعه علمی قرار گرفته است و برخی از آن به عنوان بهترین پژوهش اخترفیزیکی (که تاکنون انجام شده) یاد می‌کنند. لبدف یک ضربه پرانرژی را به یک قرص آلومینیومی اعمال کرد. در اولین چند میلیاردم ثانیه، آلومینیوم شروع به تبخیر و ایجاد یک ابر کوچک پلاسما نمود. این پلاسما دقیقا معادل مقیاس میکروسکوپی از قرص برافزایشی اطراف یک پیش ستاره عمل می‏کند که به درون آن کشیده می‌شود. در مرکز قرص، آلومینیوم به طور کامل از بین رفته و باعث شکل‏گیری یک سوراخ شده بود. از طریق این سوراخ، میدان مغناطیسی اعمال شده به صفحه می‏توانست از میان آن عبور کند.
به نظر می‏رسد نحوه‏ برهم‏کنش میدان مغناطیسی با پلاسما دقیقا ویژگی‏های مشاهده شده از فوران‏های ستاره‏ای را نشان می‏دهد. در ابتدا، میدان مغناطیسی، پلاسمای اطراف قرص را به سمت مرکز هدایت می‏کند. سپس در ساختار پلاسما حبابی ایجاد می‏شود که پس از تابیدن و به هم پیچیده شدن، به صورت توده ‏متراکمی در می‏آید. در ادامه واقعه مهمی روی می‏دهد: حباب مغناطیسی اولیه به سمت بیرون پرتاب می‌شود و یک حباب مغناطیسی دیگر شکل می‏گیرد. سپس این روند به همین ترتیب بارها و بارها تکرار می‏شود. این روند پویا باعث رها شدن بسته‏های پلاسما به صورت توده‏ ای، و نه پیوسته، می‌شود. با شبیه‏سازی این پدیده کیهانی در آزمایشگاه، پژوهشگران توانسته‏اند تا حدی سا‏ز و ‏کار حاکم بر فوران‏های ستاره‏ای را مشخص نمایند. به نظر می‌رسد این میدان‏های مغناطیسی هستند که ساختارهای متراکم فوران‏ها را به هنگام تولد شکل می‏دهند نه برخورد با فضای میان ‏ستاره‌ای.

شناخت نجوم، ايمان را قوي‌تر مي‌كند
 حجت‌الاسلام عليرضا موحد نژاد، عضو هيات  علمي دانشگاه صنعتي شريف و عضو شوراي مركز تقويم مؤسسه ژئوفيزيك دانشگاه تهران و عضو ستاد استهلال دفتر مقام معظم رهبري است.  وي جزو 3 نفر اولي است كه در جهان ركورددار رصد نازك‌ترين هلال ماه است. با وي در زمينه جايگاه اخترشناسي و نجوم در اسلام و فعاليت‌هاي مرتبط با استهلال گفت‌وگو كرده‌ايم.
اخترشناسي و نجوم چه اهميتي در اسلام دارد؟
نجوم در چند بخش علوم‌اسلامي نقش مؤثر و مهمي ايفا مي‌كند؛ در مسائل اعتقادي مانند درك عظمت آفريدگار و نظم بسيار دقيق و پيچيده‌اي كه بر آن استوار گردانيده است؛ به عبارت بهتر آشنايي با جهان هستي و دانش ستاره‌شناسي و كيهان شناسي سبب ايجاد ايماني قوي‌تر و ارتباط محكم‌تري با پروردگار و خالق آن مي‌شود. از سوي ديگر با نگاهي به قرآن مي‌توانيم آيات بسيار زيادي را بيابيم كه در مورد مسائل مربوط به فضا، ستارگان، گذشته، حال و آينده جهان هستي است و مطمئناً دانستن نجوم به فهم بيشتر، دقيق‌تر و عميق‌تر آنان كمك مي‌كند. يكي از تعاريف دانش نجوم، علم به مواضع اجرام آسماني، حركات آنها، ساختار جهان و سرگذشت و سرنوشت آن است و چون قرآن به اين موارد اشارات زيادي دارد، بنابراين فهم خوب آيات منوط به دانستن نجوم است. نقش ديگر دانش ستاره شناسي در مسائل عملي اسلام است مانند پيداكردن جهت قبله، اوقات شرعي و رويت هلال ماه. در اين زمينه كساني كه نجوم را بهتر مي‌دانند و به‌صورت تخصصي آن را آموخته‌اند مي‌توانند وارد شوند و كار كنند. با توجه به اين مطالب اهميت نجوم در علوم اسلامي روشن مي‌شود.
با توجه به اينكه شما عضو ستاد استهلال دفتر مقام معظم رهبري هستيد، در مورد فعاليت‌هاي اين دفتر توضيح دهيد.
رويت هلال اگر توسط افراد با تجربه و آموزش ديده انجام نشود احتمال اشتباه و وجود اشكال در آن وجود دارد ، بنابراين گزارش‌هاي داده شده قابل اعتماد نخواهند بود، در نتيجه يكي از كارهاي اين دفتر آموزش مستمر افراد و گروه‌هايي است كه با دفتر در ارتباط هستند. همچنين كساني كه در اين دفتر مشغول به كار هستند از تخصص لازم براي بررسي دقيق و علمي گزارش‌هاي داده شده از رويت هلال برخوردارند و گزارش‌ها را با طرح سؤالات معيني از گزارشگران بررسي و طبقه‌بندي مي‌كنند تا در اختيار مقام معظم رهبري
 قرار گيرد.
 اين ستاد همچنين ابزار‌ها و وسايلي را به‌طور مستقيم در اختيار گروه‌هاي ذكر شده قرار مي‌دهد يا آنها را به مراكزي براي دريافت اين ابزار معرفي مي‌كند. شما جزو ركورددارهاي رويت هلال ماه هستيد درباره اين نوع ركورد توضيح دهيد.هرچه زمان بيشتري از مقارنه ماه با خورشيد و آغاز ماه نو بگذرد هلال ضخيم‌تر مي‌شود، بنابراين ديدن نازك‌ترين هلال و در حالي كه سن كمي دارد يكي از ركورد‌هاي جهاني محسوب مي‌شود؛ البته اين هلال كمتر از يك درصد ماه كامل است بنابراين رويت آن بسيار مشكل است. در حال حاضر ركورد من كه در سال 81 ثبت شد در جايگاه سوم است و خوشبختانه ركورد‌هاي اول و دوم نيز متعلق به محسن شريفي و
 قاضي ميرسعيد است.
آيا درباره تطابق آيات قرآن كريم با كشفيات نجوم فعاليتي انجام داده‌ايد؟
كارهاي انجام شده در اين زمينه خيلي حساب شده و دقيق نبوده است. اينگونه فعاليت‌ها نياز به يك گروه تحقيقاتي و متخصص در زمينه نجوم دارد. عده‌اي در زمينه اطلاعات قرآني بسيار متخصص هستند و عده‌اي در زمينه نجوم. بايد فصل مشتركي در اين زمينه ايجاد شود. 

روباتها جایگاه فرود کاوشگر ناسا را در ماه می‌سازند
سازمان ناسا بر اساس تحقیقات جدید اعلام کرد جایگاه فرود کاوشگر سیاره ماه این سازمان می تواند توسط روباتهای کوچک در این سیاره ساخته شود.
 این تحقیقات که توسط موسسه روبات نجومی و محققان دانشگاه کارنگی ملون صورت گرفته به بررسی نیازها و ابزار ضروری ماموریت و همچنین طراحی روباتهای جدیدی که به منظور فعالیت بر سطح ماه در مراحل اولیه تولید قرار دارند پرداخته شده است.
به گفته محققان کارنگی سازمان ناسا برای تاسیس پایگاهی در این سیاره که به احتمال قوی ساخت آن از سال 2020 آغاز می شود با چالشهایی مواجه خواهد شد. به منظور انتقال موثر کاوشگر منطقه فرود باید در نزدیکی محل سکونت کارکنان و آزمایشگاه های پایگاه باشد. در عین حال هر بار فرود و پرواز راکتها در سیاره ماه باعث پرتاب خرده های سنگ از محل پرتاب به سوی تاسیسات دیگر شده و به دلیل عدم وجود مانعی برای کاهش سرعت، این ذرات می توانند به راحتی به سازه های اطراف خود آسیب وارد آورند.
  محققان به منظور مقابله با این مشکل دو راه حل ارائه کرده اند که شامل ساخت حصاری در اطراف منطقه پرتاب و یا ساخت جایگاه پرتابی سخت از مواد طبیعی و بومی سیاره است.
تخمینها نشان می دهد برای عملی ساختن راه حل اول به دو خودرو روباتی 150 کیلوگرمی و زمانی 6 ماهه نیاز خواهد بود تا با تولید حصاری بلند از برخورد ذرات سنگی با دیگر سازه ها جلوگیری شود. این حصار باید ارتفاعی برابر 5/2 متر و در مساحت نیم دایره ای 48 متر ساخته شود.
در عین حال برای عملی ساختن راه حل دوم محققان نشان دادند که چگونه روباتهای کوچک توانایی جستجو در خاک ماه برای یافتن صخره های بزرگ را داشته و با جمع آوری آنها در کنار یکدیگر می توانند جایگاه فرود و پرتابی سخت و مستحکم را به وجود آورند. در این صورت نیاز به تولید حصاری محافظ با صرف هزینه و زمان زیاد
 از بین خواهد رفت.
بر اساس گزارش رد اوربیت، دانشمندان معتقدند برای تعیین بهترین راه حل به ماموریتهای روباتیکی نیاز خواهد بود تا به واسطه آن در آینده ای نزدیک بتوان اطلاعات بیشتری از خصوصیات سطح سیاره و خاک آن به دست آورد. خصوصیاتی از قبیل میزان چسبندگی ذرات خاک و تعیین ابعاد صخره های قابل استفاده می تواند در پیشبرد یکی از این شیوه ها موثر واقع شود.

استفاده از چاپگر اسکناس در تولید سلولهای خورشیدی
محققان سازمان تحقیقات صنعتی در استرالیا با همکاری تعدادی از دانشمندان بین المللی با استفاده از دستگاه چاپ اسکناس موفق به تولید صفحات وسیعی از صفحه های خورشیدی شدند که قابل انعطاف بوده و امکان نصب بر روی هر سطحی را خواهند داشت.  فناوری تولید سلولهای خورشیدی با استفاده از
 ساختاری که به منظور چاپ اسکناس در استرالیا مورد استفاده قرار می گرفته به پیشرفتی جدید دست یافته است.با استفاده از دستگاه چاپ دلارهای استرالیایی محققان می توانند صفحات قابل انعطاف خورشیدی را بر روی نوارهایی پلاستیکی ضرب کنند. استفاده از این شیوه در حال حاضر به صورت آزمایشی در شهر ملبورن آغاز شده است. به واسطه این روش کارایی سلولهای خورشیدی که در گذشته تنها 3 درصد بوده است به بیش از 10 درصد افزایش خواهد یافت. دانشمندان بین المللی با همکاری سازمان تحقیقات صنعتی در استرالیا روش استفاده از دستگاه چاپ پول را ابداع کرده اند.به گفته جری ویلسن رئیس این طرح تولید انبوه این نوع از صفحات خورشیدی قابل انعطاف که استفاده از آن در سطوح مختلف امکانپذیر خواهد بود تا 5 سال آینده آغاز خواهد شد. نکته قابل اهمیت در این صفحات امکان تولید آنها در صفحات بسیار بزرگ و در نتیجه ایجاد شرایطی مناسب برای استفاده از آنها در سطوحی مانند پنجره ها و سقف منازل خواهد بود.محققان سازمان تحقیقات صنعتی توانایی روزانه چاپگرهای اسکناس را در چاپ صفحات خورشیدی 100 کیلومتر در روز اعلام کردند. بر اساس گزارش نشنال جئوگرافیک تولید چنین صفحاتی می تواند در عین حال مشکل قدیمی استفاده از سلولهای خورشیدی را رفع کند، زیرا این صفحات به سازه هایی جداگانه برای نصب و حفاظت نیاز نخواهند داشت.

پرتاب ماهواره بررسی دی‌اکسید کربن به فضا
دانشمندان امیدوارند با پرتاب فضاپیمای جدیدی که تا چند وقت دیگربه فضا پرتاب می‌شود، تصویری واضح‌تر را در خصوص چگونگی واکنش زمین به دی‌اکسید کربن جمع‌آوری کنند. خبرگزاری اتریش از واشنگتن گزارش داد، فضاپیمای نظارت مداری بر کربن (Orbiting Carbon Observatory) قرار است  توسط ناسا از کالیفرنیا پرتاب شود و حدود هشت میلیون آزمایش را در هر 16 روز در دو سال آینده انجام دهد. این فضاپیما برای جمع‌آوری اطلاعات در خصوص گازهایی که موجب تغییرات اقلیمی می‌شوند، طراحی شده است. محققان گفتند این اطلاعات به آنها تصویری ارایه می‌دهد که چرخه کربنی چگونه بر آب و هوا اثر می‌گذارد و سهم هر منطقه در انتشار گازها چه میزان است. هدف از این اقدام اندازه‌گیری منابع دی‌اکسید کربن و پدیده‌های موسوم به "سینک‌ها" است که گاز را از جو می‌کشند.دانشمندان می‌دانند فقط حدود 40 درصد دی‌اکسید کربن منتشر شده از زمان انقلاب صنعتی در جو باقی مانده است. آنها فقط جذب 30 درصد این گازها را محاسبه کرده‌اند و سوالاتی را در خصوص 30 درصد دیگر برانگیخته است. آزمایش‌های کامل‌تر توسط این فضاپیما می‌تواند تصویری بهتر را از جایی که دی‌اکسید کربن ذخیره شده و چگونه به مرور زمان تغییر می‌کند، ارایه دهد. این تصویر همچنین به بررسی میزان جذب گاز در هر سال نیز کمک می‌کند. تحقیقات قبلی در خصوص دی اکسید کربن تاکنون به شدت بر نظارت‌های زمینی استوار بود و گاهی اوقات تصاویری با هواپیما گرفته می‌شد.

صفحه 11--4 اسفند 87

 

آنچه مي خواهيد از تلسکوپ بدانيد

طی قرنهای 16 و 17 میلادی تحولی در دیدگاه بشر نسبت به آسمان و زمین روی داد. منجمانی چون کپرنیک، گالیله و کپلر به کمک تلسکوپ، دامنه آگاهی بشر از هستی را وسعت بخشیدند. تا آن زمان شناخت بشر از آسمان محدود به قوه بینایی بود و ابزاری برای مشاهده آسمان وجود نداشت. این منجمان با بهره گیری از تلسکوپ، بر باورهای باطل بشر درباره مرکزیت زمین در کائنات، خط بطلان کشیدند.
تلسکوپ در قرن 18 برای منجمان به ابزاری
غیر قابل چشم پوشی بدل شده بود. با پیشرفت فن تراش عدسی ها و علوم اپتیک، تلسکوپهای بزرگتر و بهتر در رصدخانه ها نصب شد. و آدمی سیارات و ستارگانی را می دید که قبل از اختراع تلسکوپ از وجود آنها بی خبر بود. او به مدد تلسکوپ پی برد جهان بزرگتر از پندارهایش است.
با افزایش بزرگنمایی و وضوح تصاویر تلسکوپها، حوضه شناخت بشر از دنیای پیرامونش، بزرگ و بزرگتر شد. با این حال در آغاز قرن بیستم، اغلب ستاره شناسان اعتقاد داشتند، جهان فقط از یک کهکشان تشکیل شده است که همان راه شیری است و منظومه شمسی از اجزای آن است.
خیلی ها فکر می کنند که گالیله تلسکوپ را اختراع کرده است اما واقعیت این است که در دهه 16 میلادی توسط هانس لیپرشی عینک ساز هلندی (1570 تا 1619 م) ساخته شد. او بصورت اتفاقی با ترکیب دو عدسی متوجه بزرگنمایی آنها شد و بدین ترتیب تلسکوپ بدست آمد. در واقع گالیله اولین کسی بود که در ایتالیا ساختن دوربین را یاد گرفت و با آن به آسمان نگاه کرد و بدین ترتیب بود که توانست از پادشاه و کلیسا و... مستمری قابل توجهی دریافت نماید. باز هم بر خلاف تصور خیلی ها، دوربینی که گالیله با آن کار می کرد از دو عدسی محدب (یکی شیئی و یکی چشمی) ساخته نشده بود بلکه عدسی شیئی - جلوییه - محدب بود و عقبی(شیئی)، مقعر؛ باعث می شد تصویر تشکیل شده و جلوتر از جایی که هست دیده شود. دوربینهای کوچولوی قدیمی که ممکنه شما هم داشته باشین، همینطوری هستند.
گالیله در سال ۱۶۰۹ اولین تلسکوپش را ساخت و با آن توانست قمرهای مشتری، حلقه دور زحل، زهره و ستاره های راه شیری را ببیند. و سال بعد این خبر را با نام "The Starry Messinger” به چاپ رساند.
به این تلسکوپهایی که از دو عدسی محدب استفاده می کنند "شکستی" یا "انکساری" می گویند. یعنی نور را می شکنند (در سرعتش تغییر ایجاد می کند) و با این کار نور را کانونی می کنند. تلسکوپ در واقع وسیله ای است که به خاطر جمع آوری نور بیشتر (نسبت به چشم انسان) اهمیت دارد نه به دلیل بزرگنمایی. در واقع چشم انسان کمتر از یک سانتیمتر مربع برای جذب نور (درواقع عصبهای حسی برای احساس نور) دارد. پس اگر قطر شیئی تلسکوپی مثلا ۱۰ سانتیمتر باشد، بیشتر از سی برابر چشم آدم نور جذب می کند. این باعث می شود که اجرام خیلی کم نورتر هم دیده شوند.
انواع تلسکوپها :
تلسکوپ شکستی
در تلسکوپ شکستی، یک عدسی، نور را جمع میکند و تصویری از جسم بوجود می آورد. این عدسی که در جلوی آن است، عدسی شیئی نامیده می شود. یک یا چند عدسی کوچک دیگر که چشمی نام دارد، برای دیدن تصویر بدست آمده از شیء بکار می رود. در تلسکوپ شکستی، عدسی شیئی تصویری از جسم بوجود می آورد و عدسی چشمی آن را درست میکند.
شاید ندانید که اخترشناسان، همیشه مایل به استفاده از درشت نمایی های بسیار زیاد نیستند. در یک تلسکوپ، چشمی های گوناگون، درشتنمایی های گوناگون ایجاد می کنند. ولی هر قدر تصویر یک ستاره را درشتتر کنیم، باز هم چیزی جز یک نقطه نورانی نخواهیم دید! قطر شیئی بزرگترین تلسکوپ شکستی جهان، 1/1 متر است. مشکلی که در این بین وجود دارد این است که شیشه هایی که به عنوان شیئی استفاده می شود را نمی توان از یک حدی بزرگتر ساخت. خود شیشه نور زیادی را جذب می کند و تا اندازه ای باعث تجزیه نور هم می شود. هرچند که با کمک راه حلهایی توانسته اند عدسیهای بزرگی را تراش بدهند، اما باز هم این کار محدودیت زیادی دارد.
نیوتن اولین کسی بود که راه حلی برای این مشکل پیدا کرد. نیوتن روی نور آزمایشهای زیادی انجام داده بود، برای جمع آوری نور بیشتر (و در واقع کانونی کردن یک سطح) به جای عدسی از آینه مقعر استفاده کرد. آینه های مقعری که سطح آنها اندود شده اند. به این ترتیب، مشکل شکست نور و آبیراهی رفع می شد. به کمک همین فناوری هست که ما امروزه می توانیم تلسکوپهای غول پیکر بسازیم و در اعماق آسمان جستجو کنیم .البته بعدها انواع دیگری از تلسکوپها هم به وجود آمدند که اساس کار آنها بر روی استفاده از آینه ی مقعر است.
تلسکوپ بازتابی
اخترشناسان در بیشتر کارهای خود از تلسکوپ بازتابی استفاده می کنند. در یک تلسکوپ بسیار بزرگ، درون محفظه کوچکی که در بالای لوله تلسکوپ جای دارد، می توان با جایگزین کردن یک آینه خمیده دیگر به جای این محفظه، نور را به طرف پایین منحرف کرد و از درون سوراخی که در وسط آینه اصلی قرار دارد، به مشاهده پرداخت.
تلسکوپهای انعکاسی انواع مختلفی دارند که متداولترین آنها عبارتند از :
• کاسگرین
• نیوتنی
• کوده
تلسکوپ رادیویی
آنتنهای غول پیکری به شکل بشقاب هستند که علامتهای رادیویی را در کانون اصلی خود متمرکز می کنند. در این کانون، یک آشکارساز رادیویی قرار دارد. با استفاده از تلسکوپ رادیویی، اندازه گیری شدت امواج رادیویی حاصل از کهکشانها امکان پذیر است. در تلسکوپ رادیویی، یک آنتن به شکل بشقاب، امواج را کانونی میکند و به گیرنده می فرستد. امواج پس از تحلیل در کامپیوتر، بر روی کاغذ رسم میشوند. اخترشناسان با پیوند چندین تلسکوپ رادیویی به هم، یک دوربین رادیویی درست می کنند و نقشه مناطق نشر کننده موج رادیویی را در آسمان بدست میآورند. به کمک تلسکوپ رادیویی نه تنها به هنگام شب، بلکه در روز نیز میتوان به اخترشناسی پرداخت.
تلسکوپ اشعه ایکس
در بالای جو، تلسکوپهای دیگری زمین را دور می زنند، که مخصوص پرتوهای X و فرابنفش هستند. آنها برای تشریح منظره آسمان در پرتوهای X و فرابنفش، یافته های خود را به صورت پیامهای رادیویی به زمین می فرستند.
نگاهي به تلسکوپ هابل
در سال 1924 ادوین هابل، ستاره شناس آمریکایی با استفاده از تلسکوپ 100 اینچی خود کهکشانهای بسیاری، خارج از کهکشان راه شیری، رصد کرد. وی مشاهده کرد که کهشکانها در حال دور شدن از یکدیگر هستند. پس جهان در حال گسترش است. کشف وی بار دیگر مرزهای شناخت هستی را فرو ریخت و در پی آن نظریه انفجار بزرگ مطرح شد که تاکنون بهترین پاسخ به دورشدن کهکشانهاست.
منجمان، برای مشاهده بهتر آسمان، تلسکوپها را در کوهستان ها و نواحی عاری از گرد و غبار و نور شهرها، نصب می کنند با این وجود برای رصد آسمان، در بند شرایط جوی هستند.
تلسکوپی در فضا
Edwin Powell Hubble در سال 1923 هرمان ابرت، که یکی از بزرگان صنایع موشکی آلمان، در مطلبی به امکان قرارگیری تلسکوپی در مدار، توسط راکت، اشاره کرد. در سال 1946 دانشمند دیگری بنام لیمان اسپیتزر، به بررسی مزایای بهره گیری از تلسکوپی در آنسوی اتمسفر آشفته زمین پرداخت. لیمان وجود گازها و گرد و غبار موجود در جو زمین را عامل افت کیفی تصاویر بدست آمده از اجرام آسمانی می دانست. در سالهای 1960 تا 1970 میلادی دانشمندان بر لزوم بهره گیره از تلسکوپی بزرگ در خارج از جو زمین توافق داشتند ولی سفینه ای که بتواند تلسکوپی بزرگ و کار آمد را در مدار قرار دهد، وجود نداشت.
با ساخته شدن شاتل فضایی و امکان حمل محموله های بزرگ طرح ساخت تلسکوپ فضایی سرعت گرفته و سر انجام در سال 1985 یک عدد تلسکوپ فضایی توسط ناسا آماده قرارگیری در مدار بود. بعدها این ابزار پیچیده و دقیق به یاد منجم بزرگ آمریکایی، هابل نام گرفت.
تا سال 1990 که مشکلات حمل تلسکوپ فضایی برطرف می گشت، از آخرین فناوری ها، برای به روز آوری و ارتقا ابزارهای دقیق تلسکوپ فضایی استفاده شد. از جمله سلولهای خورشیدی، کامپیوترها و ابزار های مخابراتی و هدایت آن ارتقا یافت و آزمایشهای بسیاری برای اطمینان از صحت کارکرد تلسکوپ فضایی به عمل آمد. در نهایت در سال 1994 شاتل فضایی دیسکاوری، تلسکوپ فضایی را در فضا رها کرد تا چشمان بشر از فراز جو مغشوش زمین، نظاره گر بی کران آسمان باشد. بدینسان هابل در مداری به فاصله 600 کیلومتری زمین قرار گرفت، تا پرده از اسرار هستی بردارد.
بهره گیری مداوم از آخرین فناوری
هابل به گونه ای طراحی شد، که قابلیت، سرویس و بهبود ساختارهایش توسط فضانوردان مهیا باشد. این ماشین پیچیده و دقیق از قطعاتی تشکیل می شود که جداگانه قابل ارتقا هستند. هابل تاکنون بارها توسط فضانوردان، تعمیر و یا اجزای ساختارهایش به روز شده اند. ضریب دقت و کیفیت تصاویر هابل تاکنون بیش از 10 برابر ارتقا یافته است. خطاهای لنزها و ابزارهایش طی سالها رفع شده، و اکنون تصاویری بسیار واضح تهیه و به زمین ارسال می کند.
این تلسکوپ به مدد بازسازی و به روز آوری مداوم توانسته است پس از 15 سال همچنان به ارسال تصاویر بی نظیرش بپردازد.
کوششهای هابل
• هابل هر روز بین 10 تا 15 گیگابایت تصویر برای ستاره شناسان ارسال می کند. حجم این داده ها تا کنون بیش از 10 ترا بایت بوده است.
• هابل بیش از 400000 رصد جداگانه از اجرام آسمانی به عمل آورده است.
• هزاران مطلب نجوم بر اساس اطلاعات هابل نوشته شده است.
• هابل هر 95 دقیقه یک دور مدار خود به دور زمین را می پیماید و تا کنون مسافتی بالغ بر 3 میلیارد مایل پیموده است.
• هابل سرانجام تحقیقات 8 ساله محاسبه سرعت گسترش کهکشان ها را از یکدیگر پایان داد.
• هابل اولین تلسکوپ نوری بود که توانست از یک سیاه چاله تصویر برداری کند. این سیاه چال جرمی معادل چندین میلیارد برابر خورشید دارد.
• هابل برای اولین بار تصاویری واضح از تولد و مرگ ستارگان ارائه داد.
• در سال 1994 هابل از برخورد ستاره ای دنباله دار با مشتری تصویربرداری کرد.
• دور ترین و قدیمی ترین اجرام آسمانی نسبت به زمین که تا کنون نور آنها به زمین رسیده است نیز توسط هابل ثبت شده اند.
تاکنون بهترین تصاویر بدست آمده از اجرام آسمانی توسط هابل تهیه شده اند. این تلسکوپ بزودی باز نشسته می شود و اکنون دانشمندان به دنبال جایگزینی آن هستند.

با سیارک های تروریست چه باید کرد؟

اگر ما انسان های زمینی خوش شانسي نباشیم، پس سیارک ۳۹۰ متری آپوفیس که به سوی زمین در حرکت است، در سال ۲۰۳۶ با زمین برخورد می کند. اما اگر خوش شانس باشیم، این سیارک که اکنون لقب تروریست فضایی به آن داده شده، در سال ۲۰۲۹ در فاصله ۴۰ هزار کیلومتري (مدار ماهواره های مخابراتی) از کنار زمین عبور می کند. ورد گفتن و به آینده بهتر دل بستن، بهترین راه اجتناب از خطر برخورد حتمی یک سنگ بزرگ آسمانی با زمین، و کار درست و منطقی نیست.
این برخورد، اقلیم کره زمین را تغییر خواهد داد، اگر اين سيارك در دريا سقوط کند، یک سونامی بسیار بزرگ را بوجود آورده و میلیون ها تن آب را بخار می سازد که در نتیجه به مدت طولانی مانع رسیدن نور خورشید به زمین می گردد. به بيان ديگر اين يعني پایان حيات در زمين !
بدبختانه، روش های محافظت از سیاره زمین در برابر بمباران احتمالي سیارک ها و دیگر اجرام آسمانی هنوز نوپا و تازه اند و باید در یک ساختار مؤثر جهانی مبارزه با سیارک ها، بررسي شوند.
یکی از راه های ممکن برای مبارزه با آپوفیس، تغییر مدار آن بوسیله کشش گرانشی می باشد (یک سفینه بدون سرنشین که بتواند سیارک را از مدار فعلی آن خارج سازد). سیارک را می توان توسط چاشنی هسته ای بمباران کرد. با اینکه این روش از نظر تكنیکی قابل اجرا است، اما از نظر سیاسی فعلأ غیر ممکن می باشد: زیرا استفاده از سلاح هسته ای در فضا ممنوع می باشد! اما روسیه گام هايی را در جهت بهبود و اصلاح رصد و بررسی خطرات متجاوزین فضایی برداشته است.
به گزارش آسمان پارس، نمایندگی فضایی روسیه همراه با وزارت دفاع و آکادمی علوم آن کشور یک برنامه مبارزه با سیارک ها را آغاز نموده و اولین گام در جهت تحقق این برنامه، نصب یک رادار مخصوص در تلسکوپ 70 متری در اوسیریسک می باشد.
این رادار سيگنال های منعکس شده از اجرام فضایی را جمع آوری می کند. انجمن تولید و تحقیق لاووچکین روی یک برنامه فضایی برای سالهای 2012 تا 2014 که طبق آن هر اطلاعاتي در مورد آپوفیس جمع آوری مي شود، کار می کند. همچنين یک سلسله تجربیات بخاطر بررسی اینکه آیا می توان مدار سیارک را بوسیله فشار پایدار انرژی تغییر داد نیز در حال برنامه ریزی می باشد. با این هدف یک سفینه بدون سرنشین در حال ساخت می باشد و چندین سناریوی مختلف پرواز نیز در نظر گرفته شده است.
اگر برنامه مبارزه با سیارک ها با موفقيت همراه باشد، در آن صورت دانشمندان سراسر جهان می توانند سیارک را با دقت بیشتر نظارت و احتمال خطر آن را ارزیابی و راههای منحرف ساختن آن از مسیر را در نظر بگیرند. یک پایگاه اطلاعاتی بین المللی در مورد مدار اجرام سماوی، پیش بینی می کند که در 120 سال آینده 6 سیارک بزرگ زمین را تهدید می کند. اما امروز تنها سه کشور (روسیه، ژاپن و آمریکا)، اجرام بزرگ سماوی در حال گردش در منظومه شمسی ما را بررسی و نظارت می کنند. روسیه و آمریکا می توانند در مبارزه علیه سیارک ها که آمریکا به صورت خاص به آن علاقمند است، همکاری نمایند.
آمریکایی ها باور دارند که اجرام سماوی مانند آپوفیس تمام بشریت را تهدید می کند. به عقیده یکی از نمایندگان دموکرات کنگره آمریکا که بر افزایش منابع برای همکاری بین المللی سیارک ها در بودجه ناسا تأکید می کرد، آمریکا باید مسئولیت ها را با دیگران تقسیم کند.
البته روسیه هم کنار نمی ماند، بلکه علاقمند است تا ساختار رادار یا آنتن 70 متری خود را برای ارتباطات عمیق فضایی با دیگران شریک سازد. این دستگاه که در دورترین قسمت شرقي روسيه - کریمه قرار دارد، می تواند تجهیزات آمریکا در پورتوریکو و کالیفرنیا را تکمیل سازد.
دو قدرت فضایی جهان با تشریک مساعی می توانند مهمانان ناخوانده خطرناک را از مسیر زمین به جانب دیگري هدایت نموده و خطرات تروریسم فضایی را خنثی سازند.

شايد موجودات بيگانه در بين ما زندگي مي كنند!
محققان مي گويند: به مريخ چشم ندوزيد چون ممكن است موجودات بيگانه كه در داستانهاي علمي - تخيلي از آنها ياد مي كنيم و در تصورمان آنها را در ساكنان فضا مي دانيم، همين جا در ميان ما باشند و در كره خاكي زمين زندگي مي كنند.
اين فرضيه جديد درباره وجود حيات مخلوقات بيگانه در زمين در يك كنفرانس علمي بزرگ در آمريكا مطرح شد.
پروفسور پاول ديويس، فيزيكدان دانشگاه آريزونا با ارائه تئوري خود متذكر شد: سياره ما مي تواند موطن اشكالي از حيات عجيب و غريب و غير عادي باشد كه هيچ ارتباطي با زندگي كه ما آن را مي شناسيم و درك مي كنيم، نداشته باشد.
وي تشريح كرد: اين «حيات پنهان» ممكن است در درياچه هاي سمي آرسنيك يا در اعماق درياهاي جوشان هيدروحرارتي مخفي شده باشد.
اين استاد فيزيك از دانشمند ان درخواست كرده است كه «مأموريت به زمين» را آغاز كرده و به بررسي تمام محيطهاي ناشناخته براي كشف علائمي از فعاليتهاي زيستي بپردازند.
اين فرضيه جديد در نشست انجمن پيشرفت هاي علمي آمريكا در شيكاگو ارائه شده است.
پروفسور ديويس در توضيح اين مطلب، گفت: حيات بيگانه مي تواند در بين ما و در قالبي باشد كه براي ما قابل تشخيص و درك نيست؛ بنابراين ما نبايد براي كشف چنين حياتي به سيارات ديگر سفر كنيم.

تلاش آژانسهای فضایی برای دستیابی به اطلاعات جدید از زحل و مشتری
سازمانهای ناسا و آژانس فضایی اروپا در تلاش هستند تا سال 2020 با ارسال ماهواره های مطالعاتی خود به سیاره های زحل و مشتری اطلاعات جدیدی را از این دو سیاره و قمرهای آنها به دست آورند.
سازمان فضایی آمریکا - ناسا - به همراه سازمان فضایی اروپا قصد دارند مأموریتهایی را به سمت سیاره های مشتری و زحل و قمرهای متعددی که در حال گردش در مدار این سیاره ها هستند به انجام برسانند.
این مأموریتها شامل ارسال فضاپیماهای چندگانه به ساختار زحل(کیوان) و مشتری(اورمَزد) به منظور اکتشاف در این سیاره ها و قمرهای منحصر به فرد آنها مانند قمر اروپا و قمر تایتان است.
به گفته مقامات ناسا اولین مأموریت بر روی سیاره مشتری انجام خواهد گرفت و طی آن دو ماهواره مدارگرد به منظور مطالعه سیاره و قمرهایش به ساختار مشتری ارسال خواهند شد. یکی از این ماهواره ها توسط ناسا و دیگری توسط آژانس فضایی اروپا تولید خواهد شد. این ماهواره ها در سال 2020 از سکوهای پرتاب متفاوت و با هدف دستیابی به مشتری در سال 2026 به فضا پرتاب شده و به مدت سه سال به مطالعه بر روی این سیاره خواهند پرداخت. در مأموریت سیاره زحل نیز ناسا ماهواره ای مدارگرد را به منظور مطالعه این سیاره ارسال خواهد کرد و در کنار آن آژانس فضایی اروپا نیز بالونهای تحقیقاتی خود را به نزدیکی قمر تایتان و انسلادوس ارسال خواهد کرد. به گفته ناسا قبل از آغاز مأموریت به زحل باید بر چندین مانع تکنیکی غلبه کرد. همچنین آغاز چنین ماموریتی نیازمند مطالعه و توسعه بیشتر فناوری خواهد بود. بر اساس گزارش بی بی سی، در این میان ماهواره مدارگرد ناسا، آژانس فضایی اروپا و ایتالیا در حال حاضر در حال
گشت زنی به دور سیاره زحل بوده و از سال 2004 اطلاعات با ارزشی را از این سیاره و قمرهایش در اختیار دانشمندان قرار داده است.

استوانه های کیهان شناسی نوین انبساط عالم
ر دهه 1920 ستاره شناس امریکایی، ادوین هابل (1889-1951) متوجه شد، کهکشانها، که در آن زمان به نام سحابی شناخته می شدند، مجموعه های ستاره ای کاملاً مستقلی هستند که در فواصل بسیار عظیمی از ما قرار گرفته اند و در واقع عضو کهکشان راه شیری نیستند، وبدین ترتیب کهشکان ما به یکی از میلیاردها کهکشان دیگری تبدیل شد که عالم را پر کرده اند. در نتیجه موقعیت ما در عالم به نقطه ای کاملاً نامشخص در عالم تقلیل یافت.
انبساط عالم و انفجار بزرگ
هابل همچنین کشف کرد که تمامی کهکشانها در حال دور شدن از هم هستند. امروزه «انبساط عالم» یکی از استوانه های کیهان شناسی نوین است. این موضوع ما را به این فکر رهنمون می شود که اگر زمان را به عقب برگردانیم، به زمانی در گذشته های دور خواهیم رسید که تمام ماده تشکیل دهنده عالم در یک جسم بی نهایت کوچک با چگالی تقریباً بی نهایت در دمای بسیار بسیار بالا متمرکز شده بود: نظریه «انفجار بزرگ».
تحقیقات نظری پیش بینی می کند، در حالی که جهان در حال انبساط بوده است، تابش بجا مانده از انفجار بزرگ، بعد از 5/13 میلیارد سال، باید بسیار سرد و در حدود چند درجه بالاتر از کلوین هنوز باقی مانده باشد. این نظریه همچنین شکل دقیق نمودار این تابش را پیش بینی می کرد، نموداری که توسط اندازه گیری های آزمایشگاهی یک جسم داغ بدست آمده بود: تابش جسم سیاه.

جستجوی حيات در فضا گسترده تر میشود
سازمان فضانوردی ناسا در آمریکا جستجوی خود را برای یافتن حیات در فضا گسترش می دهد. خبرگزاری اتریش از واشنگتن گزارش داد، کاوشگر فضایی «کپلر» سوار بر راکت دلتا 2 روز پنجم مارس سفر خود را به فضا آغاز می کند. ناسا اعلام کرد: «این اولین مأموریتی است که قرار است کراتی شبیه زمین کشف شوند، کراتی که در محدوده گرمایی ستارگانی همچون خورشید قرار داشته باشد و روی سطح آنها آب روان وجود داشته باشد.»
جان مورس، رییس اداره فیزیک نجومی ناسا که مقر آن در واشنگتن است، گفت کشفیات «کپلر» در سفرش اهمیت بسیار بالایی برای آگاهی یافتن از سیارات شبیه زمین در کهکشان و برای دیگر طرح ریزی ها برای عملیات های آینده دارد. این کاوشگر قرار است مأموریت خود را در مدت سه سال و نیم به انجام رساند و بیش از 100 ستاره را که شبیه خورشید هستند، در منطقه صورت فلکی صلیب شمالی در کهکشان راه شیری درنوردد. کارشناسان انتظار دارد صدها سیاره که حدوداً هم اندازه زمین باشند در فواصل مختلف از این ستارگان بچرخند. ویلیام بوروکی از مرکز تحقیقات ناسا در مافت فیلد (کالیفرنیا) گفت: «زمانی که دریابیم بیشتر "زمین های" دیگری هم هستند که گرد ستاره ها می گردند، خیلی نزدیک خواهد بود که شرایط زندگی در کهکشان را پیدا کنیم. بر خلاف این حالت، اگر تعداد اندکی یا هیچ "زمینی" نیابیم، به این معنا خواهد بود که احتمالاً ما تنها هستیم.»

بیلیونها سیاره شبه زمین
در میان کهکشانها نهفته است
محققان مؤسسه کارنگی با توجه به تعداد سیاره هایی که در خارج از منظومه خورشیدی کشف شده است اعلام کردند احتمال وجود بالغ بر بیلیونها سیاره شبه زمینی در میان کهکشانها وجود دارد. به گفته دانشمندان مؤسسه علوم کارنگی در کنفرانس علوم آمریکا کهکشانها می توانند دارای صدها بیلیون سیاره شبه زمین باشند. آلن باس یک از دانشمندان این مؤسسه اعلام کرد تعداد بیشماری از این سیاره ها نیز می توانند با داشتن نمونه های اولیه حیات قابلیت سکونت و زیستن را داشته باشند. با این حال تاکنون تلسکوپهای قدرتمند موفق به ردیابی تنها 300 سیاره خارج از منظومه شمسی شده اند که بسیاری از آنها می توانند توانایی حیات را در خود داشته باشند، اما اکثر این سیاره ها توده های گازی عظیمی مانند مشتری هستند و یا در مداری بسیار نزدیک به ستاره خود در حرکت بوده و به همین دلیل امکان سکونت در آنها به صورت قطعی رد شده است. با این وجود بر اساس تعداد محدود سیاره هایی که تا به حال یافته شده است باس تخمین می زند که هر ستاره خورشید مانند به صورت تقریبی یک سیاره شبه زمینی خواهد داشت. این محاسبات ساده به آن معنی است که تعداد بیشماری سیاره قابل سکونت در میان کهکشانها وجود دارد، اما شرایط قابل سکونت در این سیاره ها به صورت احتمالی منطبق با شرایط 3 الی 4 بیلیون سال گذشته زمین خواهد بود به این معنی که تنها حیات میکروبی در آن ممکن خواهد بود. بر اساس گزارش بی بی سی، وی معتقد است تلسکوپ کپلر که طی مأموریتی توسط ناسا به فضا پرتاب خواهد شد باید در سالهای اولیه مأموریت بیشترین نیروی خود را به کشف سیاره های شبه زمینی
که احتمال وجود حیات در آنها زیاد است متمرکز کند.

منظومه خورشيدي منحصر به فرد است
اخترشناسان مي گويند براساس شبيه سازي هاي رايانه اي، منظومه خورشيدي، ويژه و منحصر به فرد است.
در اين پژوهش جديد كه از سوي اخترشناسان دانشگاه نورث وسترن انجام شده، شبيه سازي هاي رايانه ای نشان داده است كه منظومه شمسي در كهكشان راه شيري تا چه اندازه خاص و منحصر به فرد است. اخترشناسان در اين پژوهش از اطلاعات اخير حاصل از 300 سياره خارج منظومه شمسي كه به دور ستاره هاي ديگري به غير از خورشيد كشف شده اند، استفاده كرده اند. در حالي كه مطالعات قبلي نشان داده بود منظومه خورشيدي، مانند ساير منظومه هاي كيهاني است، اما در تحقيق جديد اين تصور رد شده است و شواهد رايانه ای واقعيت ديگري را نشان مي دهند.
اين پژوهشگران مي گويند: اگر ويژگي هاي منظومه شمسي اندكي با وضعيت كنوني فرق مي كرد، اتفاقات ناگوار و ناخوشايندي رخ مي داد، مثلاً سيارات اين منظومه به داخل خورشيد و يا به اعماق فضا پرتاب مي شدند.
پژوهشگران نورث وسترن نخستين گروهي هستند كه با استفاده از شبيه سازي هاي رايانه ای در مقياس عظيم، نمونه تشكيل منظومه هاي سياره ای را از ابتدا تا انتها تهيه كرده اند. اين پژوهشگران بيش از 100 نمونه شبيه سازي درست كرده اند و نتايج بررسي اين نمونه ها نشان داد كه هر چند به طور متوسط مبدأ شكل گيري منظومه هاي سياره ای بر اساس برخوردهاي تهاجمي و شديد است،  اما در منظومه ما همه چيز درست سر جايش خودش قرار دارد و در اين منظومه خبري از اين خشونت ها و آشفتگي ها نيست. اين گروه تحقيقاتي تصميم گرفتند كه رشد سيارات، تعامل جاذبه ای بين آنها و كل ساختار سياره ای را در كل بستر فضايي مورد مطالعه و بررسي قرار دهند. پژوهشگران مي گويند: منظومه شمسي تحت شرايط کاملاً درست و دقيق متولد شده تا به مكاني منحصر به فرد براي ما انسان ها تبديل شود.

صفحه 11--27 بهمن 87

 

گوی غول پیکر درخشان

خورشید، گوی غول پیکر درخشانی در وسط منظومه شمسی و تامین کننده نور، گرما و انرژی های دیگر زمین است. این ستاره به طور کامل از گاز تشکیل شده است. بخش بیشتر این گاز به نیروی مغناطیسی حساس است. این نوع از گاز به خاطر همین حساسیت، بسیار خاص می باشد. دانشمندان به آن پلاسما می گویند.(پلاسما حالت چهارم ماده است. در خیلی جاها این چنین آموزش می دهند که ماده دارای سه حالت جامد، مایع و گاز است. پلاسما گاز شبه خنثایی از ذرات باردار و خنثی است که رفتار جمعی از خود ارائه می دهد. به عبارت دیگر می توان گفت که واژه پلاسما به گاز یونیزه شده ای اطلاق می شود که همه یا بخش قابل توجهی از اتمهای آن یک یا چند الکترون از دست داده و به یونهای مثبت تبدیل شده باشند. یا به گاز به شدت یونیزه شده ای که تعداد الکترونهای آزاد آن تقریبا برابر با تعداد یونهای مثبت آن باشد، پلاسما گفته می شود.) نه سیاره و قمرهایشان، ده ها هزار خرده سیاره و چندین تریلیون شهاب سنگ به دور خورشید در گردشند. خورشید و همه این اجرام در منظومه شمسی می باشند. زمین با میانگین فاصله تقریبی ۱۴۹.۶۰۰.۰۰۰ کیلومتر از خورشید در حرکت است.
شعاع خورشید (فاصله بین مرکز تا سطح آن) حدود ۶۹۵.۵۰۰ کیلومتر، تقریبا ۱۰۹ برابر شعاع زمین است. مثال زیر به شما کمک می کند تا مقیاس خورشید، زمین و فاصله بین آنها را تصور کنید: اگر شعاع زمین را به اندازه عرض یک گیره کاغذ معمولی تصور کنیم، شعاع خورشید تقریبا برابر با پایه یک میز تحریر و فاصله آنها حدودا به اندازه ۱۰۰ قدم خواهد بود.
قسمتی از خورشید که ما می بینیم دمایی حدود ۵۵۰۰ درجه سانتیگراد دارد. ستاره شناسان دمای ستارگان را با واحدی به نام کلوین (Kelvin) اندازه گیری می کنند و به طور خلاصه آن را K می نویسند. یک کلوین دقیقا برابر با ۱ درجه سلسیوس یا 8/1 درجه فارنهایت است، اما تفاوت واحد کلوین با واحد سلسیوس در نقطه شروع آنهاست. مقیاس واحد کلوین از صفر مطلق که برابر است با 15/273 – درجه سانتیگراد آغاز می شود. بنابراین دمای سطح خورشید ۵۸۰۰ K و دمای هسته خورشید بیش از ۱۵میلیون K می باشد.
انرژی خورشید به واسطه واکنش های ترکیبی اتمی در اعماق هسته آن تامین می شود. در یک واکنش ترکیبی دو هسته اتم با یکدیگر همراه شده و هسته ای جدید را به وجود می آورند.
این ترکیب با تبدیل اجزای هسته به انرژی، تولید انرژی می کند. خورشید مانند زمین مغناطیسی است. دانشمندان با در نظر گرفتن میدان مغناطیسی یک جرم، خاصیت مغناطیسی آن جرم را تشریح می کنند. میدان مغناطیسی محدوده ای است که از همه فضای اشغال شده توسط یک جرم و بیشتر فضای پیرامون آن شامل می شود. دانشمندان محدوده ای که در آن نیروهای مغناطیسی شناسایی می شوند(مثلا به وسیله قطب نما) را میدان مغناطیسی می نامند. فیزیکدانان خاصیت مغناطیسی یک جرم را بر اساس قدرت میدان مغناطیسی آن توصیف می کنند. این قدرت برابر است با نیرویی که یک میدان مغناطیسی بر یک جسم مغناطیسی مانند سوزن قطب نما اعمال می کند. قدرت میدان مغناطیسی عمومی خورشید تنها دو برابر قدرت میدان مغناطیسی زمین می باشد. ولی میدان مغناطیسی خورشید در مناطق کوچکی به شدت متمرکز است، با قدرتی معادل ۳۰۰۰ بار بیشتر از اندازه میدان مغناطیسی عمومی آن. این مناطق شکل دهنده ساختمان خورشید و به وجود آورنده ترکیبات سطح و اتمسفر آن یعنی منطقه ای که ما می بینیم می باشند. مناطق نسبتاً سرد و لکه های خورشیدی، فوران های بسیار دیدنی که به آنها زبانه های خورشیدی می گویند و شعله های تاج خورشید، شکل کلی سطح خورشید را ایجاد می نمایند.
زبانه های خورشیدی شدیدترین انفجار و فوران در منظومه شمسی می باشند. سپس شعله های تاج خورشید که دارای شدتی کمتر از زبانه ها و محتوی مقدار بسیار زیادی ماده می باشند. تنها یک فوران در تاج خورشید می تواند حدود ۲۰ بیلیون تن ماده را در فضا پخش کند. یک مکعب از جنس سرب که هر ضلع آن برابر با 2/1 کیلومتر است می تواند چنین جرمی داشته باشد.
خورشید 6/4 بیلیون سال پیش متولد شد و سوخت لازم برای اینکه تا ۵ بیلیون سال دیگر به همین صورت باقی بماند را دارد. پس از آن اندازه خورشید آنقدر بزرگ می شود تا اینکه به نوعی از ستاره به نام غول سرخ تبدیل می شود. در آن هنگام لایه های بیرونی خود را با فراافکنی از دست می دهد. با فرو ریختن آنچه از خورشید باقی می ماند، به جرمی با نام کوتوله سفید تبدیل می شود و آرام آرام روشنایی خود را از دست می دهد و سرانجام وارد دوره جدید زندگی خود، به شکل یک جرم کم نور و سرد که گاهی به آن کوتوله سیاه می گویند، می شود.
مشخصات خورشید
جرم و چگالی
جرم خورشید 8/99 درصد از جرم کل منظومه شمسی است. این جرم معادل عدد ۱۰۲۷ X۲ تن می باشد که با یک ۲ و بیست وهفت صفر مقابل آن نوشته می شود. جرم خورشید ۳۳۳.۰۰۰ برابر جرم زمین است. میانگین چگالی آن حدود ۹۰ پوند در هر فوت مکعب و یا 4/1 گرم در هر سانگروهتر مکعب می باشد. این مقدار تقریبا معادل 4/1 برابر چگالی آب و کمتر از یک سوم میانگین چگالی زمین است.
ترکیب بندی
بیشتر اتمهای خورشید، مانند اغلب ستارگان، اتمهای عنصر شیمیایی هیدروژن می باشند. بعد از هیدروژن، عنصر هلیوم در خورشید بسیار یافت می شود و بقیه جرم خورشید از اتمهای هفت عنصر دیگر تشکیل شده است. به ازای هر ۱ میلیون اتم هیدروژن در کل خورشید، ۹۸۰۰۰ اتم هلیوم، ۸۵۰ اتم اکسیژن، ۳۶۰ اتم کربن، ۱۲۰ اتم نئون، ۱۱۰ اتم نیتروژن، ۴۰ اتم منیزیوم، ۳۵ اتم آهن و ۳۵ اتم سیلیکون وجود دارد. بنابراین حدوداً ۹۴ درصد از اتمها، هیدروژن و حدود 1/0درصد اتمهایی غیر از هیدروژن و هلیوم می باشند.
اما هیدروژن سبک ترین عنصر است و ۷۲ درصد از جرم این ستاره را تشکیل می دهد. هلیوم ۲۶ درصد از جرم خورشید را به خود اختصاص داده است. درون خورشید و بیشتر اتمسفر آن از پلاسما تشکیل شده است. پلاسما گازی است که دمای آن به قدری زیاد است که به نیروی مغناطیسی حساس می باشد. دانشمندان گاهی به تفاوتهای بین گاز و پلاسما بسیار تأکید کرده و پلاسما را حالت چهارم ماده، در کنار سه حالت جامد، مایع و گاز، می نامند. ولی در حالت کلی، دانشمندان تنها در صورت لزوم بین گاز و پلاسما تفاوت قائلند.
تفاوت اساسی بین گاز و پلاسما متاثر از حرارت بسیار شدید است: این حرارت باعث جدا شدن اتمهای گاز می شود. آنچه باقی می ماند – یعنی پلاسما – از اتمهای باردار به نام یون و ذرات باردار به نام الکترون که به طور مستقل حرکت می کنند، تشکیل شده است.
یک اتم خنثی شامل یک یا چند الکترون است که مانند یک پوسته در اطراف هسته مرکز اتم عمل می کنند. هر الکترون حامل یک بار منفی الکتریکی است. هسته در قلب مرکزی یک اتم جای گرفته است که تقریبا همه جرم اتم را دارد. ساده ترین شکل هسته، که همان هسته هیدروژن است، از یک ذره به نام پروتون تشکیل شده است. یک پروتون حامل یک بار مثبت الکتریکی است. بقیه شکل های هسته شامل یک یا چند پروتون و یک یا چند نوترون می باشند. نوترون بار الکتریکی ندارد بنابراین بار الکتریکی همه هسته ها مثبت است. یک اتم خنثی به تعداد پروتونهایش، الکترون دارد بنابراین مجموع بارهای آن برابر با صفر است.
یک اتم یا مولکول که یک یا چند الکترون خود را از دست بدهد بار مثبت پیدا می کند و به آن یون یا یون مثبت می گویند. بیشتر اتمهای خورشید، یونهای مثبت هیدروژنند. بنابراین، بیشتر خورشید شامل پروتون و الکترون های مستقل است.
مقدار نسبی پلاسما و دیگر گازها در یک منطقه مشخص شده از اتمسفر خورشید به دمای آن منطقه بستگی دارد. با افزایش دما، اتمهای بیشتر و بیشتری یونیزه می شوند و اتم های یونیزه شده الکترون های بیشتر و بیشتری از دست می دهند. تاج خورشید نام منطقه ای از اتمسفر خورشید است که بیش از هر جای دیگر در اتمسفر خورشید،
یونیزه شده است. دمای تاج خورشید معمولاً بین ۳ میلیون K تا ۵ میلیون K یعنی دمایی فراتر از دمای لازم برای جدا کردن بیش از نیمی از ۲۶ الکترون اتم آهن می باشد.
اینکه چه اندازه از اتم های یک گاز اتمهای یونیزه هستند بستگی به دما دارد. اگر دما نسبتاً داغ باشد، اتمها یونیزه می شوند اما چنانچه گاز نسبتاً سرد باشد امکان ترکیب شیمیایی اتمها و تشکیل مولکول به وجود می آید. بیشتر اتمهای سطح خورشید یونیزه شده اند. ولی در مناطق لکه های خورشیدی به دلیل پائین بودن دما، اتمها تشکیل مولکول می دهند.
انرژی بازده
بیشتر انرژی که خورشید ساطع می کند نور مرئی و اشعه های فروسرخ که ما آن را به صورت گرما دریافت می کنیم، می باشد. نور مرئی و پرتوهای فروسرخ، دو شکل از پرتوهای الکترومغناطیسی می باشند. خورشید همچنین پرتوهایی از ذرات که بیشتر پروتون ها و الکترون ها می باشند را ساطع می نماید.
رنگ
در طیف پرتوهای الکترومغناطیس، نور مرئی متشکل از رنگهای موجود در رنگین کمان می باشد. نور خورشید شامل همه این رنگها است. بیشتر پرتوهایی که از خورشید به ما می رسند رنگهای زرد تا سبز از طیف نور مرئی می باشند. در هر صورت نور خورشید سفید است. هنگامیکه اتمسفر زمین مانند یک فیلتر برای تنظیم خورشید عمل می کند، خورشید ممکن است زرد یا نارنجی به نظر رسد.
شما می توانید نور خورشید را به کمک یک منشور نگاه کرده و آن را تفکیک کنید. نور قرمز، که توسط کم انرژی ترین فوتون ها، با بلندترین طول موج، به وجود می آید در یکی از دو انتهای طیف قرار می گیرد. نور قرمز در نور نارنجی و سپس زرد محو می شود. پس از زرد، نور سبز و بعد از آن آبی را خواهید دید. آخرین رنگ نیز بنفش می باشد که با پر انرژی ترین فوتون ها و کوتاه ترین طول موج، به وجود می آید. این فهرست رنگ به این معنا نیست که نور خورشید تنها از شش یا هفت رنگ تشکیل شده بلکه هر یک از رنگ های مابین رنگهای مذکور، خود یک رنگ به حساب می آید. تعداد رنگهای موجود در طبیعت از تعداد رنگهایی که انسان تابه حال نامگذاری کرده بسیار بیشتر است.
چرخش خورشید
خورشید تقریبا در هر ماه یک دور کامل به دور خود می چرخد. ولی از آنجائیکه خورشید یک جرم گازی است نه یک جرم جامد، قسمتهای مختلف آن با سرعت متفاوت حرکت می کند. گازهای نزدیک به خط استوای خورشید در هر ۲۵ روز یک دور کامل حرکت می کنند، در حالیکه گردش کامل گازهای موجود در عرضهای جغرافی بالاتر ۲۸ روز به طول می انجامد. محور گردش خورشید با چند درجه شیب نسبت به محور گردش زمین قرار گرفته است بنابراین قطب جغرافی شمال یا قطب جغرافی جنوب آن معمولاً از زمین قابل رویت است.
ارتعاش
ارتعاشات خورشید مانند زنگی است که دائم در حال نواخته شدن است. خورشید در آن واحد بیشتر از ۱۰ میلیون درجه صوت مختلف ایجاد می کند. ارتعاشات گازهای خورشیدی از نظر مکانیکی شبیه به ارتعاشات هوا، که آنها را با نام امواج صوتی می شناسیم، می باشند. از این رو ستاره شناسان امواج خورشیدی را به رغم اینکه نمی شنویم، مانند امواج صوتی می دانند. سریعترین ارتعاش خورشیدی حدود ۲ دقیقه به طول می انجامد. مدت زمان یک ارتعاش مقدار زمان لازم برای کامل شدن یک حلقه یا سیکل از ارتعاش است. آرام ترین ارتعاشی که گوش انسان قادر به تشخیص آن می باشد مدت زمانی معادل ۲۰/۱ ثانیه دارد.
بیشتر امواج صوتی خورشید از «سلولهای حرارتی» موجود در توده های متراکم گاز در اعماق خورشید سرچشمه می گیرند. این سلولها انرژی را تا سطح خورشید بالا می آورند. بالا آمدن این سلولها مانند بالا آمدن بخار از آب در حال جوشیدن است. واژه سلولهای حرارتی به همین دلیل به آنها اطلاق می گردد. هنگامیکه سلولها بالا می آیند، سرد می شوند. آنگاه به درون خورشید جائیکه بالا آمدن از آنجا آغاز می شود باز می گردند. در هنگام سقوط و پائین رفتن سلولهای حرارتی ارتعاش شدیدی به وجود می آید. این ارتعاش باعث می شود که امواج صوتی از درون سلولها خارج شوند.
از آنجائیکه اتمسفر خورشید غلظت کمی دارد، امواج صوتی نمی توانند در آن به حرکت و جریان درآیند. در نتیجه، وقتی که یک موج به سطح می رسد مجدداً به درون خورشید بر می گردد. بنابراین قسمت کوچکی از سطح خورشید حرکت تند و سریعی به بالا و پائین پیدا می کند. وقتی یک موج به درون خورشید سفر می کند، به سمت بالا و سطح آن خم می شود. مقدار انحنای موج بستگی به چگالی گازی که موج درون آن حرکت می کند و مواردی دیگر دارد. در نهایت، موج به سطح می رسد و دوباره به درون بر می گردد. این رفت و آمدها تا آنجا که موج انرژی خود را در گازهای پیرامون از دست بدهد، ادامه خواهد داشت.
امواجی که به عمیق ترین فاصله از سطح خورشید فرو می روند طولانی ترین مدت را دارند. برخی از این امواج تا هسته خورشید فرو می روند و مدتی معادل چندین ساعت دارند.

راز سر به مهر منشا ستاره های دنباله دار

ستاره های دنباله دار که در نظر اختر شناسان و مردم عادی یکی از زیبا ترین پدیده های کیهانی به شمار می روند، اجرام سرگردان و ناشناسی هستند که تاکنون منشا اصلی آنها کشف نشده است.
ستاره های دنباله دار اشکال کیهانی هستند که قسمت اندکی از اجرام آسمانی را تشکیل داده و از پدیده های نادر به شمار می روند. برای مثال ستاره دنباله دار زیبای  هالی که برای آخرین بار در سال 1986 در داخل منظومه خورشیدی مشاهده شد، به نظر هر هفت سال یکبار خود را نمایان می سازد. در سال 1066 و قبل از آغاز نبرد هستینگز، مشاهده یک ستاره دنباله دار نشانه ای از ناکامی  و بدیمنی بود و در سال 1456، پاپ کالیکستوس سوم این پدیده کیهانی را رد کرد.
علم نوین هم اکنون تفاسیر دقیق تری را از این پدیده ارائه کرده است. ستاره های دنباله داری مانند ستاره هالی توده ای از غبار و ذرات یخ هستند که در مسیر مرتفع و بیضوی به دور خورشید در چرخشند و دنباله درخشان آنها ناشی از جریانهای ذرات بارداری است که از سمت خورشید نشأت می گیرند. همچنین این ستاره ها به عنوان ذراتی از کمربند کیهانی کویپر شناخته می شوند که به واسطه سیاره های نپتون و اورانوس از مدار اصلی خود جدا شده اند. با این حال به دلیل اینکه ستاره های دنباله دار به ندرت در آسمان قابل مشاهده هستند، باید از مداری طولانی برخوردار باشند تا بتوان کمربند کویپر را به عنوان منشا آنها عنوان کرد. مطالعات و حدسیات اخترشناسان نشان می دهد که منظومه خورشیدی از تمامی جهات توسط هاله رقیقی از ذرات یخی محاصره شده است. ذراتی که به واسطه مجاورت با خورشید و گرانش سیاره های عظیم به این هاله پرتاب شده اند.
این سیبری کیهانی ابر اورت نامیده شده و در سال 1950 توسط اخترشناسی هلندی با همین نام شناسایی شد. با وجود اینکه این ابر در محدوده منظومه خورشیدی هیچگاه مشاهده نشده است، اما تا کنون به عنوان مسیر حرکتی ستاره های دنباله دار شناسایی شده است.
این ابر بسیار کم فروغ بوده و در فاصله بسیار زیادی از زمین قرار گرفته است به همین دلیل مطالعه بر روی آن امری بسیار مشکل بوده و ردیابی آن به واسطه قدرتمندترین تلسکوپها بسیار پیچیده خواهد بود. به همین دلیل تا کنون تخمین قابل قبولی از اندازه و ابعاد این پدیده که می تواند در شبیه سازی مکان تولد خورشید و مواد تشکیل دهنده سیاره ها به اخترشناسان کمک کند، ارائه نشده است. بر اساس گزارش نیوساینتیست، تمامی اطلاعاتی که امروزه از ستاره های دنباله دار در دسترس قرار گرفته است به واسطه ستاره های سرگردانی است که در منظومه خورشیدی در حال تردد هستند و راز ستاره های دنباله دار همچنان به قوت خود باقی است.

 

کشف منابع بخار آب در ساختار زحلی
اخترشناسان با استفاده از تلسکوپهای رادیویی، منابع متعددی از بخار آب را در قمرهای سیاره زحل کشف کردند که می تواند دلیل و انگیزه ای برای انجام ماموریتهای بیشتر به منظور کشف حیات در این قمرها باشد. وجود آب از گذشته یکی از مهمترین علائم حضور حیات بوده است به همین دلیل سالهای اخیر سازمانهای فضایی انرژی زیادی را به منظور کشف این ماده حیاتی بر روی سطح سیاره ها متمرکز کرده اند. کاوشگر کاسینی نیز به تازگی میزانی از بخار آب را از سطح قمر انسلادوس، یکی از قمرهای سیاره زحل، کشف کرده و تعجب کاوشگران را از وجود این میزان از آب در ساختار زحلی بر انگیخته است. این کشف با همکاری اخترشناسان رادیویی موسسه VLBI و با ترکیبی از اطلاعات تلسکوپ رادیویی واقع در ایتالیا صورت گرفت. این تلسکوپ به همراه تلسکوپی واقع در فنلاند برای ساعتها سیگنالهای بخار آب را از ساختار زحلی به ثبت رسانده اند. به گفته اخترشناسان، طیف ساطع شده از این منابع بخار به اندازه ای ضعیف بود که با انرژی یک لامپ 100 وات در فاصله 3/1 بیلیون کیلومتری برابری می کرد. بر اساس انتشار این طیفهای طبیعی، اختر شناسان میزان منبع آب تولید کننده این بخارها را به اندازه ای اعلام کردند که برای پر کردن چند استخر کوچک کافی باشد. این طیفهای بخار آب تنها ناشی از قمر انسلادوس نبوده و قمرهای تایتان، هایپریون و اطلس نیز در انتشار این بخارها دخیل شناسایی شده اند. قویترین انتشار به ثبت رسیده نیز به قمر اطلس تعلق دارد.
بر اساس گزارش اسپیس، کشف بخار آب در ساختار زحلی دیدگاهی مهم را از شرایط فیزیکی این ساختار ارائه داده و می تواند دقت و قدرت اکتشافات آینده را بر روی زحل و قمرهایش افزایش دهد. اخترشناسان بر این باورند که این اکتشاف دلیل محکمی برای بازگشت مجدد به زحل و به انجام رساندن ماموریت اکتشافی جدید خواهد بود.

باربارا؛ سیارک دوتایی!
ستاره شناسان برای اندازه گیری سیارکها روشی جدید با عنوان «استفاده از تداخل سنج» را پیشنهاد داده اند که قادر است اندازه  سیارکهایی با قطر ناچیز 14 کیلومتر را تعیین کند. این روش به روش های قدیمی کمک می کند تا تعدد سیارکهای بیشتری را اندازه گیری کنند. گروهی از کیهان شناسان فرانسوی و ایتالیایی این روش را ابداع کرده اند که برای این کار از توانایی تلسکوپ رصدخانه ی جنوب اروپا (VLTI تلسکوپ خیلی بزرگ تداخل سنج)، بهره برده اند. مارکو دلبو رصدگر فرانسوی و مسئول این گروه تحقیقاتی می گوید: اندازه گیری سیارکها بدین جهت اهمیت دارد که؛ با پی بردن به اندازه آنها می توانیم به چگونگی جمع شدن غبار و سنگهای کوچک در منظومه شمسی که اکنون این منظومه را به این شکل بزرگ در آورده اند و اتفاقاتی که آنها را در حال حاضر تغییر داده است، پی ببریم.
تصویر پردازی مستقیم با استفاده از دستگاه اپتیک تطابقی که در بزرگترین تلسکوپهای روی زمین همانند رصدخانهVLT (تلسکوپ خیلی بزرگ که در شیلی واقع است)، تلسکوپهای فضایی و رادارهای اندازه گیری در حال حاضر بهترین روشها برای اندازه گیری سیارکها هستند.
این روشها، تنها تعداد بسیار کمی از سیارکها را می توانند تحت پوشش قرار دهند. روش مستقیم با استفاده از اپتیک تطابقی یا AO تنها توانست 100 سیارک بزرگ را اندازه گیری کنند و همچنین روش اندازه گیری راداری، فضای بسیار کوچکی را تحت پوشش قرار می دهد و تنها می تواند سیارکهای در نزدیکی زمین را اندازه گیری کند. دلبو و همکارانش روشی را پیشنهاد داده اند که از طریق آن می توان سیارکهایی با قطر 15 کیلومتر را در فاصله 200 میلیون کیلومتری اندازه گیری کرد، که این برابر توانایی اندازه گیری یک توپ تنیس از فاصله هزار کیلومتری است!
این روش فقط برای افزایش تعداد سیارکهای اندازه گیری شده، پیشنهاد نشده است، بلکه از این روش می توان برای شناخت سیارکهای کوچکتر و متفاوت تر از آنچه تا به حال دانسته ایم هم استفاده کرد.
اساس کار تداخل سنج‌ها بر پایه اصول تداخل نور می‌باشد. بر اساس اصول تداخلی چنانچه دو منبع نوری همدوس نورشان با یکدیگر تداخل کند این پرتو‌ها با یکدیگر برهم‌نهی نموده و نتیجه این برهم‌نهی نواحی تاریک و روشن در فضا خواهند بود. اگر تغییری در محیط انتشار این دو پرتو یا هرکدام از آن‌ها رخ دهد (مانند تغییر دما، فشار، طول موج و مانند آن) نقش تداخلی دو پرتو (نواحی تاریک و روشن) تغییر خواهد کرد با ثبت این تغییرات و اندازه گیری آن‌ها می‌توان به تغییرات روی داده در محیط پی برد. روش تداخل سنجی،  نوری را که توسط دو یا تعداد بیشتری تلسکوپ دریافت می شود، ترکیب می کند. ستاره شناسان این روش را با استفاده از تلسکوپ بسیار بزرگ اروپا، با ترکیب نوری که از دو تلسکوپ VLT با قطر 2/8 متر دریافت می شود، انجام می دهند.
محققین این روش را برای سیارکی به نام «باربارا» بکار برده اند. با اینکه این سیارک بسیار دور است، منجمین توانسته اند.
شکل مخصوص آن را تشخیص دهند. بهترین نمونه برای شکل این سیارک، ترکیبی از دو جسم است، هر کدام به اندازه یک شهر بزرگ با قطر 37 در 21 کیلومتر، که حداقل 15 کیلومتر از هم فاصله دارند. این دو تکه به نظر می رسد که با هم اتصال داشته باشند و به شکل یک بادام زمینی باشد، یا شاید هم این دو تکه از هم جدا باشند و در مداری بدور هم بگردند. اگر باربارا واقعا یک سیارک دوتایی باشد، ماجرا بسیار جالبتر خواهد شد! ستاره شناسان آنگاه می توانند چگالی این دو تکه را با ترکیب پارامترهای قطر و مدار، محاسبه کنند.

عطارد و مریخ برادرند؟  
اگر در گذشته سیارات سرگرمی خوبی برای مردمان باستان بوده اند، امروزه چهار سیاره زمین گون (داخلی) به موضوع اصلی منجمان در مطالعات سیاره ای بدل شده اند.
سیارات عطارد، زهره، زمین و مریخ را به ترتیب فاصله شان از خورشید با یک خط فرضی به هم وصل کنید. خواهید دید که توزیع سیارات به لحاظ اندازه تقریباً متقارن خواهد بود. بطوریکه دو سیاره بزرگتر در میان دو سیاره کوچکتر قرار می گیرند و اگر این ویژگی از دل حلقه ای از ذرات شن و خرده سنگ پدیدار شده باشد، چنین تقارنی تصادفی نخواهد بود.
 «براد هانسون» از دانشگاه کالیفرنیا موفق به ساخت یک شبیه سازی عددی شده است تا دریابد چگونه حلقه ای از مواد سنگی در دوران اولیه منظومه شمسی منجر به شکل گیری سیارات شده است. او متوجه شد که در این شبیه سازی دو سیاره بزرگتر نزدیک به لبه های داخلی و خارجی حلقه شکل می گیرند (مانند زمین و زهره)، و تعدادی جرم کوچکتر نیز در میانه حلقه تشکیل می شود. این اجرام توسط دو جرم بزرگتر به اطراف پراکنده می شوند و چنانچه  در بین راه برخوردی با آنها صورت گیرد می توانند در مدارهایی پایدار مشابه با مدارهای عطارد و مریخ قرار گیرند. آنهایی هم که در بیرون از حلقه قرار گرفته اند قادر به جرم اندوزی و افزایش جرم خود نبوده و کوچک و خرد باقی خواهند ماند.
به اعتقاد  هانسون، این نتیجه با خصوصیات پیشین عطارد و مریخ به خوبی سازگار است. او که این مطالب را در جلسه انجمن نجوم امریکا بیان می کرد در ادامه افزود:
«هر دو سیاره کوچک ویژگی هایی دارند که می تواند ناشی از برخوردهای عظیم باشد.»
در یکی از اجراهای شبیه سازی هانسون، زمین نیز ضربه ای را دریافت کرد، بسیار شبیه به ضربه ای بود که منجر به پیدایش ماه شده است.

شبیه سازی رایانه ای چگونگی شکل گیری کهکشانهای اولیه
دانشمندان موسسه محاسبات کیهان شناسی دانشگاه "دارهم" موفق به ارائه تصاویر رایانه ای شده اند که پدیده طلوع کیهانی یا شکل گیری اولین کهکشهانهای عظیم جهان هستی را به نمایش می گذارد.
به گفته دانشمندان طلوع کیهانی زمانی آغاز شده است که کهکشانها با استفاده از بقایای ستاره های عظیم نابود شده پس از آغاز جهان هستی شکل گیری خود را آغاز کرده اند. محققان "دارهم" این پدیده را به همراه محل و چگونگی این شکل گیری طی 13 بیلیون سال گذشته به تصویر کشیده اند.
این محققان امیدوارند ابداع جدید آنها بتواند درک دانشمندان را از ماده تاریک که به شکلی مرموز 80 درصد از جرم جهان را تشکیل داده است، بهبود بخشد. گرانش ناشی از ماده تاریک یکی از مهمترین و موثرترین عوامل شکل گیری کهکشانها بوده و دانشمندان با مطالعه آثار آن امید دارند به تدریج پی به خصوصیات این ماده مرموز ببرند.
دانشمندان دانشگاه "دارهم" با ترکیب دو شبیه سازی حجیم - چگونگی رشد ماده تاریک و ماده معمولی مانند گازها و بررسی خصوصیات ماده در این ترکیب جدید موفق به پیشگویی چگونگی شکل گیری کهکشانها شدند.
تصاویر شبیه سازی نشان می دهد در مدت تعیین شده شکل گیری ستاره ای در کدام کهکشان با شدت بیشتری در حال انجام است. با وجود اینکه کهکشانها در حال حاضر در بزرگترین شکل ممکن هستند، شدت فرآیند ستاره سازی در کهکشانهای کنونی نسبت به کهکشانهای اولیه کاملا قابل مقایسه است.
محاسبات دانشمندان می تواند اطلاعات جدیدی را علیه اطلاعات به دست آمده از رصدهای جدید کهکشانها که در راستای کشف مراحل شکل گیری جهان هستی صورت گرفته است، ارائه کند. به گفته دانشمندان وجود ماده تاریک، کلید شکل گیری کهکشانها بوده و بدون وجود این ماده انسان اکنون وجود نداشت. این تحقیقات می تواند ارتباط ماده تاریک را با شکل گیری کهکشانها در دوره های مختلف شکل گیری جهان هستی نشان دهد.
بر اساس گزارش ساینس دیلی، متخصصان معتقدند محاسبات کیهان شناسی نقش مهمی را در درک بشر از جهان ایفا می کنند. شبیه سازی های رایانه ای نه تنها به دانشمندان اجازه بازگشت به گذشته کهکشانهای اولیه را خواهند داد بلکه می توانند اطلاعات به دست آمده توسط اختر شناسان و رصدخانه ها را نیز تکمیل کرده و اطلاعات کامل و با ارزشی را ارائه کنند.

کهکشان فرفره ای
این تصویر، کهکشان فرفره ای یا M101 را نشان می دهد، که از ترکیب 3 عکس ایجاد شده  و توسط فضاپیمای GALEX ناسا گرفته شده است. نور فرابنفش که به رنگ آبی در بازوهای کهکشان دیده می شود نشانگر ستارگان جوان است (تنها 10 میلیون سال سن دارند). این درحالی است که نور مرئی سبز رنگ پراکنده شده، ستارگانی با سن بیش از 100 میلیون  سال را نشان می دهند.نور مرئی قرمز نیز بیانگر ستارگانی با سن بیش از یک میلیارد سال می باشند.
فضاپیمای GALEX به منظور بررسی تاریخچه شکل گیری ستارگان در عالم، مشاهداتی در نور فرابنفش انجام می دهد.

صفحه 11--20 بهمن 87



مأموران فضا

کاوشگرها
کاوشگر وسیله ای بدون سرنشین است که برای کاوش های فضایی به فضا فرستاده مي شود. یک کاوشگر ممکن است در فواصل دوردست در فضا انجام مأموریت نماید یا ممکن است دور یک سیاره یا قمر گردش کند و یا بر روی سطح آنها فرود آید. ممکن است یک سفر یک طرفه انجام دهد و یا ممکن است نمونه ها و اطلاعاتی را با خود به زمین بازگرداند. بیشتر کاوشگرها اطلاعات را از طریق رادیو در مرحله ای با نام تلمتری (telemetry) به زمین ارسال مي کنند.
ماه نوردها و کاوشگرهایی که بر روی سطح مقصد فرود مي آیند بر اساس نحوه فرودشان طبقه بندی مي شوند. گروهی که در هنگام نزدیک شدن به جرم مورد نظر، از سرعت خود نمي کاهند(Impact vehicles). گروهی به تجهیزاتی شبیه به تشک بادی مجهزند که موجب کاهش شدت برخورد مي شوند(Hard-landers). گروهی به آرامي و با سرعتی بسیار اندک به سطح مورد نظر مي رسند(Soft-landers). گروهی نیز به داخل سطح جرم مورد نظر نفوذ مي کنند(Penetrator).
چگونه یک کاوشگر مأموریت خود را انجام مي دهد
کاوشگرها به روش های متعددی به تحقیق در فضا مي پردازند. یک کاوشگر مشاهداتی را از دما، پرتوها و اجرام فضایی انجام مي دهد. یک کاوشگر تنها اجرام نزدیک به خود را مشاهده مي کند. به علاوه، یک کاوشگر مي تواند مواد و اشیائی را از زمین به فضا برده تا دانشمندان بتوانند تأثیرات را بر روی آن بررسی کنند. یک کاوشگر ممکن است آزمایشاتی را در فضای پیرامون خود انجام دهد، برای مثال مواد شیمیایی را در فضا آزاد کند و یا به حفاری بپردازد. نهایتا حرکت یک کاوشگر این امکان را به مرکز نظارت در زمین مي دهد تا بتوانند موقعیت کاوشگر را تعیین کنند. تغییرات در مسیر و سرعت مي تواند اطلاعاتی در مورد چگالی جوی و مراکز گرانش را در اختیار بگذارد.
اولین کاوش های بدون سرنشین
در اوایل 1940، راکت هایی تجهیزات علمي را با خود حمل مي کردند و آنها را تا بالای اتمسفر در مجاورت فضا مي بردند. آنها پدیده های زیادی را کشف کردند و اولین عکس های هوایی از زمین را گرفتند.
سال 1957 با پرتاب اسپاتنیک 1 عصر فضا آغاز شد. اسپاتنیک 1 تجهیزات علمي و فرستنده های اندکی را با خود همراه داشت ولی راه گشای فضاپیماهایی بود که بعدها به فضا فرستاده و مشغول تحقیقات شدند.
بسیاری از ماهواره های اولیه مسیرهای نقشه بندی نشده در فضا را کاوش مي کردند. در اواخردهه 60 و ابتدای دهه 70، ماهواره اکسپلورر ایالات متحده و ماهواره کوسموس جماهیر شوروی فضای بین زمین و ماه را آنالیز نمودند. ماهواره های پگاسوس ایالات متحده شدت ضربات ناشی از برخورد ذرات فضایی را ثبت نمودند. در اوایل دهه 80 ماهواره های پروگنوز شوروی مطالعاتی بر روی خورشید انجام دادند.
کاوشگرهای ماه نورد
در سال 1958، ایالات متحده و شوروی شروع به ارسال کاوشگرهایی به سوی ماه نمودند. اولین کاوشگری که توانست به سطح ماه نزدیک شود
لونا 1 بود که در تاریخ 2 ژانویه 1959 توسط شوروی ارسال شد. این ماهواره پس از عبور از منطقه ای حدود 6000 کیلومتر(3700 مایل) از ماه، به مداری به دور خورشید رفت. ایالات متحده نیز دو ماه بعد کاوشگر پایونیر 4 (Pioneer 4) را هدایت نمود. کاوشگر لونا 2 شوروی که در تاریخ 12 سپتامبر 1959 ارسال شد اولین کاوشگری بود که سطح ماه را لمس کرد. یک ماه بعد، لونا 3 با گردش در پشت ماه موفق به گرفتن عکس از قسمت مخفی ماه شد.
در سال 1963 اتحاد جماهیر شوروی آزمایشاتی را در مورد ماه نوردهای "هارد لندرز" آغاز کرد. پس از شکست های پیاپی سرانجام آنها موفق شدند در ژانویه 1966لونا 9 را ارسال کنند. ایالات متحده مجموعه ای ازفرودهای موفقیت آمیز "سافت لندرز" را در سال 1966 آغاز کرد. بین سالهای 1970و 1972، سه کاوشگر شوروی نمونه هایی از خاک ماه را در کپسول هایی کوچک به زمین آوردند و دو تا از آنها خودروهای کنترل از راه دوری را به نام لونخود (Lunokhod) به ماه فرستادند.
در ابتدای سال 1966، ایالات متحده پنج کاوشگر را به مداری به دور ماه فرستاد تا از سطح ماه عکسبرداری کنند. این کاوشگرها وجود غیرعادی مناطقی با گرانش بیشتر در سطح گرانشی ماه که در اثر تجمع مواد سنگین در زیر دریاهای ماه ایجاد شده اند را آشکار ساختند. به این مناطق مسکونز (mascons) مي گویند که مخفف واژه mass concentrations به معنی "غلظت جرم" مي باشد. اگر وجود "مسکونز" کشف نشده بود فضانوردانی که در مأموریت های آپولو به ماه رفتند با مشکل مواجه مي شدند.
کاوشگر آمریکایی کلمنتاین (Clementine) از فوریه تا ماه مي 1994 به دور ماه چرخید. این کاوشگر تصاویر بسیاری را از ماه تهیه نمود. به علاوه "کلمنتاین" ارتفاعات و عمق دره ها و دهانه آتشفشان ها را اندازه گیری و اطلاعات مربوط به "مسکونز" را جمع آوری نمود. از ژانویه 1998 تا جولای 1999، کاوشگر دیگر آمریکا با نام لونار پروسپکتور حول قطب های ماه به گردش در آمد. این کاوشگر مدارک محکمي مبنی بر وجود مقادیر زیادی آب یخ زده همراه با خاک در هر دو قطب ماه به دست آورد.
کاوشگر اسمارت 1 (SMART-1) در نوامبر 2004 به مدار حول ماه فرستاده شد. این کاوشگر توسط آژانس فضایی اروپا (ESA) وابسته به اتحادیه اروپا ساخته و ارسال شد. تجهیزات این کاوشگر به منظور انجام مطالعات مقدماتی درباره خواستگاه ماه و هدایت کردن تحقیقاتی کامل درباره عناصر شیمیایی موجود در سطح ماه، طراحی شد.
کاوشگرهای خورشیدی
اوایل سال 1965، ایالات متحده مجموعه ای از کاوشگرهای پیش قدم در گردش به دور خورشید را به منظور مطالعه درباره اشعه های خورشیدی ارسال نمود. خیلی از این کاوشگرها به مدت بیش از بیست سال به مأموریت خود ادامه دادند.
در سال 1974 و 1976، ایالات متحده دو کاوشگر هلیوس ساخت آلمان را ارسال نمود. این کاوشگرها برای اندازه گیری پرتوهای خورشیدی وارد مدار عطارد شدند. کاوشگر یولیسس در سال 1990 توسط ایالات متحده و ESA به فضا ارسال شد. در سال 1994، “یولیسس" اولین کاوشگری بود که توانست خورشید را از مداری بر فراز قطب های آن مشاهده نماید.
کاوشگرهای مریخ
اتحاد جماهیر شوروی در سال 1960اولین کاوشگرها با هدف سیاره ای دیگر یعنی مریخ را ارسال نمود. البته هیچ کدام به مدار نرسیدند. پس از شکست های فراوان شوروی، ایالات متحده دو کاوشگر مارینر(Mariner) را در سال 1964 به سمت مریخ ارسال کرد. در 14 جولای 1965، "مارینر4" توانست بر فراز مریخ پرواز کند و تصاویر و اندازه گیری های بسیار حائز اهمیتی را تهیه نماید. این کاوشگر نشان داد که اتمسفر سیاره نازک تر از آن است که انتظار مي رفت و سطح آن با سطح ماه مشابهت دارد.
در سال 1971، کاوشگر شوروی به نام "مارس3" کپسولی را به سطح مریخ انداخت و اولین فرود "سافت لندینگ" بر سطح این سیاره را به انجام رساند. البته این کپسول نتوانست اطلاعات قابل استفاده ای تهیه و ارسال کند. در همان سال، کاوشگر آمریکایی "مارینر9" به مریخ رسید و عکس هایی از سراسر سطح این سیاره تهیه نمود. "مارینر9" همچنین تصاویری از دو قمر کوچک مریخ، فوبوس و دیموس تهیه نمود.
دو کاوشگر امریکا، "وایکینگ 1" و "وایکینگ 2"
در سال 1976، در سیاره مریخ فرود آمدند و سالها آب و هوای مریخ را اندازه گیری کردند و آزمایشات پیچیده ای را برای کشف آثار حیات، هدایت نمودند.
در سال1992، ایالات متحده کاوشگر مشاهده گر مریخ را ارسال نمود. در سال 1993، تماس کاوشگر با ناسا سه روز قبل از رسیدن کاوشگر به مدار، قطع شد. ارتباط هرگز برقرار نشد و به این ترتیب این کاوشگر مفقود شد.
ایالات متحده، کاوشگر پتفایندر را در دسامبر 1996 ارسال کرد. در 4 جولای 1997، کاوشگر در سطح مریخ فرود آمد. دو روز بعد، خودروی شش چرخه ای با نام سوجورنر (Sojourner) به کمک یک سطح شیب دار از کاوشگر به مریخ فرستاده شد. طول این خودرو23/62 سانتیمتر، عرض آن 5/47 سانتیمتر و ارتفاع آن 68/27 سانتیمتر بود. وزن آن نیز معادل 5/11کیلوگرم در زمین بود.
در 4 جولای 1997، کاوشگر در سطح مریخ فرود آمد. دو روز بعد، خودروی شش چرخه ای با نام سوجورنر (Sojourner) به کمک یک سطح شیب دار از کاوشگر به مریخ فرستاده شد. طول این خودرو23/62 سانتیمتر، عرض آن 5/47 سانتیمتر و ارتفاع آن 68/27 سانتیمتر بود. وزن آن نیز معادل 5/11کیلوگرم در زمین بود.
این خودرو مجهز به دستگاهی به نام طیف سنج اشعه ایکس آلفا پروتون، به منظور جمع آوری اطلاعات درباره ساختار شیمیایی خاک و سنگ های مریخ بود. "سوجورنر" این اطلاعات را به "پتفایندر" ارسال و این کاوشگر آنها را به زمین مي فرستاد.
دانشمندان در زمین "سوجورنر" را نظارت مي کردند. ولی از آنجاییکه رسیدن سیگنال های رادیویی از زمین تا مریخ 10 دقیقه طول مي کشد، دانشمندان نمي توانستند که به طور زنده و در زمان واقعی خودرو را مهار کنند به همین دلیل برای جلوگیری از به مخاطره افتادن خودرو دستگاه های اتوماتیکی در آن جاسازی شده بود.
در سال 1996، ایالات متحده کاوشگری را به نام پیمایشگر مریخ  به منظور نقشه برداری از سطح سیاره ارسال کرد. این کاوشگر از یک دستگاه لیزر برای تشخیص برآمدگی ها و ارتفاعات مریخی استفاده مي کرد. با دقت این دستگاه، نقشه ای به دست آمد که ارتفاعات با حداقل بلندی یک متر در آن مشخص شده است. نوع دیگری ازتجهیزات، ترکیب مواد معدنی در سطح سیاره را مشخص مي نمود. یک دوربین نیز وجود لایه هایی از رسوبات که احتمالاً در آب مایع تشکیل شده بودند و آبگذرهایی که به نظر مي رسید توسط جریان آب ایجاد شده اند را فاش نمود.
در سال 2001، ایالات متحده کاوشگر ادیسه مریخ (Mars Odyssey) را به این سیاره فرستاد. این کاوشگر تجهیزاتی را با خود همراه داشت که بتواند به شناسایی مواد معدنی موجود در سطح سیاره کمک کرده و مدارکی برای وجود آب و یخ در لایه های زیرین سیاره پیدا کند و میزان اشعه های مضر برای حضور انسان بر روی مریخ را اندازه گیری نماید. در سال 2002، "ادیسه مریخ" مقادیر زیادی یخ در سطحی حدود یک متر در نزدیکی قطب جنوب سیاره کشف نمود.
در سال 2003، یک کاوشگر از ESA و دو کاوشگر از ایالات متحده به مریخ ارسال شدند. مارس اکسپرس که ESA آنرا در دسامبر 2003 به مریخ فرستاد، تصاویر شگفت آوری از سطح این سیاره به زمین فرستاد، حضور یخ آب در نزدیکی قطب جنوب سیاره را تائید کرد و در اتمسفر مریخ متان را، که دلیلی بر وجود حیات است، کشف نمود. "مارس اکسپرس" یک لندر به نام بیگل2  نیز با خود برای فرود در سطح مریخ به همراه داشت که نتوانست به درستی فرود آید و مفقود شد.
ایالات متحده دو روبات مریخ نورد به نام های مستعار اسپیریت و آپرچونیتی را به مریخ فرستاد. در ژانویه 2004، "اسپیریت" در حفره گوسیف کراتر و "آپرچونیتی" در منطقه مریدیانی پلانوم فرود آمدند. مریخ نوردها از دوربین ها و تجهیزات دیگری برای آنالیز خاک و سنگ های مریخ استفاده نمودند. در مارس 2004، دانشمندان ایالات متحده به این نتیجه دست یافتند که زمانی در منطقه " مریدیانی پلانوم " مقادیر زیادی آب مایع وجود داشته است. آنالیزهای " آپرچونیتی " نیز نشان مي دهند که مواد معدنی و ترکیب بندی سنگ های مریخ شبیه به سنگ های زمینی تشکیل شده در آب مي باشند.

قمر ناشناخته هایپریون
قمر "هایپریون" یکی از تیره ترین اقمار سیاره زحل است که قطر بزرگ آن در حدود  ۳۶۰کیلومتر و قطر کوچک آن در حدود  ۲۵۰کیلومتر است. این قمر تنها  ۳۰درصد از نوری را که به آن تابیده میشود، بازتاب مي دهد که این امر به آن ظاهری کمنور و قرمز رنگ میبخشد. تصویری از قمر هایپریون که توسط فضاپیمای روباتیک کاسینی به ثبت رسیده است به عنوان تصویر هجدهمین روز سال نجوم انتخاب شده است.
فضاپیمای کاسینی در حال حاضر در حال گشت زدن به دور مدار زحل است و این تصویر را در سال 2005 از سطح اسفنجی این قمر ناشناخته سیاره زحل به ثبت رسانده است.
قمر هایپریون در فاصله 250 کیلومتری قرار گرفته به دلیل اینکه از یک سو تحت تأثیر جاذبه شدید زحل قرار دارد و از سوی دیگر قمر بزرگ "تایتان" این سیاره آن را به سوی خود می کشد مدار گردش آن به دور سیاره زحل نامنظم و غیر عادی است. همچنین تراکم و جرم این قمر بسیار اندک تعیین شده است که همین امر مي تواند وجود حفره های بیشمار بر روی سطح آن را توجیه کند.

معرفی یکی از کمیاب ترین ابرهای سیاره ای در جهان
تلسکوپ فضایی هابل با ثبت تصویری بی نظیر از ابر سیاره ای دور افتاده و کمیاب NGC 2818 اطلاعات با ارزشی را از ساختار پیچیده آن در اختیار اختر شناسان قرار داده است. این ابر سیاره ای بی نظیر درون خوشه باز ستاره ای NGC 2818A قرار گرفته است که هر دو این دو مجموعه در فاصله 10 هزار سال نوری از زمین و در صورت فلکی قطب نما یا Pyxis قرار گرفته اند. NGC 2818 از جمله معدود ابرهای سیاره ای است که در میان یک خوشه باز ستاره ای واقع شده است. عمر خوشه های باز به صورت کلی بسیار محدود بوده و طی صدها میلیون سال از بین می روند. این در حالی است که ستارگانی که ابرهای سیاره ای را تشکیل می دهند معمولاً 5 بیلیون سال عمر دارند. بر اساس همین عوامل وجود چنین ابر سیاره ای در میان خوشه باز ستاره ای امری نادر و کمیاب به شمار می رود، زیرا عمر ابرها از خوشه ها بیشتر بوده و بعید به نظر می رسد خوشه ای آنقدر عمر داشته باشد تا بتواند چنین ابری را در خود جای دهد. بررسی ها نشان می دهد که خوشه باز ستاره ای NGC 2818A در گروه خوشه های باستانی قرار داشته و بالغ بر یک بیلیون سال عمر دارد.
ساختار تماشایی این ابر سیاره ای در لایه خارجی خود دارای ستاره خورشید مانندی است که این ستاره در دوره نهایی از زندگی خود به فضای میان ستاره ای پرتاب شده است. گازهای درخشان و نورانی قابل مشاهده در تصویر نیز توسط همین ستاره و پس از اتمام انرژی آن ساطع شده است.
ابرهای ستاره ای از نظر ساختار دارای تنوع بوده که NGC 2818
یکی از پیچیده ترین انواع آن به شمار می رود و تفسیر و بررسی آن امری بسیار مشکل و پیچیده خواهد بود. با این حال به دلیل قرار گیری در میان خوشه ستاره ای اختر شناسان موفق به دستیابی به اطلاعاتی پایه ای مانند وزن و مساحت درباره این ابر سیاره ای شده اند.
ابر سیاره ای به تدریج و طی ده ها هزار سال کم رنگ و ناپدید شده و هسته داغ ستاره ای این ابر به تدریج و طی بیلیون ها سال رو به سردی گذاشته و به کوتوله سفید تبدیل خواهد شد. سرنوشتی که خورشید و زمین نیز در انتها و تا 5 بیلیون سال دیگر به آن دچار خواهد شد.


خورشید در تعادل
در هر ثانیه در مرکز خورشید 5 میلیون تن ماده به انرژی تبدیل می شود، در نتیجه خورشید لحظه به لحظه سبکتر می گردد. در طول عمر 5/4 میلیارد ساله خورشید، مقدار زیادی جرم در خورشید به انرژی تبدیل شده است: جرمی معادل 100 برابر جرم زمین! این مقدار            (یک - سه هزارم)
جرم خورشید است بنابراین تأثیر زیادی بر آن ندارد!
می دانیم که 4 میلیارد سال طول کشیده تا حیات هوشمند به نقطه ای که اکنون هستیم برسد. خوشبختانه یک ستاره مثل خورشید در تعادل پایدار است، یک ساز و کار ساده  از پایان حیات ناگهانی آن (و همچنین زمین) جلوگیری می کند. این یک خاصیت عمومی را بازگو می کند که اگر گاز را فشرده کنیم دمای آن افزایش می یابد، در حالیکه اگر گاز را منبسط کنیم، سرد می شود. سرعت واکنشهای همجوشی در خورشید و دیگر ستارگان (در هسته داغ خورشید)، بستگی به دما دارد، بدین صورت که یک افزایش در دما باعث افزایش میزان واکنشها می شود. وقتی دمای هسته به هر دلیلی افزایش می یابد، افزایش تولید انرژی در هسته، فشار را افزایش می دهد، هسته منبسط می شود، سرانجام دما کاهش می یابد و سرعت واکنش کم می شود. از طرف دیگر کاهش دما باعث کاهش سرعت واکنش و بنابراین فشار می شود. سپس هسته منقبض می شود، دما افزایش می یابد و دوباره به حالت تعادل باز می گردد. این خود تنظیمی، همانند یک ترموستات عمل می کند و تا وقتی که واکنش ها ادامه داشته باشند کار خواهد کرد. در مورد خورشید این زمان 10 میلیارد سال است، نتایج این محاسبات ساده خیلی دور از محاسبات پیچیده ای است که شامل جزئیات زیادی می باشد.
بنابراین می بینیم که خورشید ما در نیمه راه زندگی خوشی است که برای 5 میلیارد سال دیگر در کنار ما باقی می ماند. پس با این اطمینان، من و شما امشب راحت تر خواهیم خوابید. اگر چه عمر ستارگان مختلف فرق می کند، نتیجه بنیادین زیر همیشه وجود دارد:
ستاره ها برای همیشه نمی مانند: آنها متولد می شوند، رشد می کنند و می میرند.
ستارگانِ پرجرم تر از خورشید، عمر کمتری می کنند:
اگر چه ستاره هایی با جرمهای بیشتر از خورشید، سوخت هیدروژن بیشتری دارند، ولی دمای مرکزی آنها خیلی بیشتر است، بنابراین آن را سریعتر می سوزانند و زمان کمتری زندگی می کنند. ستاره ای با جرم 10 برابر جرم خورشید، فقط ده ها میلیون سال زندگی می کند: در برابر عمر کیهان یک چشم بر هم زدن است! در حالی که ستارگان کم جرم، مثل خورشید یا حتی با جرمی کمتر از نصف جرم خورشید برای دهها میلیارد سال ادامه حیات می دهند.

صفحه 15--13 بهمن 87



طرز كار راكت هاي فضايي

يكي از عجيب ترين كشفيات انسان دسترسي به فضاست كه پيچيدگي و مشكلات خاص خود را دارد. راهيابي به فضا پيچيده است، چرا كه بايد با بسياري از مشكلات روبرو شد. مثلاً وجود خلا در فضا، مشكلات گرما و حرارت، مشكل ورود مجدد به زمين، مكانيك مدارها، ذرات و باقي مانده هاي فضا، تابش هاي كيهاني و خورشيدي و طراحي امكانات براي ثابت نگه داشتن اشيا در بي وزني ولي بزرگترين مشكل ايجاد انرژي لازم براي بالا بردن فضاپيما از زمين است كه براي درك اين موضوع بايد به بررسي طرز كار موتورهاي موشك پرداخت. در يك ديدگاه ساده، مي توان موتورهاي موشك را به آساني و با هزينه اي نسبتاً كم طراحي كرد و حتي آن را به پرواز درآورد، اما اگر بخواهيم مسئله را در سطح كلان بررسي كنيم با مشكلات و پيچيدگي هاي بسياري مواجه هستيم و اين موتورهاي موشك (و به خصوص سامانه سوخت آنها) آنقدر پيچيده است كه تا به حال تنها سه كشور توانسته اند با استفاده از اين فناوري انسان را در مدار زمين قرار دهند. در اين مطلب ما موتورهاي موشك هاي فضايي را مورد بررسي قرار مي دهيم تا با طرز كار و پيچيدگي هاي آن ها آشنا شويم.
نكات پايه اي: عموماً وقتي كسي درباره موتورها فكر مي كند، خود به خود مطالبي درباره چرخش برايش تداعي مي شود. براي مثال حركت متناوب پيستون در موتور بنزيني كه انرژي چرخشي براي به حركت در آوردن چرخ ها را توليد مي كند. و يا موتور الكتريكي و توليد ميدان الكتريكي و توليد ميدان مغناطيسي نيروي چرخشي براي پنكه يا سي دي رام توليد مي كنند. موتور بخار هم به طور مشابه كار مي كنند، ولي موتور موشك از لحاظ ساختار متفاوت است. موتور موشك ها موتورهاي واكنشي هستند. اساس كار موتور موشك برپايه قانون معروف نيوتون است كه مي گويد: "براي هر كنش واكنشي وجود دارد به مقدار مساوي ولي درجهت مخالف آن". موتور موشك نيز جرم را در يك جهت پرتاب مي كند و از واكنش آن در جهت مخالف سود مي برد. البته تصور اين اصل (پرتاب جرم و سود بردن از واكنش) ممكن است در ابتدا كمي عجيب به نظر بيايد، چرا كه در عمل بسيار متفاوت مي نماياند. انفجار، صدا و فشار چيزهايي است كه در ظاهر باعث حركت موشك مي شود و نه "پرتاب جرم".
بگذاريد تا با بيان چند مثال تصويري بهتر از واقعيت را روشن کنیم:
● اگر تا به حال با اسلحه (به خصوص سايز بزرگ آن) شليك كرده باشيد، متوجه مي شويد كه ضربه بسيار قوي، با نيروي بسيار زياد به شانه شما وارد مي كند. يك اسلحه مقدار 1 انس فلز را به يك جهت و با سرعت 700 مايل در ساعت شليك مي كند و در واكنش شما را به عقب حركت مي دهد.
● اگر تا به حال شير آتش نشاني را ديده باشيد، متوجه مي شويد كه براي نگه داشتن آن بايد نيروي بسيار زيادي را صرف كنيد (اگر دقت كرده باشيد گاهي 2 يا 3 آتش نشان يك شير را نگه مي دارند) كه در اين جا شير آتش نشاني مثل موتور موشك عمل مي كند. شير آتش نشاني، آب را در يك جهت پرتاب مي كند و آتش نشان ها از نيرو و وزن خود استفاده مي كنند تا در برابر واكنش آن مقاومت كنند. اگر آنها اجازه بدهند تا شير رها شود، شير به اين طرف و آن طرف پرتاب مي شود. حال اگر آتش نشان ها روي يك اسكيت برد ايستاده باشند شير آتش فشاني آنها را با سرعت زيادي به عقب مي راند.
● اگر يك بادكنك را باد كنيد و آن را رها كنيد، بادكنك به پرواز در مي آيد، تا وقتي كه هواي داخل آن به طور كامل خالي شود. پس مي توان گفت كه شما يك موتور موشك ساخته ايد. در اين جا چيزي كه به بيرون پرتاب مي شود مولكول هاي هواي درون بادكنك هستند. بسياري از مردم فكر مي كنند كه مولكول هاي هوا اهميتي ندارند، در حالي كه اينطور نيست. هنگامي كه شما به آن ها اجازه مي دهيد تا از دريچه بادكنك به بيرون پرتاب شوند، بر اثر واكنش به وجود آمده بادكنك به جهت مخالف پرتاب مي شود. در ادامه براي درك بهتر موضوع، به مثالي دقيق تر اشاره مي كنیم:
● سناريوي توپ بيسبال در فضا: شرايط زير را تصور كنيد، مثلاً شما لباس فضانوردان را پوشيده و در فضا در كنار فضاپيما معلق مانده ايد و چندين توپ بيسبال در دست داريد. حال اگر شما توپ بيسبال را پرتاب كنيد، واكنش آن بدن شما را به جهت مخالف توپ حركت مي دهد. سرعت شما پس از پرتاب توپ به وزن توپ و شتاب وارده بستگي دارد. همانطور كه مي دانيم حاصلضرب جرم در شتاب برابر نيرو است، يعني: F=m.a همچنين مي دانيم كه هر نيرويي كه شما به توپ وارد كنيد، توپ نيز نيرويي مساوي ولي در جهت مخالف به بدن شما وارد مي كند كه همان واكنش است. پس مي توان گفت: m.a=m.a حال فرض مي كنيم كه توپ بيسبال 1 كيلو گرم وزن داشته باشد و وزن شما و لباس فضايي هم 100 كيلوگرم باشد. پس با اين حساب اگر شما توپ بيسبال را با سرعت 21 متر در ساعت پرتاب كنيد. يعني شما با دست خود به يك توپ بيسبال 1 كيلو گرمي، شتابي وارد كرده ايد كه سرعت 21 متر در ساعت گرفته است. واكنش آن روي بدن شما تاثير مي گذارد، ولي وزن بدن شما 100 برابر توپ بيسبال است. پس بدن شما با 100/1 سرعت توپ بيسبال (يا 21/0 متر بر ساعت) به عقب حركت مي كند. حال اگر شما مي خواهيد از توپ بيسبال خود قدرت بيشتري بگيريد، شما دو انتخاب داريد: افزايش جرم يا افزايش شتاب وارده. شما مي توانيد يك توپ سنگين تر پرتاب كنيد و يا اينكه شما مي توانيد توپ بيسبال را سريع تر پرتاب كنيد (شتاب آن را افزايش دهيد)، و اين دو تنها كارهايي است كه مي توانيد انجام دهيد. يك موتور موشك نيز به طور كلي جرم را در قالب گازهاي پرفشار پرتاب مي كند؛ موتور گاز را در يك جهت به بيرون پرتاب مي كند تا از واكنش آن در جهت مخالف سود ببرد. اين جرم از مقدار سوختي كه در موتور موشك مي سوزد بدست مي آيد. عمليات سوختن به سوخت شتاب مي دهد تا از دهانه خروجي موشك با سرعت زياد بيرون بيايد. وقتي سوخت جامد يا مايع مي سوزد و به گاز تبديل مي شود، جرم آن تغيير نمي كند بلكه تغيير در حجم آن است. يعني اگر شما مقدار يك كيلو سوخت مايع موشك را بسوزانيد مقدار يك كيلو جرم با حجمي بيشتر، از دهانه خروجي موشك با دماي بالا و سرعت زياد خارج مي شود. عمليات سوختن، جرم را شتاب مي دهد.
نيروي پرتاب: قدرت موتور يك موشك را نيروي پرتاب آن مي گويند. نيروي پرتاب در آمريكا به صورت (پوند) ponds of thrust و در ساختار متريك با واحد نيوتون شناخته شده است (هر 45/4 نيوتون نيروي پرتاب برابر است با 1 پوند نيروي پرتاب). هر يك پوند نيروي پرتاب (45/4 نيوتون) مقدار نيرویي است كه مي تواند يك شي 1 پوندي (59/453 گرم) را در حالت ساكن مخالف نيروي جاذبه زمين نگه دارد. بنابر اين در روي زمين شتاب جاذبه
21 متر در ساعت در ثانيه (32 فوت در ثانيه در ثانيه) است.

رونمایی رسمی از ماه نورد ناسا
ناسا با رونمایی رسمی از سامانه حرکتی فوق مدرن ماه نورد گام بلندی به سوی بازگشت دوباره به ماه برداشت.
این ماه نورد با استفاده از نمونه حرکتی خرچنگها حرکت کرده می تواند از سطوح صعب العبور مختلفی عبور کند. ناسا این ماه نورد را سامانه حرکتی فشرده ای عنوان کرده است که ابعادی در همچون یک کامیون کوچک دارد و دو فضانورد می توانند تا 14 روز در آن بدون هیچگونه مشکلی زندگی کنند. با رونمایی رسمی از این ماه نورد، گام تاریخی در تکمیل طرح های ناسا برای بازگشت دوباره انسان به ماه برداشته شد. بر اساس گزارش اسپیس تراول، این ماه نورد به یک باتری لیتیوم - یونی پیشرفته مجهز است که انرژی حرکتی اصلی آن را تأمین می کند. هنوز اطلاعات زیادی درباره این ماه نورد منتشر نشده، اما به گفته دانشمندان ناسا در ساخت آن از پیشرفته ترین فناوریهای روز دنیا استفاده شده است.

کشف مقادیر قابل توجهی از گاز متان بر روی مریخ؛
شواهدی قدرتمند بر وجود حیات
دانشمندان ناسا با استفاده از سه تلسکوپ قدرتمند موفق به کشف مقادیر قابل توجهی از گاز متان بر روی سیاره مریخ شدند. دانشمندان سازمان ناسا موفق به کشف توده هایی از گاز متان بر روی سطح سیاره مریخ شده اند که این کشف مي تواند وجود حیاتهای اولیه را در این سیاره تعیین کند.
حضور میزان گسترده ای از این گاز که به صورت رایج بر روی زمین توسط موجودات زنده تولید مي شوند توسط سه تلسکوپ بزرگ طی هفت سال گذشته بر روی این سیاره به ثبت رسیده است. میزان این گاز در مریخ به حدی گسترده است که با میزان گاز تولید شده در نواحی منشا این گاز بر روی زمین برابری مي کند. به گفته محققان برای دریافت چگونگی شکل گیری این گاز و تمیز دادن فرایند شکل گیری آن توسط میکروارگانها و میکروبها یا فعالیتهای آتشفشانی تحقیقات گسترده و وسیعی مورد نیاز خواهد بود. در حال حاضر سامانه های زیستی بر روی زمین بالغ بر 90 درصد از گاز متان موجود در اتمسفر را تولید مي کند و حضور این گاز در مریخ نیز مي تواند نشانه ای بر وجود این سامانه ها در سیاره سرخ باشد. کاوشگر مریخی اروپا در سال 2004 نیز شواهدی مبنی بر وجود متان در مریخ ارائه کرده بود، اما کشفیات اخیر ناسا به عنوان یکی از قدرتمندترین کشفیاتی عنوان شده است که احتمال وجود سامانه های زیستی در مریخ را قدرت بخشیده است. بر اساس گزارش تلگراف، محققان بر این باورند به دلیل اینکه گاز متان محصول حیات است پس احتمال زیادی برای یافتن موجودات زنده میکروسکوپی در این سیاره وجود خواهد داشت و همین احتمال آغازی قدرتمند برای افزایش فعالیتهای تحقیقاتی بر روی سطح این سیاره خواهد بود.

صفحه 11-- 6 بهمن 87

زندگي فضايي

 

صخره هاي مريخي زماني زير آب بوده است

 

 

نظريه يک اخترشناس
مبني بر مريخي بودن ساکنان زمين

 

ادامه نوشته

صفحه 11--29 دی 87

 

رنگ های آسمان

پدیده انتشار
انتشار نور و تفکیک رنگها مربوط به خود مولکولهای هوا است، حتی در غیاب ذرات خارجی هم آسمانی آبی خواهیم داشت. طول موج نور از آبی به سبز، زرد و سرخ افزایش مي یابد و طول موج مربوط به نور قرمز حدود 68/1 برابر طول موج نور آبی است. هر یک از اجزای نور خورشید در همه جهتها از مولکول منتشر مي شود، ولی شدت آن همسان نیست. درخشانترین انتشار در جهت روبرو (مانند اینکه نور یک راست از مولکول مي گذرد) و رو به پشت (بسوی خورشید) است.
به نظر نیوتن رنگهای ظاهری اجسام طبیعی بستگی به این دارد که از آنها چه رنگی شدیدتر منعکس یا بسوی بیننده پراکنده مي شود. بطور کلی، شیوه ساده ای وجود ندارد که بر اساس ساختار سطح ترکیب شیمیایی و مانند آنها پیش بینی کنیم که آن ماده چه رنگهایی را منعکس یا پراکنده مي کند. با این همه، علت آبی بودن رنگ آسمان را با استدلال ساده ای مي توان توضیح داد.
همانطور که تامس یانگ با آزمایش نشان داد، طول موجهای گوناگون نور رنگهای متفاوت دارند، طول موج نور را با واحد نانومتر یا با واحد آنگستروم مي سنجند. دامنه طیف قابل رؤیت برای آدمي  ۴۰۰nm  برای نور بنفش تا حدود ۷۰۰nm  برای نور قرمز است. مانعهای کوچک مي توانند انرژی یک موج فرودی را در همه جهتها پراکنده کنند و مقدار پراکندگی بستگی به طول موج دارد. به عنوان یک قاعده کلی، هر چه طول موج در مقایسه با اندازه مانع بزرگتر باشد، موج بوسیله مانع کمتر پراکنده مي شود. برای ذراتی کوچکتر از یک طول موج، مقدار پراکندگی نور با عکس توان چهارم طول موج تغییر مي کند. مثلاً، طول موج نور قرمز در حدود دو برابر طول موج نور آبی است. بنابراین پراکندگی نور قرمز در حدود یک شانزدهم پراکندگی نور آبی است.
نوری که نسبت به مسیر اولیه خورشید در زاویه قائم منتشر شود، تنها نیمي از درخشندگی را خواهد داشت. همه رنگها به این شیوه منتشر مي شوند. ولی شدت انتشار هر یک از این رنگها در هر جهتی متفاوت است. شدت با عکس توان چهارم طول موج متناسب است. از اینرو نور موج کوتاه (مانند آبی) خیلی شدیدتر از نور سرخ منتشر مي شود که طول موج بلندتری دارد. از آنجا که نسبت طول موج آنها 68/1 است، نسبت انتشار نور آبی ۸ برابر درخشانتر از نور سرخ است.
آسمان آبی
اکنون مي توانید بفهمید که چرا رنگ آسمان آبی است. نور خورشید بوسیله مولکولها و ذرات گرد و غبار موجود در آسمان، که معمولاً در مقایسه با طول موجهای نور مرئی بسیار کوچکند، پراکنده مي شود. به این ترتیب، نور طول موجهای کوتاه (نور آبی) بسیار شدیدتر از نور طول موجهای بلندتر بوسیله این ذرات پراکنده مي شوند. وقتی که به آسمان صاف نگاه مي کنیم، بیشتر این نور پراکنده شده است که به چشم ما مي رسد. دامنه طول موجهای کوتاه پراکنده شده (و حساسیت چشم آدمي به رنگ) منجر به احساس رنگ آبی مي شود.
کوتاهترین طول موجهای طیف مرئی بیشتر مطابق بنفش است تا آبی، پس چرا آسمان بجای آنکه بنفش باشد آبی است؟ نور خورشید اولیه در رنگ بنفش تا حدی ضعیفتر از آبی آست و بنفش کمتر از آبی به ما مي رسد. دلیل مهمتر اینکه چشم انسان نسبت به بنفش کمتر از آبی حساس است. مردم آبی بودن آسمان را بوجود بخار آب موجود در جو نسبت مي دهند، شاید به این دلیل باشد که اغلب توده های آب آبی رنگ است.
از دلایل آبی بودن دریا این است که وقتی نور سفید چند متر از میان آب مي گذرد، مولکولهای آب بخشی از انتهای سرخ طیف را جذب مي کند و نوری که سرانجام به چشم بیننده منعکس مي شود بیشتر آبی شده است. و در آسمان آب کافی برای چنین جذبی وجود ندارد. لایه اوزون نیز نور سرخ را تضعیف مي کند، ولی نقش ناچیزی در آبی شدن آسمان دارد. از سوی دیگر، فرض مي کنیم که در یک روز مه آلود به آسمان نگاه مي کنیم.
در این صورت، نور آبی باریکه ای که به چشم ما مي رسد بطور کامل پراکنده شده است، در حالی که طول موجهای بلندتر پراکنده نشده اند. بنابراین، احساس مي کنیم که رنگ خورشید متمایل به قرمز شده است. اگر آسمان جوی نداشت، آسمان سیاه به نظر مي رسید و ستارگان در روز دیده مي شدند. در واقع از ارتفاع ۱۶Km  به بالا، که در آنجا جو زمین بسیار رقیق مي شود، همان طوری که فضانوردان دریافته اند، آسمان سیاه به نظر مي رسد و ستارگان در روز دیده مي شوند.
● تأثیر شرایط جوی
گاهی هوا دارای ذرات گرد و غبار یا قطره های آبی به بزرگی طول موج نور مرئی است. اگر چنین باشد، رنگهایی جز رنگ آبی ممکن است به شدت پراکنده شوند. مثلاً، کیفیت رنگ آسمان با بخار آب موجود در جو زمین تغییر مي کند. روزهایی که هوا صاف و خشک است، آسمان آبی تر از روزهایی است که رطوبت هوا زیاد است. آسمان نیلگون ایتالیا و یونان، که قرنها الهام بخش شاعران و نقاشان بوده است، به سبب خشکی استثنایی هوای این سرزمینها است.
مه آبی  خاکستری رنگی که گاهی شهرهای بزرگ را مي پوشاند بیشتر به سبب ذراتی است که از موتورهای درون سوز (اتومبیلها، کامیونها) و کارخانه های صنعتی منتشر شده اند. موتور اتومبیل، حتی وقتی که در حالت خلاص کار مي کند، در هر ثانیه بیشتر از ۱۰۰ میلیارد ذره منتشر مي کند. بیشتر این ذرات نامرئی هستند و اندازه آنها در حدود
  ۰/۰۰۰۰۰۱m است.
چنین ذره هایی کالبدی برای تجمع گازها، مایعات و ذرات جامد دیگر مي شوند. این ذره های بزرگتر سبب پراکندگی نور و تیرگی هوا مي شوند. گرانش بر این ذره ها تا وقتی که بر اثر تجمع مواد بیشتر در اطراف آنها خیلی بزرگ نشده اند چندان تأثیری ندارد. این ذرات اگر بر اثر باران و برف مکرر شسته نشوند ممکن است ماهها در جو زمین بمانند. تأثیر چنین ابرهای غبارآلودی بر آب و هوا و بر سلامتی آدمي بسیار مهم است.
رنگ غروب
وقتی به آسمان روز نگاه مي کنید نوری را مي بینید که از لایه اوزون اندکی گذشته و جذب بوسیله آن ناچیز بوده است. در هنگام غروب وقتی شعاعهای نور از میان لایه اوزون مسیری مورب (طولانیتر) دارند تا به ما برسند، جذب بوسیله اوزون اهمیت پیدا مي کند، ولی در آن موقع نیز دلیل آبی بودن آسمان ساز و کارهای مربوط به پراکندگی (انتشار ریلی) مي باشد، که قبلاً بیان شده است.
همین تأثیرها رنگ کوههای تیره را در یک روز آفتابی توضیح مي دهد. اگر کوهها زیاد دور نباشند، تصویرشان آبی رنگ است. چون نور مسلط آبی بوسیله مولکولهای میان شما و کوهها منتشر مي شود، کوههای تا حدی دور هم باز آبی است. ولی کوههایی که در فاصله دوری قرار دارند سفید هستند، درست همانگونه که افق سفید دیده مي شود. نور خور شید در حال غروب در واقع نارنجی رنگ است (بین سرخ و زرد)، در حالی که اگر در مسیرشان بسوی ما تنها از میان مولکولهای هوا مي گذشت، رنگش سرخ بود. دلیل اینکه رنگ آن سرخ یک دست نیست، این است که نور نه تنها از میان مولکولها، بلکه از میان ذرات ریز و افشانکهای جو هم منتشر مي شود.
در هر موقع از روز وقتی در جهت خورشید نگاه کنید، بخشی از نور درخشان آن را دریافت مي کنید که از میان همان ذرات ریز و افشانکها منتشر مي شود و از اینرو آن بخش از آسمان روشنتر از آن است که در غیاب ذرات مي توانست باشد. وقتی خورشید در بالای آسمان است، اطرافش سفید روشن مي باشد. ولی وقتی پایینتر قرار دارد، هر چه غلظت ذرات بیشتر باشد، اطراف خورشید در حال غروب درخشانتر و محیط آن مشخصتر است.
در جریان غروب آفتاب در هوای صاف، سمت الرأس (آسمان درست در بالای سر) آبی تر از هنگام روز مي شود. با توجه به اینکه افق نزدیک خوشید ممکن است سرخ باشد، این افزایش رنگ آبی عجیب به نظر مي رسد. برای این آبی بودن چندین توضیح داده شده که محتملترین آنها مربوط به لایه اوزون است. وقتی هنگام غروب نور خورشید مسیر اریب تری را از میان لایه طی مي کند، جذب انتهای سرخ طیف بوسیله اوزون، موجب تسلط انتهای آبی بر بامه نور مي شود. برخلاف انتشار ریلی که بامه در طی مسیر با آن روبرو مي شود.
آسمان پس از غروب
درست پس از غروب خورشید، سایه زمین از افق خاور بالا مي رود. مرز سایه، سرخ یا ارغوانی است. رنگ آن بستگی به نوری دارد که بر اثر انتشار ریلی در مسیر طولانی اش از لایه های پایین جو سرخ شده است. در نزدیکی جایی که لبه بالایی سایه را مي بینید بخشی از نور در معرض انتشار ریلی قرار دارد و بسوی ما مي آید. وقتی نور را دریافت مي کنید، رنگ سرخ را در لبه بالا مشاهده مي کنید. بخش بالایی سایه زیر لبه ممکن است آبی کم رنگ باشد.
به احتمالی بامه آبی ناشی ار نور خورشید است که از میان بخش بالایی و کم چگالتر جو مي گذرد، از آنجایی که جزء آبی بامه، به اندازه ای تضعیف نمي شود که در عبور از بخشهای پایین جو امکان آن وجود دارد، زیرا با مولکولهای هوای بیشتری درگیر بوده است. نزدیک به ۱۰ دقیقه پس از آنکه خورشید غروب مي کند، گه گاه لکه ای ارغوانی بر فراز آن در جایی میان ۳۰ و ۷۵ درجه از سمت الرأس پدید مي آید. این لکه که اغلب نور ارغوانی نامیده مي شود، به ظاهر ناشی از وجود لایه ای از ذرات در ارتفاع ۱۶ تا ۲۰ کیلومتری و در بخش زیرین لایه اوزون است.
این ذرات ممکن است غبار بیابان یا ذرات خاکستر یک فوران آتشفشان یا آتش سوزی بزرگی در جنگل باشد. لکه ارغوانی حاصل نور بسیار سرخ و آبی است که از ناحیه های مختلف آسمان منتشر مي شود. اجزای سرخ از نور خوشید در حاشیه زمین است و از جو زمین مي گذرد که انتشار ریلی نور را سرخ مي کند. بخشی از این نور از لایه ذرات عبور کرده و به همین خاطر نور خیلی سرخ دریافت مي شود. اجزای آبی از نور خورشیدی مي رسد که از بخشهای فوقانی جو مي تابد و از اینرو به آن اندازه سرخ نشده است.
بخشی از نور در معرض انتشار ریلی قرار مي گیرد و نور آبی بسوی شما فرستاده مي شود. وقتی به مسیر نگاه مي کنید، هر دو اجزای نور سرخ و آبی در مسیر خط دید شما حرکت مي کنند و ترکیبشان احساس نور ارغوانی را پدید مي آورد. دلیل اینکه بخشهای دیگر آسمان ارغوانی نیست، این مي باشد که بجای رنگ سرخ و آبی تنها ترکیبهای متفاوتی از ته رنگها را دریافت مي کنیم. وقتی بسوی آنها نگاه مي کنیم، ممکن است بسته به زاویه دیدمان اقسام ته رنگها را داشته باشند.
نور ارغوانی دیگر ولی نادر که در حوالی همان بخش نور اولی در آسمان ظاهر مي شود، اما یک و نیم تا دو ساعت پس از غروب آفتاب اتفاق مي افتد. احتمال مي رود این نور نیز بوسیله همان لایه ذراتی بوجود مي آید که نور ارغوانی اولی پدید آمد. اگر لایه گسترده باشد، بخشی از نور که از لایه زیر افق منتشر شده، ممکن است دوباره از لایه مرئی منتشر شود. نور تولید شده بخوبی درخشان است و در آن صورت یک لکه ارغوانی کمرنگ
دیده مي شود.

کشف 12 ستاره نوترونی جدیدتوسط تلسکوپ فرمي 

تلسکوپ اشعه گامای فرمي سازمان ناسا موفق به کشف 12 تب اختر اشعه گاما و ردیابی این اشعه از 18 تب اختر یا ستاره نوترونی دیگر شده است. این یافته ها مي تواند درک دانشمندان را از چگونگی شکل گیری این پدیده های نیمه خاموش ستاره ای تغییر دهد.
به گفته اخترشناسان دانشگاه استنفورد تا به حال هزار و 800 ستاره نوترونی معروف به "تب اختر" در جهان شناسایی شده اند که در میان این حجم تا به حال منبع اصلی انرژی واقعی این پدیده های ستاره ای نمایان نشده بود.
تب اخترها ستاره های نوترونی چرخانی هستند که با سرعت بسیار زیادی دوران مي کنند و ضربه های مداومي از انرژی تابشی به همراه خطوط میدان مغناطیسی قوی را از خود منتشر مي کنند. اکثر این ستاره ها به واسطه انتشار امواج رادیویی که منبع آن قطبهای مغناطیسی ستاره اعلام شده است، شناسایی شده اند. همچنین قطبهای مغناطیسی و محور چرخش ستاره با یکدیگر منطبق نبوده و ستاره چرخان ضربه های خود را در میان آسمان رها مي کند. تب اخترها مولدهای کیهانی ناشناخته ای هستند که چگونگی عملکرد آنها تا به حال به طور شفاف تعیین نشده است. یک تب اختر با شدت دادن به میدانهای الکتریکی و مغناطیسی و چرخش سریع شتاب حرکت ذرات را تا سرعتی برابر سرعت نور افزایش مي دهد. وجود امواج گاما در این ستاره ها به اخترشناسان این شانس را خواهد داد تا از مرکز این شتابدهنده ذرات، اطلاعات با ارزشی به دست بیاورند.
دانشمندان از گذشته براین باور بودند که امواج گاما در نزدیکی سطح تب اخترها در نواحی قطبی جایی که تشعشعات رادیویی شکل مي گیرند به وجود مي آیند. اما کشف تب اخترهایی که تنها اشعه گاما منتشر مي کنند این نظریه را رد کرده است.
اکنون محققان بر این باورند که اشعه گاما در فاصله ای زیاد از ستاره های نوترونی شکل مي گیرند و شتاب گرفتن ذرات در امتداد قوسهای میدان مغناطیسی باعث تولید اشعه گاما مي شود. برای مثال منطقه انتشار گاما در تب اختر "ولا" درخشان ترین تب اختر منبع اشعه گاما موجود در آسمان، 482 کیلومتر دورتر از ستاره تخمین زده شده است. نمونه های موجود ستاره ای انتشار اشعه گاما را با باز و بسته بودن میدانهای مغناطیسی درارتباط مي داند. به این معنی که انتشار این اشعه گاهی اوقات در ارتفاعی زیاد از ستاره و گاهی اوقات از روی سطح ستاره شکل مي گیرد و رصدخانه فرمي تا کنون موفق به تعیین نمونه صحیح از انتشار اشعه گاما نشده است.
به دلیل اینکه چرخش ستاره انتشار اشعه را شدت مي دهد، تب اخترهای تنها و دورافتاده به مرور زمان سرعت خود را از دست مي دهند. برای مثال سرعت تب اختر 10 هزار ساله CTA1 که در ماه اکتبر توسط تلسکوپ فرمي کشف شد، در حال حاضر به یک ثانیه در هر 87 هزار سال رسیده است.بر اساس گزارش ساینس دیلی، تلسکوپ فرمي همچنین موجهایی از اشعه گاما را از تب اخترهای 7 میلی ثانیه ای- تب اخترهایی که در یک ثانیه 100 یا هزار بار به دور خود مي چرخند- دریافت کرده است.
تلسکوپ فضایی اشعه گاما فرمي حاصل همکاری در زمینه فیزیک نجومي و فیزیک ذره ای کشورهایی نظیر فرانسه، آلمان، ایتالیا و ایالات متحده است و تا به حال در جمع آوری اطلاعات کیهانی با ارزشی شرکت داشته است.

موفقیت کاوشگر ماه سازمان ناسا در آزمایشهای خلأ حرارتی
کاوشگر مداری ماه سازمان ناسا موسوم به LRO تمامي آزمایشهای خود را از جمله آزمایش خلأ حرارتی که به شبیه سازی محیطی بسیار داغ یا بسیار سرد و خالی از هوای موجود در فضا - محیطی که کاوشگر پس از پرتاب با آن مواجه خواهد شد - مي پردازد را با موفقیت پشت سر گذاشت.
این آزمایش دو ماهه که در پایگاه فضایی گودارد به انجام رسید شامل برنامه های آزمایشی محیطی کاوشگر نیز بود. کاوشگر LRO که در همین پایگاه فضایی ساخته شده است با وجود اینکه تحت تأثیر حرارت بسیار بالا، سرمای منجمد کننده، شوکهای حرکتی شدید و امواج الکترومغناطیسی قوی قرار گرفت همچنان به عملکرد بی نقص خود ادامه داد.
طی این دوره دو ماهه بالغ بر 2 هزار و 500 آزمایش بر روی این کاوشگر انجام گرفته است که 600 آزمایش از این میان در خلا شکل گرفته و دو آزمایش اول آن بر اساس بررسی توانایی در برابر چرخش و لرزه شدید بوده است.
آزمایش چرخش گرانیگاه کاوشگر را تعیین کرده و خصوصیات چرخشی آن را مورد بررسی قرار مي دهد. همچنین طی آزمایشهای لرزه ای مهندسان که ساختار یکپارچه کاوشگر را بر روی یک میز با امواج لرزشی شدید که لرزشهای ناشی از پرتاب را شبیه سازی مي کند، مهار مي کنند.
مرحله بعدی آزمایشها قرارگیری LRO در برابر بلندگویی در ابعاد یک دیوار بزرگ بوده است که مقاومت کاوشگر را در برابر امواج صوتی ناشی از عملیات پرتاب مورد بررسی قرار مي دهد، این آزمایش آزمایش آکوستیک نام دارد. این کاوشگر با پشت سرگذاشتن موفقیت آمیز تمامي این مراحل طاقت فرسا در اوایل سال جاری به پایگاه فضایی کندی ارسال خواهد شد تا برای پرواز در تاریخ 24 آوریل 2009 آماده شود. به همراه این کاوشگر یک ماهواره و یک رصدخانه ای متناسب با کاوش در حفره های ماه به منظور افزایش اطلاعات از ساختار سطحی ماه و کشف آب منجمد به این کره ارسال خواهند شد.

خسارت میلیونی ناسا
تأخیر در پرتاب آزمایشگاه علمي مریخ، چهارصد میلیون دلار به ناسا زیان وارد مي کند.
سازمان ناسا قراربود مریخ نورد آزمایشگاه علمي مریخ را سال آینده به فضا پرتاب کند ولی به علت مشکلات فنی این کار تا سال ۲۰۱۱ به عقب افتاده است. هدف از اعزام این مریخ نورد بررسی امکان برقراری حیات میکروب ها در سیاره سرخ است. تأخیر در پرتاب آزمایشگاه علمي مریخ، ۴۰۰ میلیون دلار به هزینه این طرح اضافه خواهد کرد. گفته مي شود هزینه نهایی از طرح بیشتر از دو میلیارد دلار است.
تأخیر در اجرای این طرح زمانی اعلام شد که مهندسان و محققان ناسا، پیشرفت آن را در یک دوره زمانی سه ماهه بررسی کردند. مایکل گریفین، مدیر ناسا مي گوید؛ پرتاب این مریخ نورد در سال ۲۰۰۹ خطر زیادی را متوجه اجرای موفقیت آمیز مأموریت آن خواهد کرد. آزمایشگاه علمي مریخ به گونه ای طراحی شده است که نسبت به دو مریخ نورد اسپیریت و آپورتونیتی مسافت های طولانی تری را طی کند و از سطوح ناهموارتری عبور کند. وزن تجهیزات علمي این سفینه، ده برابر بیشتر از دو مریخ نورد ذکر شده است.
چارل الاچی، از مسئولان ناسا مي گوید با این گروه های فنی این سازمان بدون وقفه بر روی طرح آزمایشگاه علمي مریخ کار کرده اند، پیشرفت این طرح در هفته های اخیر رضایت آمیز نبوده است. یکی از مشکلات گروه های فنی ناسا آماده سازی موتورهای مریخ نورد و عملیاتی کردن بازوی روباتیک این مریخ نورد است. وضعیت قرار گرفتن زمین و مریخ نسبت به هم هر دو سال یک بار تنها به مدت چند هفته برای پرتاب مأموریت های فضایی به مقصد سیاره سرخ ممکن مي کند.

نصب آینه های فضایی
برای مقابله با گرم شدن زمین
معتبرترین نهاد علمي بریتانیا به نام انجمن سلطنتی قرار است چندین طرح بلندپروازانه را برای مقابله با گرم شدن آب و هوای زمین بررسی کند.
یکی از این طرحها قرار دادن آینه های بزرگ در فضا برای منحرف کردن بخشی از اشعه های خورشید از زمین است. ایده دیگر کشت جلبک در اقیانوسها به منظور جذب دی اکسید کربن است.
آینه های فضایی اشعه خورشید را از زمین دور مي کنند
انجمن سلطنتی مي گوید مي خواهد علم را از مطالب علمي تخیلی مجزا کند. برخی از ایده های پیشنهاد شده به این نهاد علمي شاید تخیلی به نظر آید، اما دانشمندان بریتانیایی مصمم هستند بفهمند کدام ایده مي تواند در کاهش گرمایش زمین مؤثر باشد. یکی از ایده ها پاشیدن آب دریا بسوی ابرها است تا سفیدتر شوند و بتوانند پرتوهای بیشتری از نور خورشید را منحرف کنند. ایده دیگر، رها کردن ذرات غبار در استراتوسفر است تا مانند سپر مقابل خورشید قرار بگیرد.
دانشمندان بریتانیایی علاوه بر ارزیابی این نکته که کدام طرح شایسته بررسی جدی تر است، اثرات منفی احتمالی این پیشنهادها را نیز بررسی خواهند کرد
پروفسور اندرو واتسون از اعضای کار گروه انجمن سلطنتی بریتانیا مي گوید: "یک راه احتمالی برای کاهش گرمایش زمین شاید منحرف کردن پرتوهای خورشید به کمک آینه باشد. ما قصد داریم به مجموعه مفصلی از ایده های گوناگون برای مهندسی کردن آب و هوا بپردازیم. فکر مي کنم اولین خط دفاع برای مقابله با این معضل کاهش تولید دی اکسد کربن است."
فعالان محیط زیست اذعان مي کنند که کاستن از گازهای گلخانه ای اولویت اصلی است. در حقیقت آنها نگرانند که جستجو برای یافتن راه حلهای فنی شاید بهانه ای شود تا برخی از دولتها از تولید گازهای گلخانه ای نکاهند.
دانشمندان مي گویند، نباید اجازه داد چنین حالتی پیش آید، چرا که این نوع فناوری تازه در مرحله آغازین قرار دارد.

بارش برف در آسمان مریخ
دانه های برف با کمک ابزاری به نام لیدار در ایستگاه هواشناسی فینیکس ردیابی شد.
sفضاپیمای فینیکس ناسا که در سطح مریخ مشغول مطالعه است در آسمان این سیاره دانه های برف مشاهده کرده است.
این کاوشگر با استفاده از یکی از ابزارهای خود (lidar) سرگرم بررسی ابرهای مریخی بود که ریزش کریستال های بزرگ یخ از آسمان را رؤیت کرد.
اما این ابزار که با منعکس کردن لیزر بر ذرات موجود در آسمان کار مي کند، به زمین افتادن دانه های برف را ندید.
داده ها حاکی است که برف پیش از رسیدن به سطح بخار شد؛ فینیکس مشغول بررسی این موضوع است.
ایستگاه هواشناسی تعبیه شده روی فینیکس را کانادا تهیه کرده است. جیم وایتوی از دانشگاه یورک در تورنتو که مدیریت این ایستگاه را به عهده دارد گفت: "ما در چند ماه آینده به دقت در جستجوی شواهد افتادن دانه های برف بر سطح مریخ خواهیم بود."
او افزود: "این یک عامل خیلی مهم در چرخه هیدرولوژیکی مریخ، با جابجایی آب میان سطح و اتمسفر مریخ است."
تغییر فصل
فینیکس که کاوشگر غیرسیار است حامل یک رشته ابزارها برای مطالعه ترکیب شیمیایی و محیط قطبی مریخ است.
ایستگاه هواشناسی این کاوشگر مرتبا اتمسفر، فشار و باد را در محل استقرار آن اندازه گیری مي کند.
این ایستگاه پس از فرارسیدن فصل تابستان افزایش دما را ثبت کرده است؛ و بعد شاهد شروع افت دما همزمان با طولانی تر شدن شب ها (ساعاتی که خورشید پایین تر از افق مي گذراند) در آغاز زمستان بوده است.
دکتر وایتوی گفت: "در دو ماه اول مأموریت، رطوبت اتمسفر به دلیل تصعید آب [یخ] از سطح و کلاهک یخی قطب درحال افزایش بود؛ و در دومین بخش مأموریت کم کم شاهد تشکیل برفک، مه و ابر بوده ایم.
آب مایع؟
نتایج مهم دیگری که توسط آژانس فضایی آمریکا، ناسا، منتشر شد شامل خبر شناسایی کربنات کلسیم در خاک اطراف فینیکس بود. این ماده در کره زمین از عناصر اصلی تشکیل سنگ آهک است.
فینیکس همچنین موفق به یافتن ذراتی شد که احتمالاً دارای خواص نوعی خاک رس هستند.
اهمیت کشف این دو ماده معدنی این است که فقط در حضور آب مایع شکل مي گیرند.
مدارگردهای مریخ قبلاً چنین موادی را در سایر بخش های مریخ ردیابی کرده بودند، اما تنها در قسمت هایی که شواهد آشکاری از جاری شدن آب وجود دارد. تفاوت در مورد محل فرود فینیکس این است که در دشتی باز قرار گرفته که فاقد هر گونه مشخصه ژئولوژیکی است که در اثر جریان آب شکل گرفته باشد.
بیل بوینتون از دانشگاه آریزونا و از دانشمندان مأموریت فینیکس گفت: "با این فرض که ما واقعا برای تشکیل این کربنات ها به آب نیاز داریم که به نظر فرض درستی مي آید در آن صورت نشان مي دهد که زمانی در گذشته آب ساکن (در این منطقه) وجود داشته است."
او افزود: "ممکن است که یخی که آنجا است [درست در زیر سطح] در همان جای اولیه ذوب شده باشد و درست در همان نقطه باقی مانده باشد و واکنش (تشکیل کربنات) آنجا اتفاق افتاده باشد."
مرگ تدریجی
مأموریت فینیکس قرار بود 90 روز مریخی به طول انجامد اما این مأموریت اکنون برای مدتی بی پایان تمدید شده است  نه اینکه مهندسان انتظار ادامه حیات کاوشگر برای مدتی طولانی را داشته باشند.
این کاوشگر اکنون انرژی خورشیدی کمتری جذب مي کند و باید برای گرم نگاه داشتن سامانه هایش انرژی بیشتری صرف کند.
همچنین انتظار مي رود توانایی فینیکس برای جمع آوری نور خورشید نیز به شدت مخدوش شود که ناشی از نشستن دی اکسید کربن بر صفحات خورشیدی است.

تاثیر کوهها در تخریب لایه اوزون
محققان آلمانی با استفاده از ماهواره های مادون قرمز، موفق به کشف چگونگی تاثیر کوههای آنتراکتیکا بر تخریب لایه اوزون شدند. به گزارش مهر، مطالعات جدید نشان می دهد که امواج کوهستانی موجود بر فراز کوههای منطقه آنتراکتیکا منجر به ایجاد ابرهای کمیابی می شوند که می تواند در تخریب لایه اوزون موثر واقع شوند.
طی دو دهه گذشته، عوامل CFC که توسط فعالیتهای صنعتی بشر در جو زمین آزاد شده است منجر به ایجاد حفره ای بزرگ در لایه اوزون اتمسفر زمین بر فراز آنتراکتیکا شده است. مطالعات محققان موسسه تحقیقاتی ژولیخ در آلمان نشان می دهد، واکنشهای شیمیایی کلیدی که به تخلیه گاز اوزون از اتمسفر زمین منجر می شود بر روی سطح ابرهای خاص استروسفریکی قطبی شکل می گیرند که در قسمتهای بالایی اتمسفر جا گرفته اند. در این سطح از ارتفاع، نور خورشید عوامل CFC را به ذراتی تبدیل می کند که با انجام واکنشهایی به کلورین تبدیل می شوند که این ماده باعث از بین رفتن اوزون می شود. به منظور درک چگونگی شکل گیری این ابرها، محققان با استفاده از ماهواره های مادون قرمز به بررسی حرارتهای هوا در اتمسفر پرداخته و موفق به کشف بسته هایی از هوای گرم و سرد بر روی اتمسفر شدند که این بسته ها تنها بر فراز کوه ها قابلیت شکل گیری دارند. بر اساس گزارش نیوساینتیست، این پدیده که به امواج کوهستانی معروف است در اثر شدت بالای جریان هوا شکل گرفته و سرمای آن به حدی است که امکان شکل گیری ذرات PSC را به وجود خواهد آورد. این امواج با ایجاد فعالیتهای شدید جوی حرارت متغیر را در اتمسفر ایجاد می کنند.

 

صفحه 11-- 22 دی 87

حفره سياه ( سياهچاله ) چيست؟

 

 

 

تاکید رئیس ناسابر بازنشستگی شاتلهای فضایی

 

 

 

آغاز به کار سایت رسمی 100 ساعت از نجوم

 

 

 

شکل گیری بی سابقه ترین مأموریت به سوی مشتری

 

 

 

کشف مواد معدنی توسط فضاپیمای هندی

 

 

 

4 تصویر زیبا از دنیای نجوم 

 

 

 

شناسایی اصوات رادیویی فضایی عجیب از فضا 

 

ادامه نوشته

صفحه 12--15 دی 87

 

مطالعه سياهچاله‌ها با دستگاه پلي استيشن 3!

اگر طرفدار پلي استيشن3 هستيد يا اگر چنين دستگاهي را به عنوان هديه دريافت کرده ايد، مي توانيد کارهاي علمي- پژوهشي بيشتري غير از انجام يک بازي ساده را با آن انجام دهيد.
گروهي از پژوهشگران در زمينه گرانش با پيکربندي 16 دستگاه پلي­ استيشن3 (PS3) به يکديگر نوعي ابررايانه ساخته‌اند که به ستاره‌شناسان کمک مي‌کند تا بدون نياز به ابررايانه‌هاي بسيار پرهزينه، خصوصيات امواج گرانشي ناشي از ادغام دو سياهچاله را بررسي و پيش‌ بيني کنند.
امواج گرانشي، سطوح موج‌دار در فضا- زمان هستند که با سرعت نور حرکت مي‌کنند. اين امواج به طور تئوري از روي معادلات نسبيت عام انیشتين پيش‌بيني شده اما هرگز به طور مستقيم مشاهده نشده‌اند. اين گروه پژوهشي از دانشگاه آلاباما و ماساچوست، پيکربندي مورد نظر را «شبکه گرانش» ناميده و معتقدند که دستگاه پلي­ استيشن3 شرکت سوني خصوصيات منحصر بفردي دارد که آن را به طور ويژه‌اي براي محاسبات رايانه‌يي مناسب مي‌سازد.
PS3 براي اجراي بازي‌هاي بسيار واقع‌گرايانه‌اش از يک پردازشگر قدرتمند جديد به نام «موتور پهن باند سلولي» بهره مي‌ گيرد و مي تواند با اتصال به شبکه اينترنت جديدترين برنامه‌ها را دانلود کرده و افراد را براي بازي‌هاي همزمان در سراسر جهان به يکديگر متصل کند.
به نوشته نجوم، پيش از اين نيز از فن‌آوري به کار رفته در دستگاه پلي­ استيشن 3 براي مطالعه چگونگي شکل‌گيري پروتئين‌ها در بدن انسان و اينکه چرا و چگونه گاهي اوقات اين پروتئين‌ها معيوب مي‌شوند، استفاده شده بود و به اعتقاد پژوهشگران اين دستگاه آنها را در بررسي بيماري‌هايي نظير آلزايمر، پارکينسون و فيبروم مثانه کمک مي‌کند.

هابل در آستانه سال جهانی نجوم 18ساله شد
تلسکوپ فضایی هابل با ارسال دو تصویر شگفت انگیز از فضا هجدهمین سالگرد تولد خود را به زمینیان یادآوری کرد.
 هابل در اصل در سال 1990 و با همکاری دو سازمان ناسا و سازمان فضایی اروپا به فضا ارسال شد و تحولی قابل ستایش را در زمینه اختر شناسی و کیهان شناسی ایجاد کرد. در عین حال هابل طی این مدت تصاویری خارق العاده ای از کهکشانها را به ثبت رسانده است.
اتمسفر زمین بر روی تصاویر عمیق و واضح این تلسکوپ که در خارج از جو زمین قرار گرفته است تاثیری نداشته و وضوح تصاویر به دست آمده از روشنایی و ساختار اجرام آسمانی بی سابقه است. استفاده از هابل طی 18 سال گذشته توانسته است دیدگاه و درک بشر را نسبت نجوم به شکلی تاثیرگذار متحول سازد.
تصاویری که به مناسبت آغاز حیات این تلسکوپ با ارزش منتشر شده است به Orion nebula-
حجمی از ابرهای گازی شکل در فاصله هزار و 500 سال نوری از زمین که زادگاه ستارگان جدید به شمار می رود- تعلق داشته و ستاره ای را در محاصره حلقه ای غبار آلود از گازها نشان می دهد. هابل همچنین تصویری از ستاره V838 Monocerotis را نیز به ثبت رسانده است.
به گفته اختر شناسان تلسکوپ فضایی هابل از زمان خروج خود از جو زمین در تاریخ 24 آوریل 1990 تا کنون بالغ بر 900 هزار تصویر را از ستاره ها، کهکشانها و مناظر مختلف فضایی به ثبت رسانده و به زمین ارسال کرده است. یکی از بزرگترین دستاوردهای این تلسکوپ رصد ابر ستاره هایی است که اخترشناسان با استفاده از اطلاعات این ستارگان نظریه جدیدی را مبنی بر گسترش ابدی جهان ارائه کردند. این نظریه نشان می دهد که عاملی به نام انرژی تاریک در جهان وجود داشته و در جهت مقابل انرژی گرانشی در حال فعالیت است.
از دیکر کشفهای بزرگ هابل می توان به اندازه گیری دقیق از ساختار اتمسفر یک سیاره خارج از منظومه شمسی زمین اشاره کرد. این تلسکوپ طی سالهای فعالیت خود از وجود بادهای متغیر در زحل، وجود فصل در سیاره نپتون، وجود نورهای ناگهانی در سیاره مشتری اطلاعاتی با ارزش را به دست آورده است.
بر اساس گزارش تلگراف، هابل با خارج شدن از جو زمین محدودیتهای موجود در عملکرد تلسکوپهای زمینی را از بین برده و موفق به ثبت تصاویر منحصر به فردی از سیاره های منظومه شمسی از جمله مریخ شده است.


ثبت رکوردی تازه در اقامتهای فضایی

ثبت رکوردی تازه در اقامتهای فضایی و سفر آخرین گردشگر فضایی از مهترین تحولات مرتبط با ایستگاه فضایی بین المللی در سال 2008 بوده است.
به گزارش خبرگزاری مهر، در سال 2008 فرمانده آمریکایی ایستگاه فضایی بین المللی رکورد تازه ای در زمینه حضور در فضا به ثبت رساند.
پگی ویتسون فضانورد آمریکایی و نخستین فرمانده زن ایستگاه فضایی بین المللی با عبور از مرز 374 روز حضور در فضا رکورد تازه ای برای فضانوردان آمریکایی درخصوص حضور در فضا به ثبت رساند.
با احتساب روزهای آتی (در زمان انتشار خبر اصلی) تا زمان بازگشت به زمین وی درمجموع 377 روز را در قالب دو ماموریت فضایی در فضا سپری می کند.
وی نوزدهم آوریل به همراه نخستین فضانورد تاریخ کره جنوبی راهی زمین شد. این فضانورد درخصوص رکوردشکنی خود گفت : از اینکه توانسته ام چنین رکوردی ثبت کنم خوشحال هستم.
همچنین ریچارد گاریوت آخرین فردی که برای سفر به فضا مبلغ هنگفتی را پرداخت کرده است در سال 2008 زمین را به مقصد ایستگاه بین المللی فضایی ترک کرد تا به عنوان آخرین توریست فضایی لقب بگیرد.
فضاپیمای سایوز به همراه دو سرنشین آمریکایی و یک سرنشین روسی چند ماه پیش زمین را از کشور قزاقستان به مقصد ایستگاه بین المللی فضایی ترک کرد و بدین ترتیب گاریوت حضور تاریخی را در ایستگاه فضایی بین المللی تجربه کرد.اما راهپیمایی فضایی به مناسبت دهمین سالگرد تاسیس ایستگاه فضایی نیز یکی از تاریخی ترین دورانهای حیات این ایستگاه فضایی بوده است.
به گزارش مهر، پس از گذشت 10 سال از زمان آغاز به ساخت و فعالیت ایستگاه فضایی بین المللی،‌ فضانوردان فضاپیمای اندیور که به منظور انجام ماموریتی 15 روزه به این ایستگاه ملحق شده بودند‌ به منظور بزرگداشت دهمین سالگرد تاسیس ایستگاه فضایی بین المللی به راهپیمایی فضایی پرداختند.
دو فضانورد این فضاپیما در روز 20 نوامبر 2008 برای انجام راهپیمایی 5/6 ساعته ایستگاه فضایی را ترک گفته و طی این راهپیمایی به تعمیر قسمتهایی از ایستگاه پرداختند.
همچنین در این سال بودجه 10 میلیارد یورویی آژانس فضانوردی اروپا که یکی از بخش های مهم آن کمک به تکمیل ایستگاه فضایی بین المللی است به تصویب رسید. این رقم قابل توجه که برای سه تا پنج سال آینده ارائه شده از رشد مناسبی برخوردار بوده است.
وزرای اروپایی شرکت کننده در اجلاس اخیر سران اسا که در "هاگ" هلند گرد هم آمده بودند اعلام کردند، چنین سرمایه گذاری کلانی در فضا به صنایع فضایی این قاره کمک خواهد کرد تا از بحران اقتصادی فراگیر در دنیا عبور کنند.
این بودجه جدید همچنین به ساخت ماهواره های جدید رصد کننده زمینی و نیز حفظ جایگاه این آژانس در ایستگاه فضایی بین المللی کمک شایانی خواهد کرد.

تکمیل جدیدترین ماهواره بر سازمان فضایی هند
محققان سازمان فضایی هند به تازگی موفق به تولید ماهواره بری با توانایی حمل 4 تن بار شده اند که استفاده از آن هزینه های ارسال تجهیزات به فضا نصف خواهد شد.
 با اتمام یکی از پرحادثه ترین سالها در علم نجوم، محققان سازمان فضایی هند درآغاز سال جدید ملقب به سال نجوم موفق به تولید نسلی جدید از موشکهای ماهواره بر شدند که می تواند میزان هزینه های ارسال ماهواره را تا میزان قابل توجهی کاهش دهد.
طی سال جدید آزمایشهای فراوانی بر روی این ماهواره بر با نام GSLV صورت خواهد گرفت تا برای دوره ماموریت خود در سال 2010 و 2011 آمادگی لازم را به دست آورد.
ماهواره بر GSLV توانایی حمل ماهواره ای با وزن  4 تن به فضا را با کمترین هزینه ممکن خواهد داشت. این در حالی است که نمونه پیشین این ماهواره بر توانایی حمل ماهواره ای با وزن 2/2 تن را داشته است.
به گفته مقامات سازمان فضایی هند به دلیل توانایی بالای حمل این موشک میزان تجهیزات نصب شده بر روی آن افزایش یافته و به این شکل هزینه ارسال تجهیزات مورد نیاز کاهش خواهد یافت.
بر اساس گزارش زی نیوز، سازمان فضایی هند قصد دارد در سال 2015 دو فضانورد هندی را به مدت یک هفته به اقامتگاه فضایی ارسال کند که GSLV نیز در این ماموریت تاریخی سهم مهمی را به عهده خواهد داشت.

رصد ستارگان صلح در آسمان خليج فارس

منجمان آماتور ايران با رصد مرزي «صلح ستارگان» به استقبال سال جهاني نجوم رفتند.
جامعه نجوم ايران شامگاه پنج‌شنبه با انجام نخستين شب رصدي مشترك در مرزهاي آبي كشور در راستاي پروژه «صلح ستارگان» به استقبال سال جهاني نجوم رفت.
سياوش صفاريان‌پور از موسسان اين طرح با اعلام اين مطلب گفت: طرح «صلح ستارگان» كه به مناسبت سال جهاني نجوم از سوي جمعي از منجمان آماتور كشورمان طراحي و به جامعه نجوم دنيا پيشنهاد شده، طرحی جهاني است که قصد دارد با همکاري گروه‌هاي نجومي کشورهاي مختلف جهان که با هم مرز خاکي دارند، شب رصدي عمومي و مشترکي براي مردم محلي ساکن در مناطق نزديک نقاط مرزي در سال جهاني نجوم برگزار کند.
 با اينکه مرز‌ها مردم اين دو کشور را از هم جدا کرده است ولي مشتاقان رصد آسمان در اين شب با هم در حرکتي همسو به آسمان مي نگرند و آسمان آنها را به هم پيوند مي دهد. علاوه بر اين، برگزاري سخنراني علمي، نمايشگاه تصاوير نجومي و ... مي تواند در کنار اين شب رصدي بسته به پتانسيل فعاليت در آن نقطه مرزي انجام شود.
صفاريان پور خاطرنشان كرد: برنامه آغاز رسمي طرح  صلح ستارگان در روزپنج شنبه 12 دي ماه در حالي در جزيره قشم آغازشد که گروه نجوم دبي  نيز در آن سوي کرانه هاي نيلگون خليج فارس برنامه رصد عمومي آسمان را برگزاركردند.
وي تصريح كرد: برنامه‌هاي رصد عمومي در قشم با برگزاري پروژه سپيده دم (Dawn) از بعدازظهر چهارشنبه آغاز شده بود. طرح سپيده دم، پروژه‌اي جهاني در آغاز سال جهاني نجوم است که گروه هاي نجومي سراسر جهان را به برگزاري رصد عمومي خورشيد دعوت کرده است. با غروب آفتاب رصد تلسکوپي هلال ماه و برنامه هاي عمومي آموزشي از جمله پخش ويديويي فيلمهايي با دربرگيري موضوعاتي همچون حس ابعاد و فضا انجام شد. همچنين رصدگران خبره گروه صلح ستارگان به آموزش، توضيح و نشان دادن صورت‌هاي فلکي براي مردم علاقه مند پرداختند.
صفاريان پور خاطرنشان كرد: با استقبال بالايي که از رصد عمومي صلح ستارگان در چهارشنبه 11 دي شد، دو تلسکوپ مقابل تالار وحدت اين جزيره و تلسکوپي ديگرروبروي مرکز خريد ستاره قشم براي رصد عمومي ماه و اجرام بارز اعماق آسمان قرار گرفت كه سازمان منطقه آزاد قشم حامي برگزاري اين برنامه در آستانه آغاز سال جهاني نجوم بود.

بازگشت بارش اسدي
 اخترشناسان ناسا و کالتک معتقدند که در سال 2009 بارش شهابی اسدی پرباری را در پیش خواهیم داشت.
پیش‌بینی آنها در ادامه‌ تخمین‌هایی است که در مورد بارش اسدی 17 نوامبرسال 2008، (27 آبان 1387) صورت گرفت که سال‌های خاموشی بارش شهابی اسدی را شکست، بنابراین انتظار می‌رود که امسال نیز شاهد بارش غنی‌تری بوده و در 17 نوامبر 2009 (26 آبان 1388) نظاره‌گر حدود 500 شهاب در ساعت باشیم.
در 27 آبان امسال، زمین از میان توده‌ای که آثار به جا مانده از دنباله‌دار55P/تمپل- تاتل را در خود داشت، عبور کرد. آثار باقی مانده این رشته از سال 1466، بیش از 500 سال متوقف شده بودند و تقریباً هیچ کس انتظار فعالیت دوباره این رشته را نداشت؛ اما این اتفاق افتاد و رصدگران در آسیا و اروپا تا 100 شهاب در ساعت را نیز ثبت کردند.
به گزارش ماهنامه نجوم، 26 آبان 1388، زمین بار دیگر از میان این توده عبور خواهد کرد، با این تفاوت که این بار به مرکز توده نزدیک‌تر خواهد بود. بر اساس تعداد شهاب‌هایی که سال 2008 مشاهده شد،  می‌توان تعداد شهاب‌های امسال را نیز که بیش از 500 شهاب در ساعت خواهد بود در زمان اوج بارش پیش بینی کرد (ساعت 21:43 به وقت جهانی، 1:13 بامداد 27 آبان به زمان رسمي ايران)
ممکن است بسیاری، بارش شهابی بی نظیر سال های 2002-1998را به یاد داشته باشند . در بهترین سال ها (2001 و 1999)
 تا 3000 شهاب اسدی در ساعت مشاهده شد! البته فعالیت بارش سال 2009 به این شدت نخواهد بود؛ اما اگر پیش‌بینی‌ها درست باشد، بارش شهابی امسال به بارش سال 1998 شباهت خواهد داشت که از توده یا رشته‌ای در سال 1333 سرچشمه می‌گیرد و البته این توده غنی است و همین امر موجب خواهد شد که تعداد زیادی آذر گوی مشاهده شود.
آیا بارش سال 2009 نیز همین‌گونه خواهد بود؟
به نظر می رسد که تعداد شهاب‌ها یکسان باشد اما آذر گوی‌های کمتری را شاهد خواهیم بود. زیرا توده قدیمی مربوط به سال 1466 تعداد کمی قطعات بزرگ دارد و بنابراین باید آذرگوی‌های کمتری را ببینیم. خوشبختانه در 26 آبان سال آینده، ماه در وضعیت محاق قرار دارد و بنابراین هیچ مانعی برای مشاهده‌ شهاب‌ها وجود نخواهد داشت.

نگاهی دقیق به صلیب اینشتین با عدسی‌های کیهانی
 سرانجام با اتصال ابزار درشت و ریزهمگرایی به عدسی تلسکوپ بسیار بزرگ رصدخانه‌ جنوبی اروپا، اخترشناسان از این پس می‌توانند مناطقی از آسمان با ابعاد‌ کوچکتر از یک میلیونیم ثانیه قوسی را بررسی کنند.
این اندازه‌ متناسب است با اندازه یک سکه 25 سنتی که از فاصله 1/3 میلیون کیلومتری (در حدود 13 برابر فاصله تا ماه) دیده شود. اخترشناسان با افزودن یک ذره‌بین دوگانه طبیعی به تلسکوپ بسیار بزرگ رصدخانه جنوبی اروپا (VLT) قسمت‌های داخلی قرص اطراف یک سیاه‌چاله‌ بسیار پرجرم را که 10 میلیارد سال نوری از زمین فاصله دارد به دقت بررسی کردند. آنها که با استفاده از روش فوق قادر به مطالعه‌ جزئیات قرص با دقتی در حدود 1000 مرتبه بیشتر از بهترین تلسکوپ‌های جهان بودند، موفق به ارائه اولین اثبات رصدی نمونه های نظری رایج این‌گونه قرص‌ها شدند.
 گروهی از اخترشناسان از اروپا و ایالات متحده به مطالعه‌ "صلیب اینشتین" که یک سراب کیهانی معروف است پرداختند. این آرایش صلیب گونه شامل چهار تصویر از یک منبع دوردست است. این تصاویر متعدد نتیجه همگرایی گرانشی ناشی از یک کهکشان پرجرم پیش‌زمینه است، پدیده‌ای که توسط آلبرت اینشتین به عنوان یکی از نتایج نظریه‌ نسبیت عام وی پیش‌بینی شده بود.
منبع نور در مسئله صلیب اینشتین، یک اختروش است که تقریبا 10 میلیارد سال نوری از ما فاصله دارد، در صورتی که کهکشان همگرا 10 مرتبه نزدیک‌تر است. میدان گرانشی کهکشان همگرا خمیده شده و پس از تقویت نور اختروش باعث بزرگ‌تر دیده شدن آن می شود. این اثر بزرگنمایی که به ریزهمگرایی(microlensing)  معروف است و در آن یک کهکشان نقش یک ذره‌بین کیهانی یا یک تلسکوپ طبیعی را ایفا می‌کند، در اخترشناسی بسیار مفید واقع می‌شود به طوری که امکان رصد اجرام دور دستی را که با استفاده از تلسکوپ‌های کنونی برای مطالعه بسیار کم نور و ضعیف هستند فراهم می‌‌کند. فردریک کوربین، مدیر طرح مطالعه‌ صلیب اینشتین با تلسکوپ VLT می‌گوید: "تلفیق این بزرگنمای طبیعی با تلسکوپ VLT دقیق‌ترین جزئیاتی که تاکنون به دست آمده را در اختیار ما می‌گذارد". همچنین علاوه بر درشت همگرایی کهکشان‌ها که حکم عدسی اولیه را دارد، ستارگان موجود در کهکشان‌های همگرا نیز همانند عدسی‌های ثانویه به منظور ایجاد یک بزرگنمایی اضافی عمل می‌کنند. این بزرگنمایی دوم بر پایه‌ همان اصل حاکم بر درشت همگرایی است ولی در مقیاس کوچک‌تر و چون ستارگان بسیار کوچک‌تر از کهکشان‌ها هستند، این بزرگنمایی به ریزهمگرایی شناخته شده است. از آن جا که ستارگان در کهکشان همگرا در حال حرکت هستند، بزرگنمایی ریزهمگرایی نیز با زمان تغییر می‌کند. از روی زمین روشنایی تصاویر یک جرم دوردست به دلیل ریزهمگرایی حول یک مقدار میانگین دستخوش نوسان و یا سوسو زدن می‌شود.
 
برگزاری همایش ملی نجوم
 دانشگاه شیراز در سال جهانی نجوم همایش ملی نجوم، اخترفیزیک و کیهان شناسی را در اردیبهشت ماه 1388 برگزار خواهد کرد.
 این همایش به مناسبت سال جهانی نجوم و چهارصدمین سالگرد استفاده گالیله از تلسکوپ برای مطالعه آسمان دوم و سوم اردیبهشت ماه در شیراز برگزار می شود.
 غلامحسین بردبار استاد فیزیک دانشگاه شیراز، یوسف ثبوتی استاد فیزیک مرکز تحصیلات تکمیلی زنجان،  محمد حسین دهقانی استاد فیزیک دانشگاه شیراز،نعمت الله ریاضی استاد فیزیک دانشگاه شیراز، جمشید قنبری استاد فیزیک دانشگاه فردوسی مشهد و احمد کیاست پور استاد فیزیک دانشگاه اصفهان اعضای کمیته علمی این همایش هستند.
آخرین مهلت ارسال چکیده مقالات به دبیرخانه این همایش 30 دی ماه و آخرین مهلت تکمیل فرم ثبت نام 30 بهمن ماه اعلام شده است.

قمرپيماي هند ماده‌اي شبيه آهن در سطح ماه پيدا كرد
ابزار تحقيقاتي آژانس فضايي آمريكا (ناسا) روي قمرپيماي چاندرايان هند بر سطح كره ماه، ماده‌اي معدني شبيه به آهن كشف كرد.
به گزارش ايسنا، نخستين كاوشگر قمري هند بر روي خود 11 محموله مفيد دارد كه چند نمونه از آنها آمريكايي و اروپايي هستند.
به گفته دانشمند‌ان از مدتها پيش محققان معتقد بوده‌اند كه كره ماه غني از مواد معدني است، اما اين نخستين باري است كه شواهد علمي مستدل ثابت مي‌كند، نوعي ماده معدني شبيه به آهن در سطح اين سياره وجود دارد.
فضاپيماي كاوش چاندرايان كه از سوي آژانس تحقيقات فضايي هند پرتاب شد حامل يك وسيله ساخت سازمان فضايي آمريكا (ناسا) موسوم به «نقشه كشي معدني ماه» بود كه اين وسيله علمي توانسته است ماده‌اي شبيه آهن را در سطح ماه شناسايي كند.
اين طيف نگار نقشه كش تصاويري از منطقه اورينتال باسين بر سطح ماه پيدا كرده است كه نشان دهنده وجود تركيبات فراوان حاوي آهن مانند پيروكسين است.
اين وسيله تحقيقاتي با استفاده از طول موج‌هاي نوري مختلف توانسته است، اولين تغييرات را در تركيبات سنگي و معدني كره ماه شناسايي كند.

رصد بزرگترين حفره در ميدان مغناطيسي زمين
ماهواره‌هاي سازمان فضايي آمريكا (ناسا) اخيرا حفره‌اي را در ميدان مغناطيسي زمين پيدا كرده‌اند.
 پژوهشگران گزارش دادند كه رصدهاي ماهواره اي اخير بزرگترين حفره را كه تاكنون در ميدان مغناطيسي زمين مشاهده شده ، نشان داده‌اند .
به گفته پژوهشگران در گزارش مجله تايم، اين ميدان مغناطيسي از زمين در برابر شديدترين انفجارهای خورشيدي محافظت مي‌كند.
كشف اين حفره توسط THEMIS مجموعه 5 تايي ماهواره‌هاي كوچك ناسا صورت گرفته است.
دانشمند‌ان از مدتها پيش مي‌دانستند ميدان مغناطيسي زمين كه نقش حفاظت از اين سياره را در برابر آب و هواي خشن فضايي بر عهده دارد شبيه به يك خانه قديمي است كه گاهي اوقات تشعشعاتي از ذره‌هاي باردار خورشيدي را از خود عبور مي‌دهد.
چنين منافذي مي‌تواند باعث بروز آشفتگي‌هاي شديد در ماهواره‌ها و سامانه هاي ارتباطاتي زميني شود.
رصدهاي انجام شده توسط THEMIS نشان مي‌دهد، در ميدان مغناطيسي زمين هرازگاهي دو شكاف ايجاد مي‌شود كه اجازه مي‌دهند بادهاي خورشيدي حامل ذرات باردار به قسمت فوقاني اتمسفر زمين نفوذ كنند.
بر اساس گزارش تايم، اخيرا اين سامانه ماهواره‌اي دريافته اندكه بزرگترين شكاف در اين سپر محافظ زميني ايجاد شده كه پيش از اين هر گونه مشاهده نشده بود.
به گفته يكي از دانشمند‌ان دانشگاه كاليفرنيا در طرح THEMIS اين شكاف‌ها اغلب موقتي هستند و پس از مدتي ترميم مي‌شوند، اما بايد يادآور شد كه نفوذ پرتوهاي خورشيدي هم براي فضانوردان در مدار و هم براي مردم ساكن زمين مي‌تواند خطرناك و تهديد كننده باشد.

بزرگترین خورشید گرفتگی قرن 21 در سال جهانی نجوم
در سال 2009 که از جانب سازمانهای جهانی به عنوان سال نجوم نامگذاری شده است با رویدادهای نجومی قابل توجهی مانند بزرگترین خورشید گرفتگی جهانی
قرن 21 روبرو می شویم.
 از میان حوادث نجومی که طی سال 2009 باید در انتظار آن بود می توان به بزرگترین خورشید گرفتگی جهانی قرن 21 اشاره کرد که در 22 جولای 2009 و به مدت 6 دقیقه و 39 ثانیه بر فراز کشورهایی مانند هند، بنگلادش و چین رخ خواهد داد.
از دیگر حوادث مهم این سال می توان به بارش شهابی اشاره کرد که در اواسط نوامبر 2009 رخ خواهد داد. طی این پدیده زیبا و علمی آسمان در هر ساعت میزبان بیش از 500 شهاب آسمانی خواهد بود.
بر اساس گزارش استرونومی، در سال نجوم و در اواسط ماه اکتبر سیاره مشتری در تاریکی قرار خواهد گرفت که این زمان فرصتی مناسب برای نمایش عظمت این سیاره و قمرهای آن خواهد بود.
 
کشف سیاره فراخورشیدی WASP-12b
اخترشناسان سیاره‌ای فراخورشیدی با نام WASP-12b را کشف کردند که به دور ستاره همدم خود در حال گردش است و بنابراین بسیار داغ می‌باشد و جرم آن 4/1 برابر جرم مشتری است. البته سیارات فراخورشیدی به جرم مشتری در فضا بسیار فراوانند و آنچه این سیاره را از بقیه متمایز کرده این است:
1 - این سیاره در فاصله‌ای بسیار نزدیک (0.023 واحد نجومی یا 2 میلیون مایل) نسبت به ستاره خود به دور مداری در حال حرکت است و گردش آن تنها 26 ساعت طول می‌کشد. هنگامی که سیارات فراخورشیدی به دور ستارگان همدم خود می‌گردند ، جلو و پشت ستاره، ظاهر می‌شوند و در واقع همین امر موجب کشف WASP-12b  شد.
2 -  این سیاره 79/1 برابر مشتری است و چگالی آن تنها  3/0 گرم بر سانتیمتر مکعب است و اخترشناسان تقریبا مطمئن هستند که WASP-12b  کره‌ای جامد نیست اما نمی‌دانند علت بزرگ بودن اندازه آن چیست. ستاره همدم این سیاره که از قدر 12 می‌باشد، یک کوتوله سفید با درخشندگی F است که نور و گرما را 6600 برابر بیشتر از آنچه ما در زمین از خورشید دریافت می‌کنیم، به WASP-12b   منتقل می‌كند.بنابراین دما در این سیاره باید چیزی حدود 2500 کلوین باشد.
 در واقع می‌توان گفت که تیم اخترشناسان به سرپرستی لسلي هب از دانشگاه سنت اندروز در اسکاتلند، سیاره‌ای فراخورشیدی را کشف کرده‌اند که داغ‌ترین دمای سطحی و کوتاه‌ترین دوره تناوب را دارد.
 

صفحه 11--8 دی 87

 

دانشمندان در جستجوی پادماده

دانشمندان در جستجوی ذرات پادماده به جای مانده از جهان اولیه هستند.
نتایج جدید به دست آمده به وسیله رصدخانه پرتوایکس چاندرا (ناسا ) و همچنین رصدخانه پرتو گامای کمپتن نشان می‌دهد که این موضوع قدم به قدم پیچیده‌تر می‌شود.
پادماده در واقع از ذرات بنیادی‌ تشکیل شده است که هر کدام از آنها جرمی برابر ضد ماده متناظر خود (الکترون ها، پروتون‌ها و نوترون‌ها)دارند، اما دارای بار مخالف آن و خاصیت مغناطیسی هستند.
هنگامی که ماده و ضدماده با هم برخورد می‌کنند، براساس فرمول معروف اينشتین (E=mc2) هر دوی آنها از بین رفته و انرژی تولید می‌شود. براساس نظریه بیگ بنگ یا انفجار بزرگ، جهان اولیه بلافاصله پس از انفجار، آکنده از ماده و ضد ماده بوده، اما بیشتر این مواد از بین رفته و به دلیل این که مقدار ماده موجود، کمی (به اندازه یک تریلیونیم)بیشتر از پادماده بوده است، حداقل در جهان پیرامونی ما تنها ماده به‌جا مانده است. با این حال دانشمندان معتقدند ضدماده در پدیده‌های فوق‌العاده قدرتمندی همچون جت‌های نسبیتی آزاد شده توسط سیاهچاله‌ها و تپ‌اختر‌ها تولید می‌شود، ولی تا کنون شواهدی دال بر وجود پادماده باقی مانده از جهان اولیه یافت نشده است.
در اینجا این سوال مطرح می‌شود که پادماده اولیه چگونه می‌تواند تاکنون حفظ شده باشد؟ براساس نظریات، درست بعد از انفجاربزرگ، جهان وارد دوره‌ای بسیار غیر عادی به نام دوره تورم (انبساط ) شد ،دوره‌ای که جهان با سرعتی فزاینده، در کسری از ثانیه منبسط شد.
گري اشتايگمن، از دانشگاه ایالت اهایو و مجری این طرح دراین رابطه می‌گوید: " اگر بنا را براین بگذاریم که توده‌های ماده و پادماده در جهان اولیه در کنار یکدیگر قرار داشته‌اند، بنابراین پس از انبساط یکباره جهان، این توده‌ها هم‌اکنون درفاصله بسیار دوری ازهم قرار دارند، به طوری که در میدان قابل دید ما قرار ندارند و شاید ماهرگز موفق به دیدن آنها نشویم، اما در عین حال ممکن است این توده‌ها در فواصلی کمتر از این، همچون ابرخوشه‌ها یا خوشه‌ها از هم قرار داشته باشند و این امکانی است که جذابیت بیشتری برای ما دارد."
اگر این فرض درست باشد؛ پس برخورد بین دو خوشه کهکشانی یعنی بزرگترین ساختار گرانشی شناخته شده در جهان، می تواند شواهدی در مورد پادماده در اختیار ما قرار دهد. در اینگونه برخوردها بر اثر دمای فوق‌العاده زیادی که ایجاد می‌گردد از گازهای داغ کهکشان پرتوهای ایکس ساطع می‌گردد، حال اگر بعضی از این گازها که متعلق به یکی از دو خوشه است حاوی پادماده باشد؛ بر اثر برخورد، این پادماده از بین رفته و همراه با پرتو ایکس پرتوهای گاما ساطع می‌گردد.
دانشمندان برای بررسی این موضوع به وسیله رصدخانه‌های چاندرا و کمپتون، برخورد دو خوشه بسیار بزرگ کهکشانی که اصطلاحاً خوشه گلوله‌ای( Bullet Cluster ) نامیده می‌شود را مورد مطالعه قرار داده‌اند. این خوشه‌ها با سرعت بسیار بالایی با یکدیگر برخورد کرده‌اند. خوشه گلوله‌ای با توجه به فاصله نسبتا کم و موقعیت دید مطلوبی که از زمین دارد مکان بسیار ایده‌آلي برای آزمایش و جستجوی نشانه‌هایی از پادماده است.
اشتايگمن می‌گوید: "خوشه گلوله‌ای وسیع‌ترین مقیاسی است که تا به حال به منظور مطالعه پادماده مورد بررسی قرار گرفته است و ما در حال جستجوی خوشه‌های کهکشانی هستیم که از مقدار زیادی پادماده تشکیل شده باشند."
میزان پرتوهای ایکس مشاهده شده توسط رصدخانه چاندرا و دیده‌ نشدن پرتوهای گاما توسط رصدخانه کمپتون نشان می‌دهد که مقدار پادماده موجود در خوشه گلوله‌ای چیزی کمتر از سه قسمت در میلیون می‌باشد، علاوه بر این، نتایج به دست آمده از شبیه‌سازی ادغام این خوشه نشان می‌دهد که در خوشه هایی با این اندازه (65 میلیون سال نوری) براساس برآوردی که از اندازه این خوشه‌ها قبل از برخورد به عمل آمده است، مقدار پاد ماده موجود بسیار کم است.
اشتايگمن می‌افزاید: "برخورد ماده و پادماده موثرترین فرایند تولید انرژی در جهان است، اما احتمالا تنها در مقیاس‌ها‌ي بسیار بزرگ اتفاق نمی‌افتد .به هر حال من مایوس نمی‌شوم و درحال برنامه‌ریزی برای مطالعه دو خوشه کهکشانی دیگر هستم که به تازگی کشف شده‌اند. یکی از سوالاتی که کشف پادماده به پیدا کردن جواب آن کمک می‌کند این است که دوره تورم ( انبساط) چه مدت به طول انجامیده است. موفقیت در این آزمایش‌ها در مقیاسی وسیع، اطلاعات زیادی را در مورد مراحل اولیه پیدایش جهان در اختیار ما قرار می دهد."
هم اکنون دانشمندان مطالعات خود را در مقیاس کوچک‌تر و بر روی خوشه‌های کهکشانی منفردی که برخورد‌های وسیعی همچون نمونه قبل ندارند متمرکز کرده‌اند.

خورشیدگرفتگی

خورشید گرفتگی زمانی رخ می دهد که سایه ماه روی سطح زمین می افتد .برای این باید ماه بین زمین وخورشید باشد.در حقیقت خورشید گرفتگی اختفاء خورشید توسط ماه می باشد. از طرف دیگر باید به آن گرفتگی زمین گفت؛ چراکه طبق تعریف گرفتگی زمین از سایه جسم دیگر یعنی ماه گذر می کند.
خورشید گرفتگی تنها زمان ماه نو رخ می دهد یعنی زمانیکه ماه در حالت مقارنه با خورشید می باشد اما بدلیل زاویه مداری ماه با صفحه مدار زمین که مقدار آن 15/5 درجه می باشد در هر ماه نو گرفتگی رخ نمی دهد.شرط مهم گرفتگی علاوه بر مقارنه، قرار گرفتن ماه در نقطه گره مداری هم می باشد. البته این تطابق صددرصد لازم نیست و75/18 روز قبل یا بعد از این موقعیت ویژه نیز می توان منتظر رخ دادن گرفتگی بود.همین زمان موجب بوجود آمدن فصل گرفتگی شده است.از آنجایی که ماه سینودیکی (5/29روزه) کمتر از فصل گرفتگی می باشد در هر فصل گرفتگی امکان رخ دادن دو گرفتگی وجود دارد.
با توجه به اینکه نقاط گره ای روی دایره البروج به سمت غرب حرکت می کنند ماه در کمتر از 6 ماه به نقطه گره مقابل می رسد وبعد از گذشت 62/436 روز نیز به همان گره اولی می رسد. این زمان سال گرفتگی نام دارد.
طی هرسال امکان وقوع 4 گرفتگی وجود دارد امااز آنجایی که سال تقویمی مقداری از سال گرفتگی بلندتر است، امکان وقوع گرفتگی پنجم نیز در بعضی موارد نادر وجود دارد وآنهم فقط در ماه ژانویه یا دسامبر.در سال 2206 یکی از آن سالهای نادر است.بطور معمول هر سال دو گرفتگی خورشید رخ می دهد.بدلیل مشابه بودن شرایط جهت وقوع ماه گرفتگی بدنبال یا قبل ازهر خورشید گرفتگی، ماه گرفتگی نیز رخ می دهد.
از زمان بابلیها آشکار شده بوده که گره بعد از هر 18 سال و3/10 روز به موقعیت قبلی خود بر می گردد این زمان به نام دوره ساروسی معروف است.این زمان شامل 223 ماه سینودیکی یا 32/6585 روز می باشد.این زمان با 19 سال گرفتگی که برابر با 78/6585 روز است نزدیکی زیادی دارد بنابراین بعد از گذشت هر دوره ساروسی (32/6585روز)یک گرفتگی باشرایط مشابه تکرار می شود. گفته می شود این گرفتگیهای مشابه تشکیل یک رشته می دهند. عدد 32/0 یعنی قسمت اعشار 32/6585 مسئول انتقال گرفتگیهای مشابه به سمت غرب به اندازه یک سوم محیط زمین یعنی 120 درجه جغرافیایی است. تفاوت دو عدد 32/6585 و78/6585 یعنی 46/0 نیز موجب انتقال مسیر گرفتگی به اندازه 2 تا 3 درجه به سمت شمال یا جنوب مسیر گرفتگی قبلی می شود.در نهایت، هر دوره ساروسی به سمت قطبها پیش رفته ودر آخر پایان می یابد.این زمان در حدود 1262 سال بوده وشامل حدود 70 گرفتگی می باشد.
اندازه ظاهری ماه وخورشید آنگونه که از زمین مشاهده می شود بسیار نزدیک بهم می باشد امابدلیل مدارهای بیضوی زمین وماه دارای تغییراتی نیز می باشد.
بسته به فواصل بین خورشید، ماه وزمین گرفتگی متفاوت خواهد بود.
در خورشید گرفتگی کلی اندازه ظاهری ماه از خورشید بزرگتر بوده ومخروط سایه ماه به سطح زمین می رسد. نقاطی از زمین که در این سایه قرار گرفته باشند می توانند شاهد یک گرفتگی کلی باشند که در آن آسمان نسبتاً تاریک شده ستاره های پرنور آسمان ظاهر شده ومی توان تاج خورشید را نیز مشاهده کرد.زمانی که ماه در نقطه حضیض مداری خود باشد( اندازه ماه بزرگترین باشد) وخورشید در اوج باشد (اندازه خورشید کوچکترین باشد) خورشید گرفتگی می تواند تا 7 دقیقه و31 ثانیه ادامه پیدا کند. این مقدار بیشینه گرفتگی خورشید می باشد. البته برای وقوع این بیشینه مکان گرفتگی باید در نزدیکی استوای زمین وزمان رخ دادن نیز در وسط روز یعنی ظهر هنگام باشد.
در خورشید گرفتگی حلقوی اندازه ماه نسبت به خورشید کوچکتر است وقرص ماه نمی تواند کل قرص خورشید را بپوشاند در این حالت آسمان تاریک نمی شود ونمی توان شاهد تاج بود.در خورشید گرفتگی حلقوی مخروط سایه ماه به زمین نمی رسد.
در خورشید گرفتگی کلی - حلقوی اندازه ظاهری ماه وخورشید برابر است و در ابتدا وانتهای گرفتگی در نقاطی که گرفتگی آغازو پایان می یابد گرفتگی حلقوی رخ می دهد، ولی در نقاط میانه گرفتگی کلی رخ می دهد. در واقع درابتدا نوک مخروط سایه به زمین نمی رسد (گرفتگی حلقوی) بعد از مدتی نوک مخروط به زمین رسیده (گرفتگی کلی) و البته دوباره از زمین فاصله گرفته وگرفتگی دوباره حلقوی می شود.
در خورشید گرفتگی جزیی، مرکزقرص ماه از روی مرکز قرص خورشید عبور نمی کند وماه بدلیل کوچک بودن ظاهری نمی تواند جلوی کل قرص خورشید را بپوشاند. این خورشید گرفتگی از مناطق وسیعتری از زمین قابل مشاهده است، گفتنی است که این نقاط در منطقه نیم سایه ماه قرار دارند. در زمان خورشید گرفتگی کلی مناطقی که در خط گرفتگی نیستند یعنی مناطقی که شمال یا جنوب این خط هستند، شاهد خورشید گرفتگی جزیی خواهند بود وهر چه فاصله آنها با خط گرفتگی بیشتر باشد مقدار گرفتگی هم کمتر خواهد بود.

گرمايش زمين
علت عمده توفان‌هاي سهمگين در جهان
تحقيقات دانشمندان ناسا نشان داد كه گرمايش جهاني با افزايش تناوب توليد ابر در مناطق گرمسيري زمين علت اصلي اكثر توفان‌ها و بارش‌هاي سنگين در جهان است.
آزمايشگاه Jet Propulsion ناسا اعلام كرد كه تحقيقات آنها منجر به كشف ارتباط قوي بين تناوب توليد اين ابرها و متغيرهاي فصلي دماي سطح آب‌هاي اقيانوسهاي گرمسيري است.
بر اساس اين نتايج كه اخيراً در نشريه تحقيقات زئوفيزيك منتشر شده است:"دانشمندان در ازاي افزايش هر يك درجه سانتيگراد متوجه افزايش 45 درصدي ابرها و تناوب تشكيل ابرها در ارتفاعات بالا شدند." خبرگزاري فرانسه ادامه داد كه دانشمندان پيش بيني كرده‌اند با ادامه همين روند گرمايش كه برابر 13/0 در يك دهه است بايد انتظار افزايش 6 درصدي توفان‌ها در جهان در هر دهه را داشت. محققان سال‌هاست در حال تحقيق بر روي ارتباط گرمايش زمين و تناوب و تشديد توفان‌هاي سهمگين در نقاط مختلف زمين هستند.

 آشكارسازي بلورهاي كوارتز در صفحه‌هاي سياره‌اي
تلسکوپ فضایی اسپیتزر برای اولین بار بلورهای کوارتز مانند که در منظومه‌های سیاره‌ای جوان پراکنده شده‌اند را آشکار ساخت.  این رویداد اخترشناسان را شگفت زده کرده است، زیرا این بلورها که نوعی از منابع معدنی سیلیکا با نام کریستوبالیت و ترایدایمیت هستند، برای شکل‌گیری نیاز به رخدادهایی دارند که در پی آن مواد با حرارت زیاد تولید شود، مانند لرزش امواج (تغییر ناگهانی در فشاری که به عنوان یک موج شدید صدا حرکت می کند). بنابراین چه اتفاقی در این صفحه‌های سیاره ای در حال وقوع است که موجب ایجاد چنین مواد بلوری شده است؟ یافته‌ها نشان می‌دهند که لرزش امواج و چرخش گاز و غبار، علت ایجاد مواد سیاره‌ای در گستره عالم هستند. ویلیام فارست از دانشگاه روچستر می‌گوید: "با مطالعه دیگر منظومه‌های ستاره‌ای و داده‌های اسپیتزر ، می‌توانیم در مورد مراحل آغازین آفرینش سیارات منظومه شمسی در 6/4 میلیارد سال پیش، اطلاعات کسب کنیم."
سیارات از چرخش صفحه‌های گاز و غبار که ستاره‌های جوان را احاطه می‌کند به وجود می آیند. آنها مانند دریاچه‌ای از ذرات غبار می‌باشند و پیش از اینکه به سیارات مستقل و کامل تبدیل شوند در صفحه‌ای از گاز و غبار در حال گردش هستند. در طول مراحل آغازین تحول سیاره‌ای ، ذرات غبار متبلور شده، به یکدیگر می‌چسبند. زمانی که فارست و همکارانش برای بررسی 5 صفحه تشکیل سیاره‌ای در فاصله 400 سال نوری، از تلسکوپ فضایی اسپیتزر استفاده می‌کردند ، موفق به یافتن نشانه‌هایی از حضور بلورهای سیلیکاتی شدند. سیلیکا تنها از سیلیسیم و اکسیژن تشکیل شده است. با ذوب و متبلور شدن، بلورهای کوارتز شش گوشه و بزرگی تشکیل می‌شوند. حتی اگر در دماهای بیشتر داغ شوند ، می‌توانند بلورهای کوچک، مانند آنهایی که معمولا اطراف کوه‌های آتش‌فشانی یافت می‌شوند را شکل دهند. بلورهای سیلیکا، به ویژه کریستوبالیت و ترایدایمیت در دمای بالاست که فارست و گروه وی آنها را در صفحه‌های سیار‌ه ای برای اولین بار یافتند. کریستو بالیت و ترایدایمیت ساختاری از کوارتز هستند و اگر بلورهای کوارتز را داغ کنید، این دو ترکیب به دست می آیند.
در واقع بلورها برای شکل‌گیری، نیازمند دمایی تا 1220 کلوین (حدود 740/1 درجه فارنهایت) هستند اما در مورد صفحات سیاره‌ای جوان، این مقدار، از 100 تا 1000کلوین کاهش یافته، بسیار سرد می‌باشند. به دلیل اینکه برای تشکیل بلورها، حرارتی لازم است که بلافاصله به دنبال آن، سردی باشد. اخترشناسان عقیده دارند که ممکن است لرزش امواج علت این امر باشد. یافته‌ها با آنچه در منظومه شمسی ما وجود دارد سازگاری دارند. سنگریزه‌های کروی شکل با نام کندرول‌ها در شهاب‌سنگهای قدیمی که با زمین برخورد کرده‌اند، یافت شده و به نظر مي رسد به وسیله لرزش امواج در صفحه سیاره‌ای منظومه شمسی ما متبلور شده باشند.

 حل معمای جاذبه، هدف نهایی علم فیزیک
ایزاک نیوتن نظریه جاذبه را در سال 1689 نوشت، و معادلات او تا همین امروز برای پرتاب کاوشگرها به کرانه های دوردست منظومه شمسی به کار گرفته می شود.
پس درک ما از جاذبه ممکن است دچار چه اشکالی باشد؟
نظریه نیوتن اشکالاتی دارد. این نظریه مدار تیر، نزدیکترین سیاره به خورشید را درست توضیح نمی دهد و همانطور که نیوتن به خوبی می دانست این نظریه چیزی درباره اینکه نیروی جاذبه چه هست به ما نمی گوید. 200 سال طول کشید تا نابغه دیگری به نام آلبرت اینشتین با نظریه ای عمیق تر ظاهر شود. نظریه نسبیت عام اینشتین نیروهایی که ما به صورت قوه جاذبه می بینیم را ناشی از انحنای فضا و زمان (یا دقیقتر بگوییم "فضا-زمان") در اثر اجرام سنگین مانند زمین و خورشید می داند.
نظریه پیشرفته تر
این مفهومی عجیب است، اما بسیاری از ما هر روز وقتی در اتومبیل می نشینیم و سیستم موقعیت یاب ماهواره ای را روشن می کنیم درحال استفاده از نظریه اینشتین هستیم. حیرت انگیز است که باید این واقعیت که زمین زمان را خم می کند در محاسبات وارد شود، وگرنه ماهواره های موقعیت یاب هر روز 11 کیلومتر از سر جای خود سر خواهند خورد. نظریه اینشتین به زیبایی مدار تیر و پدیده های خیلی پیچیده تر در کیهان را پیش بینی می کند.
شاید سخت ترین آزمون برای نظریه اینشتین در قالب تپ اخترهای (پالسار) دوقلو ظاهر شود: دو ستاره با جرمی معادل خورشید اما فشرده شده در ابعاد یک شهر که هر ثانیه هزاران بار دور یکدیگر می گردند.
نظریه نسبیت پیش بینی می کند که این ستاره های عجیب همزمان با آزاد کردن انرژی به شکل امواج گرانشی، باید در حرکتی مارپیچی به سوی یکدیگر بچرخند.
تغییرات مشاهده شده در رقص شدید تپ اخترهای دوقلو دقیقا همانقدر است که اینشتین با نظریه اش پیش بینی می کند، اما امواج گرانشی هنوز دیده نشده است. یافتن امواج گرانشی وظیفه ای است که به رصدخانه های "لیگو" (Ligo) در نزدیکی شهرهای سیاتل و نیواورلئان سپرده شده است.امواج گرانشی چنانچه توسط اینشتین پیش بینی شده یکی از عجیب ترین پدیده های طبیعت است.
امواج جاذبه اگر وجود داشته باشند همین حالا درحال حرکت از میان بدن شما هستند، ساعتتان را سریع و کند می کنند، سرتان را کش می دهند یا فشرده می کنند، اما خوشبختانه به میزانی کمتر از یک ذره تشکیل دهنده اتم. به همین دلیل احساسشان نمی کنید اما خارق العاده اینکه لیگو ممکن است تاثیر آنها را مشاهده کند. رصد امواج گرانشی موفقیت چشمگیر دیگری برای اینشتین خواهد بود اما حتی این نیز فیزیکدان هایی مثل من را راضی نمی کند.
به خاطر اینکه ما می دانیم مکان هایی در جهان هست که حتی نظریه اینشتین در آنها جواب نخواهد داد. در قلب سیاهچاله ها، یعنی خورشیدهای عظیمی که فروپاشیده اند و به نقطه ای با چگالی بی نهایت بدل شده اند، اینشتین ناکام خواهد ماند. و حتی حیاتی تر اینکه، در آغاز زمان یعنی هنگام انفجار بزرگ (Big Bang) تصویر اینشتین از فضا و زمان دیگر کفایت نمی کند. بنابراین ما فیزیکدان ها با یک مشکل عمیق روبرو هستیم. اگر واقعا بخواهیم درک کنیم که جهان چگونه و حتی چرا شروع شد، آنوقت باید بدانیم که فضا و زمان در آن لحظه آغازین چگونه بود.
چنین نظریه ای اگر وجود داشته باشد آن چیزی خواهد بود که به نظریه کوانتوم جاذبه معروف است. نظریه ای که از اینشتین پیشی می گیرد و نه تنها در عالم سیارات، ستاره ها و کهکشان ها جواب می دهد، بلکه همچنین در جهان اتمی سیاهچاله ها و در لحظه آغاز جهان نیز کار می کند. و این هدف نهایی علم فیزیک در قرن 21 خواهد بود.

 

صفحه 11--1 دی87

 

معرفی 10 دستاورد علمي برتر ناسا در سال 2008

سازمان فضایی آمریکا که یکی از بزرگترین و معتبرترین سازمانهای تحقیقاتی، کاوشگری و علمي در سطح جهان است 10 دستاورد برتر خود را در سال 2008 اعلام کرد.
به گزارش مهر، ناسا برترین دستاوردهای تحقیقاتی فضایی اش را در سال 2008- سالی که ناسا در آن 50 ساله شد- اعلام کرد:
1 - تکمیل قریب الوقوع ایستگاه بین المللی فضایی: در این سال سازمان ناسا چهار ماموریت فضایی به منظور حمل سخت افزارها و تجهیزات مورد نیاز ایستگاه بین المللی فضایی را با موفقیت به اتمام رسانده و توانسته است با اتمام این ماموریتها توانایی های علمی، وسعت و ظرفیت این ایستگاه را گسترش دهد.
2 - ماموریت موفقیت آمیز فونیکس: کاوشگر فونیکس که به تازگی ارتباط آن با زمین به کلی قطع شده است در سال جاری توانست اطلاعات بی سابقه و با ارزشی را از سیاره مریخ به زمین ارسال کند.
3 - تکمیل طرح راکت فضایی آرس 1: سازمان ناسا با موفقیت توانسته است طرح اولیه راکت آرس 1 را در سال 2008 به اتمام برساند. این راکت قرار است در سال 2015 فضاپیمای اکتشافی را به همراه 6 سرنشین و تجهیزاتی برای افزوده شدن به ایستگاه فضایی بین المللی به فضا پرتاب کند.
4 - کشف کاهش سطح یخهای قطبی: کاهش سطح یخهای دریاهای قطبی در ماه سپتامبر به دومین و پایین ترین سطح خود رسید که این اطلاعات توسط رصدخانه ملی مرکز اطلاعات برف و یخ در دانشگاه کلرادو و وابسته به سازمان ناسا کشف و منتشر شد.
5 - کشف دلیل روشناییهای ناگهانی آسمان: محققان با استفاده از پنج ماهواره ناسا در سال اخیر کشف کردند که انفجار انرژی مغناطیسی در انرژی شبه طوفانهای سیاره ماه که باعث روشنایی ناگهانی و حرکات ممتد شفق شمالی در آسمان مي شود، تاثیر گذار است. دلیل اصلی این پدیده اتصال مداوم و مجدد مغناطیسهاست، پدیده ای رایج که در پی تغییر شکل ناگهانی خطوط میدانهای مغناطیسی در جهان ایجاد مي شود.
6 - کشف سیاره ای جدید در مدار ستاره ای دوردست توسط هابل: اختر شناسان در سال 2008 اعلام کردند که تلسکوپ فضایی هابل موفق به ثبت اولین تصاویر از سیاره ای شده که در حال چرخش در مدار ستاره ای دوردست است.
7 - تکمیل اولین آزمایشهای نسل جدیدی از موتورهای راکتهای فضایی: مهندسان سازمان ناسا در این سال اولین مرحله از آزمایشهای موتور
 J-2X که انرژی رسانی راکتهای آرس 1 و آرس 5 را به عهده دارد با موفقیت به اتمام رساندند.
8 - دریافت نشان کولیر: سازمان ناسا و محققان آن توانستند در سال 2008 و به عنوان قسمتی از یک گروه، یکی از معتبرترین و با ارزشترین جوایز هوانوردی را در ماه ژوئن به خود اختصاص دهند.
9 - شرکت در ماموریت به ماه با مشارکت کشور هند: این سازمان در سال اخیر با مشارکت با سازمان فضایی کشور هندوستان در ماموریت به ماه شرکت جسته و دو رشته از تجهیزات علمي - فضایی را از طریق فضاپیمای چاندرایان به ماه ارسال کرد.
10 - شرکت در موفقیت شناگر آمریکایی در المپیک 2008 پکن: محققان ناسا با طراحی لباس شنا مخصوص برای مدال دار المپیک پکن موفق به مشارکت در ثبت رکورد جهانی و کسب 8 مدال طلای المپیک در سال 2008 شدند.

 نفوذ ذرات خورشیدی از میان حفره های مغناطیسی به زمین

مطالعات جدید نشان مي دهد وجود چندین حفره بزرگ بر روی لایه مغناطیسی محافظ زمین باعث شده است ذرات خورشیدی از طریق بادهای خورشیدی به این حفره ها وارد شده و تاثیرات مخربی را به زمین و تجهیزات ارتباطی و حمل نقل آن بگذارند. دانشمندان به تازگی اعلام کرده اند کره مغناطیسی محافظ زمین دارای دو حفره بسیار بزرگ است که وجود آنها باعث ورود بادهای خورشیدی و آسیب رساندن به زمین و ساکنانش مي شود.
درک چگونگی ایجاد چنین حفره هایی مي تواند به یافتن دلایل محکمتری در ارتباط با شکل گیری طوفانهای الکتریکی - پدیده ای که باعث توقف جریان در شبکه های انرژی و ایجاد روشنایی در آسمان خواهد شد- منجر شود.
دانشمندان اتحادیه ژئوفیزیک آمریکا بر این باورند که دلایلی که تا به حال به منظور توجیه ورود طوفانهای خورشیدی به کره مغناطیسی ارائه کرده بودند اشتباه بوده است. کره مغناطیسی زمین حبابی نامرئی از انرژی مغناطیس است که زمین را در بر گرفته و آن را از ورود عوامل زیانبار مانند بادهای خورشیدی مورد محافظت قرار مي دهد.
در ابتدا تصور دانشمندان بر این بود که زمانی که میدان مغناطیسی خورشید در جهت مخالف میدان مغناطیسی زمین قرار مي گیرد، ذرات خورشیدی به زمین راه مي یابند اما گذشت زمان و تحقیقات نشان داد که این ذرات به دفعات و به تعداد بیست بار در زمانی که این دو میدان در یک جهت قرار داشتند از لایه محافظتی عبور کرده و خود را به زمین رسانده اند.
این همسویی باعث ارتباط دو میدان زمین و خورشید شده و در نهایت منجر به ایجاد حفره هایی در قطبهای زمین شده است. در سال 2007 پنج فضاپیمای سازمان ناسا با پرواز بر فراز یکی از این حفره ها در هنگام وسعت یافتن آن و با استفاده از حسگر های مخصوص دریافتند که سیلی از ذرات بادهای خورشیدی در حال ورود به این حفره و لایه مغناطیسی زمین هستند.
به گفته دانشمندان اکثر این ذرات مجدداً به سمت فضا رانده مي شوند اما برخی از آنها در کره مغناطیسی انرژی یافته و باعث بروز طوفانهای الکتریکی و اختلال در شبکه های انرژی رسانی در زمین مي شوند که این پدیده مي تواند به هواپیماها و ماهواره هایی که در نزدیکی قطبها در حال حرکت هستند خساراتی را وارد آورد.
بر اساس گزارش رویترز، محققان اعلام کردند بیشترین حجم طوفانهای خورشیدی در میانه دوره خورشیدی جدید وقوع خواهد یافت و این دوره فعالیت 11 ساله در حال حاضر در زمان فعالیتهای آرام خود قرار دارد. سال 2012 سالی خواهد بود که نقطه اوجی برای فعالیتهای خورشیدی و طوفانهای الکتریکی به حساب خواهد آمد.

رقص دانه های برف در فضا!
"برف در فضا!" این مفهوم جذابی است که در تصویر جدید به دست آمده از تلسکوپ فضایی هابل به چشم مي خورد. در این تصویر بیش از 100 هزار ستاره همچون دانه های برف در کنار یکدیگر خودنمایی مي کنند.
به گزارش خبرگزاری مهر، همچون چرخش دانه های زیبای برف در روزهای برفی هم اکنون صدها هزار ستاره در خوشه کروی اختری M13 در حال حرکت و جنبش هستند.
تلسکوپ فضایی هابل به تازگی تصویری حیرت انگیز از این منظره جذاب ثبت کرده است. به عقیده اخترشناسان این خوشه اختری یکی از درخشان ترین خوشه های کروی در آسمان شمالی به شمار مي آید.
اخترشناسان به این مجموعه عظیم اختری لقب "کلانشهر ستاره ای" را داده اند که به راحتی در آسمان زمستانهای زمین و در صورت فلکی Hercules (زانو زده) دیده مي شود. به گفته اخترشناسان این امکان وجود دارد که با چشمان غیرمسلح نیز این مجموعه بی نظیر را در شبهای تاریک مشاهده کرد.
خوشه کروی M13 دربرگیرنده بیش از یکصد هزار ستاره است و در فاصله 25 هزار سال نوری از زمین قرار دارد. این ستارگان آنچنان در کنار یکدیگر به صورت فشرده قرار گرفته اند که همچون نقطه ای درخشان در گوشه ای از عالم دیده مي شود. کل عرصه ای که این مجموعه اختری در آن قرار گرفته است بالغ بر 150 سال نوری پهنا داشته و تمام عمر خود را صرف چرخیدن به دور این خوشه مي کنند.
در نزدیکی هسته این خوشه کروی، چگالی ستارگان حدود یک صد بار بیشتر از چگالی آنها در مجاورت خورشید است. این ستارگان آنچنان به یکدیگر فشرده شده اند که مي توانند با برخورد چند باره با یکدیگر ستاره جدیدی را شکل دهند.
بزرگترین ستارگان قرمز رنگ این خوشه کروی همان اجرام آسمانی قرمز رنگ کهن به حساب مي آیند که به شدت پیر هستند.
خوشه کروی M13 یکی از 150 خوشه کروی شناخته شده در اطراف کهکشان راه شیری به حساب مي آید که از جهات گوناگون برای اخترشناسان جذابیت دارد.

کشف نشانه هایی از وجود CO2 در فضا

دکتر مارک سوین دانشمند ناسا گفت: یافتن نشانه هایی از حیات در سایر اجرام فضایی از جمله برنامه های بلند مدت ناسا است و اکنون به لطف کشف ردپای دی اکسید و مونوکسید کربن در سیاره ای واقع در خارج از منظومه شمسی این برنامه ها با تحولی نوین روبرو شده است.
دکتر مارک سوین دانشمند برجسته ناسا که هم اکنون بر روی یافتن ردپایی از علائم حیات در آژانس فضانوردی آمریکا فعالیت می کند گفت: مدتهاست که با استفاده از تلسکوپ فضایی هابل به دنبال یافتن نشانه هایی از علائم حیات از جمله دی اکسید کربن و مونوکسید کربن در اجرام آسمانی دیگر بوده ام. وی افزود: کشف مولکولهای ارگانیکی در سیاره ای به جز زمین خبر بسیار مهمی است چون هم اکنون آژانس فضانوردی همچون ناسا سرمایه گذاری قابل توجهی در این زمینه داشته است. این دانشمند برجسته که مدرک دکتری خود را در رشته فیزیک و اخترشناسی از دانشگاه روچستر اخذ کرده است ادامه داد: به عقیده من کشف دی اکسید کربن در مقایسه با مونوکسید کربن هیجان انگیزتر است، چون بی شک نشانی روشن از نشانگرهای زیستی بوده و از سوی دیگر نشان می دهد که اتمسفر این سیاره به واسطه ستاره مادرش دچار اصلاحاتی شده است. سوین گفت: ناسا به چنین تحقیقاتی توجه جدی دارد و برای همین منظور راهبردهای بلند مدتی برای آن تعیین کرده است.
وی در ادامه گفت: ردیابی دقیق مولکولهای ارگانیکی می تواند به عنوان نخستین گام برای یافتن حیات فرا زمینی در نظر گرفته شود.
این اخترشناس که با انستیتو ماکس پلانک آلمان نیز همکاری داشته است، خاطرنشان کرد: سیاره ای که ما نشانه هایی از دی اکسید کربن و مونوکسید کربن را بر روی آن یافته ایم در فاصله حدود 63 سال نوری از زمین قرار دارد و البته برای حیات بسیار داغ است، با این حال یافتن نشانه هایی از این دو مولکول در فضا جرقه هایی امیدوارکننده به حساب می آید.

پایان تحقیقات ساخت ریزماهواره ها توسط محققان کشور
رئیس دانشکده هوا فضا دانشگاه امیرکبیر از پایان تحقیقات ساخت ریز ماهواره ها برای بررسی تحولات زیست محیطی و ماموریتهای مخابراتی خبر داد و گفت: با تکمیل مرحله طراحی ریز ماهواره ها به زودی محققان دانشگاه امیرکبیر وارد فاز ساخت خواهند شد.
دکتر محمود مانی در گفتگو با مهر ریزماهواره ها را ماهواره هایی با ابعاد کوچک دانست و افزود: پیشرفت فناوری به ویژه در بخش الکترونیک و مخابرات موجب کوچک شدن تجهیزات ارتباطی و افزایش کارایی این تجهیزات شده است.
وی ادامه داد: با توجه به تجربه کمي که در زمینه ساخت ماهواره در کشور وجود دارد، سازمان فضایی کشور پروژه را طراحی و ساخت ریز ماهواره ها را به چند دانشگاه از جمله امیرکبیر واگذار کرده است.
رئیس دانشکده هوا و فضا دانشگاه امیرکبیر، طراحی و ساخت ریز ماهواره را فعالیتی میان رشته ای دانست و گفت: در حال حاضر پژوهشگران این دانشگاه مرحله تحقیقاتی و طراحی ماهواره های کوچک را به پایان رسانده است و به زودی وارد فاز ساخت خواهند شد.
رئیس دانشکده هوا فضا دانشگاه امیرکبیر در بیان ماوریتهای این ماهواره گفت: این ماهواره با هدف بررسی تحولات زیست محیطی و ماموریتهای مخابراتی ساخته خواهد شد.
وی با بیان اینکه این ماهواره در مدارهای پایین نصب مي شود، اضافه کرد: این ماهواره قادر خواهد بود اطلاعات را دریافت، ذخیره و مخابره کند.
 
فضاپیماهای بازنشسته به مدارس و دانشگاهها می‌روند
سازمان فضایی آمریکا قصد دارد پس از بازنشستگی سه فروند از معروفترین فضاپیماهای خود در سال 2010 مکانی جدید از جمله مدارس، دانشگاهها و یا موزه ها را به عنوان مقر دائمي این فضاپیماها یافته و این دستگاههای تاریخی را در آن مکان قرار دهد.
به گزارش خبرگزاری مهر، سازمان ناسا در حال جستجو برای ایده هایی نوین به منظور یافتن بهترین شیوه و مکان برای نمایش فضاپیماهای خود پس از بازنشستگی آنها است.
این سازمان مدارس، دانشگاه ها، موزه ها و دیگر مراکز مرتبط با این موضوع را که نمایش یکی از سه فضاپیمای در حال بازنشستگی ناسا برای آنها جالب توجه است، مورد خطاب قرار داده است. بر اساس محاسبات این سازمان آماده سازی و حمل و نقل هر یک از این سفینه های فضایی به مقصد نهایی خود بالغ بر 42 میلیون دلار هزینه در بر خواهد داشت. قطعات این فضاپیماها برای حمل و نقل از یکدیگر جدا نشده و تنها حمل آنها بیش از 6 میلیون دلار هزینه در بر خواهد داشت.
تاکنون جایگاه یکی از این فضاپیماها موزه ملی سازمان هوا فضای اسمیثسونین اعلام شده است. دو سفینه باقی مانده تا مشخص شدن مقصد اصلی در پایگاه فضایی کندی باقی خواهند ماند. در صورت بالا بودن قیمت قطعات فضاپیما ناسا قصد دارد چند دستگاه از موتورهای اصلی این فضاپیماها را بدون در نظر گرفتن هزینه حمل و نقل به قیمت 400 هزار الی 800 هزار دلار به فروش برساند.
بر اساس گزارش تلگراف ، سازمان فضایی آمریکا در نظر دارد سه فضاپیمای معروف خود دیسکاوری، آتلانتیس و اندیور را که در مدت فعالیت خود بسیاری از عملیاتهای فضایی را با موفقیت به اتمام رسانده اند تا تاریخ 30 سپتامبر 2012 بازنشسته کند.
 
کشف یکی از متراکم ترین سیاره های جهان
محققان دانشگاه هاوایی با استفاده از دوربینی حساس موفق به کشف و تعیین ابعاد سیاره ای شدند که در نهایت عنوان یکی از متراکم ترین سیاره های جهان را به خود اختصاص داد.
اخترشناسان با استفاده از دوربینی فوق حساس موفق به تعیین دقیق اندازه سیاره ای در اطراف یک ستاره دوردست شده و دریافتند که این سیاره یکی از متراکم ترین سیاراتی است که تا به حال در کهکشانها یافته شده است.
سیاره مورد مطالعه WASP-10b نام داشته و قطر آن به شکلی غیرطبیعی بزرگ است. افزایش دقت در اندازه گیری ابعاد این سیاره که در فاصله 300 سال نوری از زمین قرار دارد باعث کشف تراکم بالای آن توسط دانشمندان شده است.
دقت دوربین مورد استفاده توسط دانشمندان موسسه نجوم دانشگاه هاوایی به میزانی است که می تواند عبور یک حشره ریز را از مقابل یک پنجره روشن در فاصله هزار و 600 کیلومتری ردیابی کند. این دوربین از ردیابهای جدیدی استفاده می کند که در بزرگترین دوربین دیجیتال در جهان
Pan-STARRS  مورد استفاده قرار گرفته است.
این دوربین بر روی تلسکوپ 2/2 متری در ماوناکی در هاوایی نصب شده است و محققان بر این باورند که با استفاده از آن می توانند ابعاد جهان خارج از سیاره زمین و خارج از منظومه خورشیدی را به منظور کشف سیاره هایی زمین مانند مورد بررسی قرار دهند.
محققان اعلام کردند که سیاره WASP-10b با وجود اینکه تنها 6 درصد از مشتری بزرگتر است، اما حجمی سه برابر آن داشته و به همین دلیل یکی از متراکم ترین سیارات در جهان شناخته شده است.

ايران با «يلدا»
 به استقبال سال جهاني نجوم مي‌رود
انجمن نجوم ايران که برنامه هاي سال جهاني نجوم را در قالب «از يلدا تا يلدا» تدوين کرده است، ضمن برگزاري مراسم بزرگداشت شب يلدا در روز شنبه در فرهنگسراي هنر تهران از همه گروه هاي نجومي دعوت کرد با مشارکت در بزرگداشت يلدا به استقبال سال جهاني نجوم بروند.
در اين برنامه ويژه که با اجراي سياوش صفاريان پور تهيه کننده و کارگردان برنامه تلويزيوني آسمان شب برگزار خواهد شد سخنرانان به ارايه سخنراني‌هايي در زمينه يلدا و آيين هاي تغيير فصل، يلدا در آيينه فرهنگ ايران و به پيشواز سال جهاني نجوم با مروري بر نجوم از گاليله تا امروز خواهند پرداخت.
تقويم برنامه هاي سال جهاني نجوم در ايران با برگزاري مراسم بزرگداشت يلدا آغاز خواهد شد و يلداي سال آينده در حکم اختتاميه اي بر برنامه هاي اين سال در ايران خواهد بود؛ لذا اين انجمن از همه گروه‌ها و فعالان جامعه نجوم ايران دعوت کرده است تا در صورت امکان با برگزاري ويژه برنامه هاي بزرگداشت شب يلدا، ضمن ارج نهادن به اين رويداد تاريخي ايران زمين که ريشه در محاسبات نجومي دارد، به استقبال سال جهاني نجوم بروند.
«يلدا» در لغت به معني زايش است و به طولاني ترين شب سال اطلاق مي شود که براساس باورهاي آيين هاي باستاني ايران زمين، در آن شب و در پس طولاني ترين تاريکي، ايزد مهر متولد مي شود.
اين آيين باستاني علاوه بر آنکه رمز روشني از اميد در دل خود دارد، تاثير گسترده اي بر آيين هاي پس از خود و به ويژه مسيحيت گذاشت و به ويژه در اروپا گسترشي غير قابل باور يافت و به زعم برخي مورخان، بسياري از اعياد مسيحي از جمله شب کريسمس بر مبناي يلداي ايراني نامگذاري شده است.
 
ناسا ماده معدني «مفقود شده» در مريخ را پيدا كرد!
آژانس فضايي آمريكا (ناسا) سرانجام موفق شد ماده معدني مفقود شده در مريخ را پيدا كند.
به گزارش ايسنا، مدارگرد مريخي ناسا موسوم به MRO كه در حال تحقيق و كند و كاو روي اين سياره است، بالاخره نقطه‌هايي را روي سنگ‌هاي موجود در سياره سرخ مشخص كرده است كه حاوي مواد معدني كربناتي هستند.
اين مواد كه وجود آنها براي تشكيل سنگ‌ها ضروري است، مدارك علمي بسيار مهمي محسوب مي‌شوند كه اهميت آنها تا جايي است كه عدم وجودشان يك معماي بزرگ براي دانشمندان بود و مدتها ذهن آنها را به خود مشغول كرده بود.
گفتني است، كه در تصاوير ارسالي از MRO براي ناسا مواد معدني كربناتي به شكل سبز رنگ نشان داده شده‌اند.
پيش از كشف اين نقاط سبز رنگ دانشمندان تصور مي‌كردند كه علت عدم وجود آنها بارش باران‌هاي بسيار اسيدي در مريخ بوده است، اما كشف جديد نشان مي‌دهد كه اين آب‌هاي اسيدي نتوانسته‌اند تمام نقاط مريخ را در بر بگيرند.
 
اخترشناسان بلغاري يك سيارك جديد كشف كردند
يك سازمان تحقيقاتي بلغارستاني اعلام كرد كه گروهي از اخترشناسان اين كشور موفق به كشف يك سيارك جديد شده‌اند. به گزارش ايسنا، مركز تحقيقات سياره‌اي مينور هاروارد در حوزه مطالعات منظومه شمسي نيز اعلام كرده است كه اين اختر شناسان بلغارستاني در پايان هفته گذشته اين سيارك جديد را شناسايي كرده‌اند.
مركز تحقيقات فضايي دانشگاه صوفيا افزود كه اين جرم آسماني واقع در صورت فلكي تائوروس، حدود دو كيلومتر قطر دارد. سيارك جديد در حال حاضر در بخش‌هاي داخلي كمربند اصلي سياركي واقع است و به اين ترتيب دوره چرخش كامل آن به دور خورشيد 2/3 سال برآورد شده است.
سازمان بين‌المللي در هاروارد اين سيارك را به طور موقت 2008WN96 نامگذاري كرده است.
سه دانشمندي كه در قالب برنامه «استارسوسايتي MPC A79 » به اين كشف نايل شده‌اند به تحقيقات خود ادامه مي‌دهند تا جزئيات و ويژگي‌هاي بيشتري را درباره سيارك شناسايي كنند.

صفحه 11--24 اذر 87



مأموريت تعمير هابل 22 ارديبهشت انجام مي‌شود

آژانس فضايي آمريكا «ناسا» اعلام كرد: شاتل آتلانتيس براي تعمير تلسكوپ فضايي هابل 12 مي 2009 (22 ارديبهشت 88) به فضا پرتاب مي‌شود.
آژانس فضايي آمريكا «ناسا» بالاخره
ماه مي سال 2009 را براي انجام مأموريت تعمير تلسكوپ 10 ميليارد دلاري هابل انتخاب كرد.
ناسا ‌12 مي 2009 (22 ارديبهشت 88) را براي پرتاب شاتل آتلانتيس و 7 سرنشين آن انتخاب كرده است.
به گزارش خبرگزاري آسوشيتدپرس، قرار بود اين مأموريت در ماه اكتبر سال جاري (مهر 87) انجام شود اما از كار افتادن رایانه تلسكوپ هابل باعث شد تا اين مأموريت به تأخير بيفتد و در اين فرصت مهندسان بايد كامپيوتر جديدي را بسازند تا فضانوردان آتلانتيس آن را بر روي هابل نصب كنند.
در روز 24 آوريل سال1990،‌ شاتل ديسكاوري در حالي كه تلسكوپ فضايي هابل را حمل مي‌كرد با موفقيت از مركز فضايي فلوريدا به فضا پرتاب شد.
اين تلسكوپ طوري طراحي شده بود كه مي‌توانست در بالاي جو زمين در فاصله 5/611‌ كيلومتر (معادل 380 مايل) به كار خود ادامه دهد و به همين علت بر روي تصاوير اين تلسكوپ، نورهاي جو زمين اختلالي به وجود نمي‌آوردند و اين سبب شد تا اين تلسكوپ نسبت به تلسكوپ‌هاي زميني متمايز شود.
در ماه مي سال 1990 نخستين تصوير هابل به زمين ارسال شد كه اين تصوير به طور كامل واضح نبود و مي‌توان گفت تفاوت زيادي با تصاوير تلسكوپ‌هاي زميني نداشت اما در سال 1993 در مأموريتي با سرنشين اين تلسكوپ در فضا تعمير شد و به فعاليت خود ادامه داد.
هابل در مدت مأموريت خود در دانش بشري تحولي بزرگ ايجاد كرد و توانست از جرم‌هايي در جهان تصويربرداري كند كه مربوط به حدود 14 ميليارد سال پيش بوده است و اين امر سبب شد تا دانشمندان بتوانند سن تقريبي جهان را حدس بزنند.
هابل در مدت مأموريت خود بيش از 700 هزار عكس را تهيه كرده و به زمين ارسال كرده كه بخشي از اين تصاوير بعد از پردازش به صورت عمومي انتشار يافته و ديگر تصاوير، براي مطالعه و بررسي در اختيار اخترشناسان قرار گرفته است.
اين تلسكوپ فضايي اين امكان را به اخترشناسان داده تا بتوانند، فاصله كهكشان‌ها را محاسبه كنند و همچنين اين تلكسوپ موفق شده تا نشانه‌هاي تولد ستاره‌ها و منظومه‌هاي سياره‌اي را پيدا كند.
ساخت تلسكوپ فضايي هابل در حدود 20 سال به طول انجاميد و هزينه ساخت اين تلسكوپ بيش از 5/1 ميليارد دلار بود.

سیاه چاله ها رژیم غذایی مشابهی دارند!

سیاه چاله ها غالباً به پدیده های غول پیکر و سیری ناپذیری تعبیر مي شوند که همه چیز را مي خورند و در نتیجه این کار پرتوهای ایکس را به اطراف منتشر مي کنند اما بی شک دانستن این نکته جالب خواهد بود که آنها همه چیز را به شیوه ای مشابه مي خورند.
دانشمندان از مدتها پیش در تلاش بوده اند تا با قیاس نمونه بلعیدن اجرام آسمانی از سوی سیاه چاله ها به نمودار و فرمول مشخصی دست یابند. اکنون آنها مي گویند بدون توجه به جایی که سیاه چاله ها به بلعیدن مي پردازند آنها از عادتهای مشابه غذاخوری تبعیت مي کنند!
ابرسیاه چاله ها که در بسیاری از کهکشانها لنگر انداخته اند همچون سیاه چاله های اختری کوچکتر از خود به بلعیدن اجرام آسمانی مختلف مي پردازند. این یافته جدید برخی مفاهیم مطرح شده از سوی انیشتن درخصوص نظریه نسبیت را تأیید مي کند. این مفاهیم مي گویند سیاه چاله ها در هر اندازه ای که باشند ویژگیهای مشترکی دارند.
این نتیجه گیری قابل توجه و تاریخی در کل دانش نجوم ناشی از مشاهدات گسترده ای است که از کهکشان دوتایی M81 صورت گرفته است. این کهکشان حدود 12 میلیون سال نوری از زمین فاصله دارد. در مرکز این کهکشان سیاه چاله ای وجود دارد که 70 بار عظیمتر از خورشید است. این سیاه چاله گازها را از مرکز کهکشان با سرعت بالایی به سمت خود مي کشد.
سیاه چاله های اختری عموما کمتر از اجرام خورشیدی وزن داشته و منبع غذایی متفاوتی نیز دارند. آنها به صورت خودکار گازها را از ستاره های درحال چرخش به درون خود مي کشند.
در این فرآیند و زمانی که سیاه چاله ها شروع به بلعیدن مي کنند، اجرام مختلف به درون آن پیچ مي خورند و به شدت داغ مي شوند. نتیجه این فرآیند انتشار پرتوهای ایکس و سایر پرتوها است.
محققان همواره بر این باور بوده اند که سیاه چاله ها با مکانیسم مشابهی عمل بلعیدن را انجام مي دهند. مشاهده پرتوهای ایکس، نورهای قابل رؤیت و امواج رادیویی ساطع شده از آرواره سیاه چاله ها گویای این مشابهت بوده اند.
دانشمندان با استفاده از رصدخانه اشعه ایکس Chandra X-ray و چندین تلسکوپ زمینی دیگر، مشاهدات دقیقی از سیاه چاله مرکز کهکشان M81 داشته اند و آنها را با مشاهدات مربوط به سیاه چاله های کوچکتر مقایسه کرده اند. نتیجه این مقایسه ها چیزی جز این حقیقت علمي نبوده است که  سیاه چاله ها همه چیز را به شیوه ای مشابه مي خورند.

رصد دی اکسید کربن از طریق فضاپیمای ناسا

سازمان ناسا در اویل سال آینده ماموریتی را به منظور رصد مراکز تولید و جذب دی اکسید کربن در سطح زمین را آغاز خواهد کرد.
شیوه تخمین دقیق میزان دی اکسید کربن موجود در هوا و چگونگی بازیافت آن از اتمسفر و زمین موضوع داغی است که به تازگی بسیاری از مناقشات جهانی را بر خود متمرکز
کرده است.
به همین منظور سازمان ناسا قصد دارد در اوایل سال آینده ماموریت خود را بر همین اساس و با عنوان "رصد خانه دوّار دی اکسید کربن" آغاز کند. به گفته مقامات این سازمان اجرای این ماموریت تمامي نمونه ها و چرخه های دی اکسید کربن را که مردم حتی تصور وجود آن را نیز نخواهند داشت، نمایان خواهد کرد.
رصد خانه دی اکسید کربن از حساسیت بالایی برخوردار بوده و توانایی تشخیص ستونهای کربنی را در وسعت سه کیلومتر مربع در زمین خواهد داشت.
این رصد خانه در دوره های 16 روزه و در ارتفاع 777 کیلومتری زمین پرواز کرده و هم مسیر با چرخش به دور خورشید حرکت خواهد کرد. در روزهای ابری میزان دقت این رصد خانه کاهش مي یابد اما به طور کلی انجام این پروازها اطلاعات مفید و دقیقی را از منابع انتشار دی اکسید کربن و مناطق اصلی جذب آن به محققان خواهد داد.
اطلاعات به دست آمده به صورت روزانه در فضاپیما ذخیره شده و سپس به منظور آنالیز و پردازش به مرکز جمع آوری در آلاسکا و در نهایت به مرکز فضایی ناسا در گرین بلت منتقل خواهد شد.
سازمان ناسا برای شکل دادن به این ماموریت بالغ بر 270 میلیون دلار هزینه کرده و زمان آغاز این ماموریت را 30 ژانویه 2009 از پایگاه فضایی وندنبرگ در کالیفرنیا اعلام کرده است.
بر اساس گزارش سی ان ان، 97 درصد از دی اکسید کربن موجود در جهان از منابع طبیعی به وجود مي آیند. سالانه 300 بیلیون تن از این گاز تنها از تنفس جانداران، پوسیدن گیاهان، آتش سوزی در جنگلها، فعالیت های آتشفشانی و دیگر حوادث طبیعی به وجود مي آید و3 درصد باقی مانده توسط استفاده از سوختهای فسیلی، تولیدات صنعتی، کشاورزی و دیگر فعالیتهای انسانی تولید مي شود.

 کاوشگر آزمایشگاه علوم مریخی 2011 پرتاب مي شود
ناسا از به تأخیر افتادن پرتاب کاوشگر آزمایشگاه علوم مریخی تا سال 2011 خبر داد. این آزمایشگاه که از آن به MSL یاد مي شود قرار بود در سال 2009 میلادی به فضا پرتاب شود اما این مأموریت به واسطه وجود برخی مشکلات سخت افزاری به تأخیر افتاد. مقامات عالی رتبه ناسا با تأیید به تأخیر افتادن این مأموریت گفتند که MSL در سال 2011 راهی سیاره سرخ خواهد شد.
در این مأموریت از فناوریهای ابتکاری برای انجام کشفیات درخصوص آنچه که حیات میکروبی احتمالی بر روی مریخ نامیده مي شود، استفاده خواهد شد. به تعویق افتادن این مأموریت هزینه 400 میلیون دلاری برای ناسا در بر خواهد داشت و بدین ترتیب کل هزینه این مأموریت به دو میلیارد دلار خواهد رسید. بر اساس گزارش بی.بی.سی، مایکل گریفین رئیس ناسا نیز در این خصوص گفت: انجام این مأموریت در سال 2009 با خطرات زیادی همراه خواهد بود. تأخیر در پرتاب این کاوشگر در پی بررسیهای صورت گرفته از سوی دانشمندان ناسا و ارزیابی آنها از مراحل پیشرفت طرح در
سه ماه گذشته اعلام شده است.
 
مریخ نشین "فونیکس" مرده است
ناسا ارتباط با مریخ نشین "فونکیس" را قطع کرد تا بدین ترتیب این روبات فضایی عملا مرده تلقی شود!
ناسا به تازگی فرآیند گوش دادن به هرگونه پیام ارسالی از سوی مریخ نشین فونیکس از طریق کاوشگرهای فضایی "ادیسه" و "مدارگرد شناسایی کننده مریخ" را متوقف کرده است. ناسا طی ماههای گذشته تنها از طریق این دو کاوشگر فضایی با مریخ نشین فونیکس ارتباط برقرار کرده بود. ناسا اعلام کرد، تقریبا پس از یک ماه بررسیهای روزمره و گوش دادن به هرگونه پیام ارسالی از سوی مریخ نشین فونیکس، کاوشگرهای فضایی ادیسه و مدارگرد شناسایی کننده مریخ رسماً به تلاشهای خود برای برقراری ارتباط با این مریخ نشین پایان دادند. بر اساس گزارش یونیورس تودی، آخرین ارتباط فضایی میان فونیکس و ناسا به سیگنالهای مختصری مربوط مي شود که این مریخ نشین در دوم نوامبر به کاوشگر ادیسه ارسال کرده بود. کریس لویچی از آزمایشگاه پیش رانش جت ناسا و مدیر برنامه مأموریت فونیکس گفت: وضعیت جوی متغیر در مریخ از جمله عامل های مؤثر، در از دست دادن ارتباط با مریخ نشین فونیکس بوده است. با این حال ممکن است با تغییراتی در محیط و جو مریخ، بار دیگر با فونیکس ارتباط برقرار کنیم.

معماي نور فرابنفش سياره ناهيد حل شد
دانشمندان پس از مدتها تحقيق و بررسي، معماي نور فرابنفش در سياره ناهيد را حل كردند.
اين تحقيقات از سال 2006 توسط كاوشگر فضايي «ونوس اكسپرس» روي نزديكترين سياره همسايه زمين آغاز شده‌اند.  مجله علمي نيچر در گزارشي در اين باره آورده است كه يكي از بي‌شمارترین اسرار اين همسايه زميني پس از مطالعات دقيق كشف شد. وجود منافذ مشخص و قابل رويت در ميان ابرهاي ناهيدي كه در طول موجهاي نور فرابنفش تاريك به نظر مي‌رسند، از مدتها پيش ذهن دانشمندان را به خود مشغول كرده بود و به يك معماي فضايي تبديل شده بود. اما به تازگي دانشمندان دريافته‌اند كه اين نقاط ذرات جامد يا قطرات مايعي هستند كه از اعماق اتمسفر ناهيد حركت كرده و به مناطق بالايي ابرهاي اين سياره منتقل مي‌شوند.
با اين حال دانشمندان هنوز نمي‌دانند كه اين ذرات از چه مواد يا تركيباتي ساخته شده‌اند .
اين تركيبات در ميان ابرهاي ضعيفي از اسيد سولفوريك و دي اكسيد سولفور هستند. اطلاعات آژانس فضايي اروپا (اسا) نيز نشان داشته است كه نواحي‌ در نزديكي استواي ناهيد وجود دارند كه دماي آنها بسيار بالا است.

بازتاب تلاش محققان ایرانی برای ورود به فضا در رسانه های بین المللی
تلاش محققان داخلی در پرتاب کاوشگر، بازتاب گسترده خبری در رسانه های بین المللی داشته است. پایگاه
خبری - علمي  یونیورس تودی با اشاره به تلاش محققان ایرانی در این زمینه گفت: ایران درصدد است تا حیواناتی را برای انجام تحقیقات به فضا اعزم کند. این پایگاه خبری با اشاره به صحبتهای اخیر محمد ابراهیمي معاون پژوهشی پژوهشگاه هوا - فضا در این باره افزود: در آینده ای نزدیک و پیش از آغاز تلاشها برای اعزام فضانوردان به فضا، کاوشگرهای 3 و 4، از حیوانات به عنوان نمونه های آزمایشی تأثیرگذاری فضا استفاده خواهند کرد. همچنین پایگاه خبری بین المللی Satnews Daily نیز با اشاره به تلاش محققان ایرانی برای فرستادن حیوانات به فضا نوشت: حیوانات در فضا... این حرکت بعدی ایران برای طرح کاوشگر 2 است. به نوشته این پایگاه خبری، حیوانات آزمایشگاهی مسافران فضایی ایران در ادامه برنامه فضایی این کشور خواهند بود. پایگاه خبری روسی ریانوستی نیز در گزارشی به این موضوع پرداخته است. در این گزارش آمده است: ایران قصد دارد تا راکتهای اکتشافاتی را به همراه حیوانات راهی فضا کند و بدین ترتیب راه را برای اعزام فضانوردان به فضا هموار سازد.

 چين و روسيه سال آينده كاوشگر به مريخ مي‌فرستند
چين و روسيه با همكاري یکدیگر كاوشگري را براي تصويربرداري از سطح مريخ سال آينده به فضا پرتاب مي‌كنند. تيم مشترك چين و روسيه دو ماهواره كاوشي را براي تصويربرداري از مريخ و قمر كوچكش در پاييز سال آينده به فضا مي‌فرستند. بر روي كاوشگر چيني «Yinghuo1»
 دو دوربين نصب خواهد شد كه اين كاوشگر را قادر به تصويربرداري از مريخ و فوبوس (قمر سياره مريخ) مي‌كند. به گزارش خبرگزاري رويترز، سفر اين كاوشگرها به سمت مريخ به مدت 11 ماه طول مي‌كشد و قرار است به مدت يك سال در مدار اين سياره فعاليت كنند. مقامات چيني اعلام كردند: اصلي‌ترين مشكل مهندسان چيني در طراحي صفحات خورشيدي اين كاوشگرهاست زيرا آنها را طوري‌ طراحي می كنند كه بتوانند انرژي لازم را براي فعاليت كاوشگر فراهم كنند.

سریع ترین سیاره کهکشانها کشف شد

گروهی از محققان دانشگاه لیدن برای اولین بار موفق به رصد سریع ترین سیاره و داغ ترین ستاره ای که تا به حال توسط اختر شناسان رصد شده است، شدند. محققان دانشگاه لیدن در هلند موفق به کشف سیاره ای جدید شدند که جرم آن پنج برابر جرم مشتری است. این محققان طی مطالعه بر روی شیوه های بررسی نوسانات نور در هزاران ستاره با این پدیده جدید مواجه شدند. موضوعی که نظر آنها را به خود جلب کرد کاهش شدت نور این ستاره هر 5/2 روز به میزان یک درصد بود. رصدهای متعاقب توسط تلسکوپ بزرگ در شیلی نشان داد این پدیده ناشی از عبور یک سیاره از مقابل ستاره است که باعث مسدود شدن قسمتی از نور ستاره در فاصله ای معین مي شود. با توجه به این مشاهدات محققان دریافتند که این سیاره هر 5/2 روز یکبار مدار ستاره خود را دور مي زند. فاصله این سیاره تا ستاره اش تنها 3 درصد از فاصله خورشید تا زمین است و همین امر این سیاره را به مکانی داغ و بزرگتر از سیاره های معمولی تبدیل کرده است.
به گفته محققان این اولین باری است که بشر موفق به کشف سیاره ای شده است که با این سرعت و در این فاصله در حال چرخش به دور ستاره ای است و در عین حال ستاره این سیاره نیز اولین ستاره ای است که نسبت به سیاره اش دارای چنین درجه حرارتی است. بر اساس گزارش گوگل، این سیاره  "OGLE2-TR-L9b" نام گرفته و حرارت ستاره آن 7000 درجه و یا هزار و 200 درجه داغتر از خورشید تخمین زده شده است.

صفحه 11--17 اذر 87

 

فضاپيماي سایوز

 واژه سایوز در زبان روسی به معنای «اتحاد» است.
فضاپیمای سایوز پرکارترین، پراستفاده‌ترین و پرعمرترین فضاپیمای سرنشین‌دار جهان است.
این فضاپیما در اوایل دهه 60 میلادی
زیر نظرسرگئی کارالیوف ابتدا به منظور سفر انسان به ماه طراحی شد. پس از پایان مسابقه فضایی برای رسیدن به ماه، سایوز برای حمل فضانوردان شوروی سابق و سایر کشورها به ایستگاه‌های فضایی سالیوت و آلماز مورد استفاده قرارگرفت.
فضاپیمای سایوز در سال ۱۹۷۵ میلادی در طی طرح آزمایشی آپولو - سایوز نقش مهمی بازی کرد و پس از آن وسیله اصلی برای رفت و آمد به ایستگاه فضایی میر بود.
امروزه، گونه‌های جدید فضاپیمای سایوز برای فرستادن فضانوردان به مدار زمین و ایستگاه فضایی بین‌المللی بکار می‌روند. در آینده از سایوز برای سفر به ماه استفاده خواهد شد.
نخستین پرواز آزمایشی و بدون سرنشین سایوز در تاریخ 7 آذر سال 1345 (28 نوامبر 1966) و نخستین پرواز سرنشین‌دار آن در تاریخ 3 ارديبهشت 1346 (23 آوريل 1967) انجام شد.
برای پرتاب سایوز به مدار زمین، از پرتابه‌ای موشکی به همین نام یعنی پرتابه سایوز استفاده می‌شود.
در تاريخ 27 شهريور سال 1385 (18 سپتامبر 2006) انوشه انصاري توسط فضاپيماي سايوز تي‌ام‌اي-9 به ايستگاه فضايي بين‌المللي پرواز كرد.
برنامه شوروی برای سفر به ماه ابتدا بر این اساس بود که سه بخش فضاپیمای ماه‌نورد بطور جداگانه به فضا پرتاب شوند، در مدار زمین به هم متصل شده و فضاپیمای بزرگتری تشکیل دهند.
به علت پیچیدگی عملیاتی، این طرح به دو پرتاب جداگانه تغییر پیدا کرد و در نهایت تبدیل به پرتاب کل فضاپیما در یک نوبت شد.
فضاپیمای سایوز برای اجرای طرح سوم طراحی و ساخته شد، و نخستین فضاپیمایی بود که می‌توانست در فضا مستقل عمل کند، هدایت شود و به فضاپیماهای دیگر متصل گردد.
سایوز ماه‌نورد، زوند نام داشت و با کُد L1 شناخته می‌شد. همزمان با سایوز ماه‌نورد، گونه‌ای دیگر از سایوز نیز در اواسط دهه ۶۰ میلادی مختص عملیات در مدار زمین طراحی شده بود که با کد VK-OK شناخته می‌شد. قرار بر این بود که از این گونه در مدار زمین برای تمرین عملیات سفر به ماه استفاده شود.
طرح آزمایشی آپولو - سایوز
طرح آزمایشی آپولو - سایوز نخستین ماموریت فضایی مشترک بین آمریکا و شوروی و نخستین همکاری فضایی بین‌المللی بود.
این ماموریت در ۱۵ ژوئیه سال ۱۹۷۵ آغاز شد و در طی آن، فضاپیمای آمریکایی آپولو و فضاپیمای روسی سایوز در مدار زمین به هم متصل شدند و فضانوردان آنها باهم عملیات مشترکی به انجام رساندند.
طرح آپولو - سایوز چه به لحاظ فنی و چه از نظر سیاسی عملیات مهمی محسوب می‌شود.
این طرح در اصل برنامه‌ای نمادین و سیاسی در دوره‌ای از تنشزدایی بین روابط ابرقدرت‌های شرق و غرب بود. با این حال، فضانوردان در طی آن آزمایش‌های علمی و فنی مهمی را به انجام رساندند. از جمله آزمایشات علمی می‌توان به ایجاد خورشیدگرفتگی مصنوعی توسط آپولو اشاره کرد، تا فضانوردان روسی در سایوز بتوانند از این فرصت استفاده کرده، برای نخستین‌بار از فضا از تاج خورشید عکسبرداری کنند.
همچنین طرح آپولو- سایوز برای مهندسان آمریکایی و روسی این امکان را فراهم کرد که کارکرد ساختارهای فضایی‌ متفاوتشان را با هم هماهنگ کنند.
نتایج این هماهنگی بعدها برای اتصال فضاپیمای شاتل آمریکا به ایستگاه فضایی میر و نیز ساخت ایستگاه فضایی بین‌المللی بکار رفت.
در اوایل دهه ۱۹۷۰ میلادی، در دوره‌ای موسوم به تنشزدایی برای مدتی یخ‌های سیاسی بین دو قطب غرب و شرق یعنی آمریکا و شوروی ذوب شد.
ریچارد نیکسون نخستین رئیس جمهور
ایالات متحده بود که به مسکو سفر کرد. برژنف و نیکسون مذاکراتی را جهت کاهش خصومت و رقابت نظامی بین دو کشور و افزایش همکاری دوجانبه آغاز کردند.
نقطه عطف این همکاری‌های دوجانبه، همکاری در عرصه فضایی بود و منجر به امضای موافقتنامه «طرح آزمایشی آپولو - سایوز» در ۲۴ مه ۱۹۷۲ بین ریچارد نیکسون و الکسی کاسیگین در مسکو شد.
طی این موافقتنامه، قرار بر این شد که فضاپیماهای سایوز و آپولو در مدار زمین با هم ملاقات کرده و متصل شوند و فضانوردان روسی و آمریکایی در مدار زمین میهمان هم باشند.
در سال ۱۹۷۷، نیکلای استپانوویچ چرنیخ ستاره‌شناس روس موفق به کشف سیارکی شد که آن را «سیارک ۲۲۲۸ سایوز - آپولو» نامید.

ناسا شبکه بین سیاره‌ای را تست کرد

 شبکه‌های تارگستر با پیشرفت شبکه‌های کامپیوتری در بیرون از جو زمین نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند
ناسا تصاویری را با استفاده از فناوری بر پایه شبکه‌های تارگستر از سفینه‌ای در 20 میلیون مایلی دریافت کرده‌است.
شبکه مقاوم در برابر اختلال (DTN) برای استفاده در فواصل طولانی که زمان پاسخ در واحد روز سنجیده می‌شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آزمایشات بیشتر در زمینه DTN قرار است در ایستگاه بین‌المللی فضایی و در سال 2009 انجام شود.
آدرین هوک؛ مدیر معماری شبکه‌های فضایی ناسا می‌گوید:"این اولین قدم در زمینه ارتباطات فضایی و اینترنت بین سیاره‌ای جدید است. "
تحقیقات اولیه در زمینه DTN ده سال پیش و توسط وینت سرف؛ یکی از سازندگان پروتکل‌های پایه‌ای ارتباط تارگستر انجام شد.
تحقیقات در آن زمان باعث بوجود آمدن شبکه‌ای شد که شدیداً در برابر تأخیرها و اختلالات در فاصله‌های دور در ابعاد بین سیاره‌ای مقاوم است.
تأخیرها و اختلالات در این فواصل می‌تواند به دلیل طوفان‌های خورشیدی باشد. در DTN مشکل به این صورت حل می‌شود که هر کدام از گره‌های شبکه، بسته‌های دیتا را تا زمانی که مقصد آن‌ها در دسترس نباشد در خود حفظ می‌کند و به این ترتیب بسته‌ها را در برابر تأخیر و گم شدن ایمن می‌کند.
آزمایش ناسا که یک ماه به طول انجامید با استفاده از سفینه فضایی اپوکسی به عنوان
تأمین کننده اطلاعات انجام شد. قرار است اپوکسی در سال 2010 به ستاره دنباله‌دار هارتلی 2 برسد ولی در زمان پرواز خود به عنوان یکی از عوامل آزمایش مورد استفاده قرار گرفت.
اپوکسی با 9 گره‌ دیگر از لابراتوار‌های JPL ناسا در زمین که نقش مدارگردها و سیاره‌پیماها را ایفا می‌کنند، ارتباط برقرار کرد.
لی تورگرسون؛ مدیر DTN در لابراتوار JPL گفت:"امروزه در فضا، یک گروه تحقیقاتی باید به طور دستی ارتباطات را تنظیم و مشخص کنند که کدام اطلاعات کی و به کجا ارسال شود. با استفاده از  DTN استاندارد این امور به طور خودکار انجام می‌شوند."
این شبکه به ناسا در مهار ماموریت‌های پیچیده که تعداد زیادی سفینه در آن دخیل هستند، کمک می‌کند.

جاسوسان آینده در آسمان شناورند

 کمتر از 8 سال دیگر ریز ساختارهای روباتیکی پرنده به عنوان جاسوسان قابل اطمینان در عملیاتهای مختلف به کار گرفته می شوند.
در بسیاری از فیلمهای جاسوسی این تصویر هیجان انگیز ارائه شده است که ساختارهای روباتیکی خودکار و یا مهار از راه دوری در سطح شهر و حتی مناطق جنگی به پرواز در آمده و در حالی که به گشت زنی می پردازند، اطلاعات مهمی را روانه مرکز نظارت خود می کنند.
اکنون تصور کنید این نمایش هیجان انگیز وارد دنیای واقعیت شده و از آن جالبتر قابلیت منحصربفردی نظیر ثبت تصاویر، ضبط صداها و حتی شلیک ریز گلوله ها برخوردار باشد.
این تصویر جذاب در سری فیلمهای جاسوسی جیمزباند یا همان "مأمور دو صفر 7" به نمایش گذاشته شده است و اکنون در بخشی از ساختار مهندسی ارتش آمریکا مهندسان در تلاش هستند تا ریز روباتهای پرنده ای را طراحی کنند که همچون حشرات به پرواز درآمده و بتوانند به جاسوسی از ساختار و آرایش اهداف مورد نظر بپردازند. از آن گذشته این ریز حشرات روباتیکی می توانند به آتش بازیهای مؤثری دست بزنند که طی آن هیچ آسیبی نظامیان را تهدید نکند.
در طرحی که هم اکنون در ارتش آمریکا در دست بررسی است هدف اصلی "کوچکتر شدن ابعاد
ریز سازه های روباتیکی جاسوس" است.
نسل آینده این ساختارها که از آنها به MAV ها یاد می شود این توانایی را دارند تا همچون زنبورهای عسل و بدون اینکه جلب توجه کنند وارد ساختمانهای مهم شده و به جمع آوری اطلاعات مهم بپردازند.
یکی از مهمترین کاربردهایی که برای این ساختارهای روباتیکی در درنظرگرفته شده است حمله به تروریستهای مخفی شده در مکانهای پیچیده است. البته برنامه ریزی درخصوص این نوع هدف گیری هنوز در مراحل ابتدایی قرار دارد.
گرگ پارکر از محققانی است که با این طرح همکاری دارد. وی می گوید: اگر همه چیز به خوبی پیش رود تا سال 2015 نخستین روباتهای پرنده و در ادامه در سال 2030 اولین ریز نمونه های روباتیکی از این دست ساخته و به مرحله بهره برداری می رسند.
این ریزسازه ها در نقاطی همچون میادین نبرد که جمع آوری اطلاعات نظامی فرآیند پرمخاطره به حساب می آید ارزش صد چندانی پیدا می کند.
یکی از جالب توجه ترین ساختارهایی که در این طرح ساخته خواهد شد، روبات پرنده ای است که تنها 5/2 سانتیمتر طول داشته و بیشتر در قالب سلاح پرنده فوق مدرن به پرواز در می آید. این سلاح از ماده قابل انعطافی ساخته می شود و با برخورداری از حسگرهای ویژه امکان برخورد آن با ساختمانها و موانع محیطی به صفر می رسد.
البته باید همچنان منتظر آینده و چگونگی پیشرفت طرح هایی از این دست بود.

اسا و ساخت روباتهای فضایی

آژانس فضانوردی اروپا از طرح جدید این آژانس برای آغاز ساخت روباتهای فضایی خبر داد.
آژانس فضانوردی اروپا (اسا) با اختصاص بودجه های کلان تحقیقاتی در نظر دارد تا برای عقب نماندن از برنامه های تحقیقاتی و اکتشاف های ناسا در مریخ، طراحی و ساخت کاوشگرهای روباتیکی فضایی را به سرعت آغاز کند.
قرار است به عنوان گام اولیه در این طرح، مرکز تحقیقاتی در پردیس ابتکارات و علم هارول آکسفوردشایر انگلیس راه اندازی شده و جوانب مختلف طراحی و ساخت این روباتهای فضایی مورد بررسی دقیق قرار گیرد.
این مرکز تحقیقاتی تمرکز اصلی خود را بر روی روباتهای فضایی و منابع خلاقانه تأمین منابع انرژی آنها معطوف خواهد کرد.
بر اساس گزارش سایت رجیستر، یکی از مهمترین برنامه های این مرکز تحقیقاتی تمرکز بر طرح ساخت ExoMars است. این کاوشگر روباتیکی پس از قرار گرفتن بر روی مریخ به یافتن نشانه هایی از حیات بر روی آن می پردازد.
به گفته دانشمندان این روبات همچنین به ارائه نمونه های تغییرات جوی با استفاده از داده های فضایی خواهد پرداخت. این درحالی است که اخیراً اعضای عالی رتبه آژانس فضانوردی اروپا با بودجه 10 میلیارد یورویی این آژانس موافقت کرده اند. این بودجه جدید همچنین به ساخت ماهواره های جدید رصد کننده زمینی و نیز حفظ جایگاه این آژانس در ایستگاه فضایی بین المللی کمک شایانی خواهد کرد.

اروپا در سال 2009 فرمانده ایستگاه فضایی می‌‌شود

 ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) سال آینده برای اولین بار بوسیله سازمان فضایی اروپا (ESA) فرماندهی خواهد شد.
فضانورد بلغاری، فرانک دوین، ماه مه سال 2009، با سفینه فضایی روسی سویوز به همراه فضانورد روسی رومن روماننکو و روبرت تیرسک کانادایی به ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) برده خواهد شد تا تعداد خدمه تمام‌وقت ISS را از سه به شش نفر برسد. این سفینه در ماه نوامبر 2009 به
کره زمین باز می‌‌گردد.
دوین پیش از این در یک مأموریت 12 روزه در سال 2002 به ISS رفته بود.
ISS یکی از بلندپروازانه‌ترین طرح‌های فضایی تا به حال بوده است.
حامیان این طرح می‌گویند تجربه‌ای که در ساختن و اجرایی کردن آن به دست آمد، برای تجدید حیات پروازهای سرنشین‌دار به ماه و انجام سفرهای آینده به مریخ ضروری خواهد بود.
آمریکا بخش اعظم هزینه این طرح يعني به طور تخميني 100 میلیارد دلار را پرداخته است. پانزده کشور دیگر نيز مشارکت‌هایی در اجراي اين طرح انجام داده‌اند، از جمله روسیه، ژاپن، کانادا، برزیل و 11 کشور اروپایی دیگر.

ابداع فنجان مخصوص شرایط بی وزنی
یکی از فضانوردان اندیور(Endevour) در ماموریت اخیر به ایستگاه فضایی موفق شد، فنجانی مخصوص شرایط بی‌وزنی اختراع كند.
دون پتیت، فضانورد شاتل كه در سال 2003 نیز در پست مهندسی پرواز به ایستگاه فضایی سفر كرده بود، فنجانی متناسب با شرایط بی وزنی ابداع كرده است كه مایعات را در اطراف یك قطعه پلاستیك لوله شده نگه می‌دارد و بنابراین دیگر نیازی به استفاده از نی در فضا برای نوشیدن مایعات نخواهد بود. از آنجا كه مایعات در حالت بی‌وزنی معمولا به شكل قطراتی كروی شكل در می آیند فضانوردان با استفاده از نی و از داخل بسته‌بندیهای مهر و موم شده مایعات را می‌نوشند.
پتیت كه از طرفداران پر و پا قرص قهوه خوری است و دوست ندارد قهوه خود را با نی بخورد، موفق شد تا این فنجان را از یك ورقه پلاستیك شفاف بسازد كه آنها را به شكل خاص شبیه به یك بال هواپیما در آورده است، تا در این شرایط قابل استفاده باشد. فضانوردان شاتل در این ماموریت همچنین موفق شدند، دستگاه تصفیه آب ایستگاه فضایی را به كار بیاندازند، به این ترتیب با تصفیه آبهای زائد و پسماند ایستگاه آنها می‌توانند به آب شرب دسترسی پیدا كنند.

 تعویق مأموریت مریخ‌نورد ناسا
 ناسا اجرای مأموریت مریخ‌نورد جدید را به دلایل فنی به تأخیر انداخته‌است.این کاوشگر که بخشی از لابراتوار علوم مریخ (MSL) است، قرار بود سال آینده به مأموریت اعزام شود که این امر به دلیل وجود مشکلات سخت‌افزاری و انجام آزمایشات بیشتر به تعویق افتاده‌است.به این ترتیب تاریخ اعزام کاوشگر MSL به سیاره سرخ، سال 2011 اعلام شد.
هدف از اعزام این کاوشگر جستجو برای یافتن نشانه‌های حیات بر روی مریخ است.با این تأخیر در اعزام کاوشگر به هزینه‌های این طرح 400 میلیون دلار دیگر اضافه خواهد شد که پیش‌بینی می‌شود تا زمان اعزام به 2 میلیارد دلار برسد. همچنین برای قرار دادن کاوشگر بر روی سطح مریخ از فناوری جدیدی استفاده می‌شود که شامل قرار دادن کاوشگر با استفاده از صفحه‌ای عمود پرواز بر روی مریخ است.
کاوشگر جدید بیشتر از کاوشگر‌های قبلی ناسا حرکت می‌کند. ظرفیت حمل تجهیزات آن هم 10 برابر کاوشگر‌های آپرتونیتی و اسپریت ناسا است.
یکی دیگر از دلایل تأخیر در اعزام این کاوشگر مشکلاتی است که دانشمندان با طراحی بازوها و اهرم‌های پیچیده آن داشتند.زمان مناسب برای اعزام کاوشگر به مریخ، اکتبر سال 2009 به پایان می‌رسد و موقعیت مناسب مریخ، نسبت به زمین برای پرتاب کاوشگر به سمت سیاره سرخ تنها چند هفته در هر دو سال ایجاد می‌شود.بعد از اکتبر 2009 زمان بعدی برای پرتاب کاوشگر از اکتبر تا دسامبر سال 2011 است.
 
چه بر سر برخورد دهنده بزرگ هادرون‌ آمد؟
شاید سر و صداهایی که برخورد دهنده بزرگ هادرون (LHC) به راه انداخت را به یاد داشته باشد و یادتان بیاید که برای چندین روز و هفته، صفحه اول بسیاری از رسانه‌ها را با خبرهای خود پر کرده بود.
تنها چند هفته بعد از همه این سروصداها، 20 سپتامبر بود که سازمان تحقیقات هسته‌ای اروپا (CERN) اعلام کرد که نشت گاز هلیوم به دلیل وجود یک اتصال الکتریکی غلط، دو ماه کار برخورد دهنده را به عقب خواهد انداخت. ولی یک هفته بعد از آن دانشمندان گفتند که این مرکز تا بهار سال آینده نمی‌تواند به کار خود ادامه دهد. [گزارش شروع به کار بزرگترین اتم شکن جهان]
این وقفه بسیار منطقی است. برای رسیدن به نقطه‌ای که دچار مشکل شده است، دانشمندان باید دمای آن نقطه  که 271درجه زیر صفر است را به دمایی قابل تحمل برسانند. بعد از آن هم اگر دانشمندان بتوانند مشکل را طبق زمانبندی حل کنند، دوباره زمان زیادی لازم است تا دما را به مقدار قبلی برسانند.
شتاب دهنده برای کار، نیاز به مقاومت الکتریکی تقریباً صفر دارد. ساختن سیمی که دارای مقاومت الکتریکی صفر است تا به حال غیر ممکن بوده است. بهترین راه برای نزدیک شدن به مقاومت الکتریکی صفر، پایین بردن دمای اطراف کابل‌های شتاب دهنده تا کمتر از منفی 252 درجه سانتی گراد است. این امر به دلیل وجود موادی در داخل کابل‌ها به نام «ابر رسانا» است. این مواد در دماهای بسیار پایین جریان را به راحتی از خود عبور می‌دهند.
بدون مقاومت الکتریکی، شتابدهنده بهتر کار می‌کند، زیرا دیگر نیازی به اختلاف پتانسیل اضافی نخواهد بود. با این حال این دمای بسیار پایین برای دانشمندان راضی کننده نبود، به همین دلیل آن‌ها یک قدم جلوتر رفتند و دمای شتابدهنده را تا 271 درجه زیر صفر پایین بردند تا 12هزار آمپر را از میان کابل‌ها حرکت دهند و سرعت پروتون را به 99/99 درصد سرعت نور برسانند.
جیمز گیلیس، یکی از سخنگوهای CERN در این باره می‌گوید:«LHC از لحاظ برودتی از هر دستگاهی که در گذشته ساخته شده پیچیده تر است. این گونه مشکلات در شتاب دهنده‌های دیگر بسیار ساده هستند ولی در LHC نیاز به ماهها تعمیرات دارد.»
به بیانی دیگر، مهار دمای نیتروژن و هلیوم مایع در LHC با فشار دادن دکمه یخ‌ساز یخچال منزلتان قابل مقایسه نیست!

گزارش سرن در مورد از کار افتادن LHC
 گزارش تحقیقات در مورد اختلال در کار برخورد دهنده بزرگ هادرون به دانشمندان پیشنهاد نصب ساختار اعلام خطر را می‌دهد.تنها بعد از شروع به کار بزرگترین اتم شکن جهان بود که در 20 سپتامبر 2008 سازمان تحقیقات هسته‌ای اروپا (CERN) اعلام کرد که ادامه کار برخورد دهنده به دلیل نشت گاز هلیوم تا ژوئن سال 2009 به تعویق افتاده‌است. [اشکال فنی شتاب دهنده "مه بانگ" را تعطيل كرد]
این گزارش بیان می‌کند که تشخیص ندادن نشت یک تن گاز هلیوم باعث تخریب 53 آهنربای ابررسانای برخورد دهنده شد و در صورت استفاده از سوپاپ‌های تنظیم فشار مناسب‌تر احتمال وقوع نشت یا حداقل اثرات آن بر کار دستگاه‌ها کمتر می‌شد.
این گزارش که به سفارش سازمان تحقیقات هسته‌ای اروپا تهیه شده‌است علت اصلی نشت را اختلال در یکی از اتصال‌های الکتریکی آهنرباهای ابررسانا می‌خواند. این آهنرباها وظیفه شتاب‌دادن به ذرات زیر اتمی در برخورد دهنده را برعهده دارند.این گزارش همچنین هزینه‌ای که این نشت در پی داشته است را 14 میلیون پوند اعلام کرده‌است و می‌گوید که ادامه آزمایشات تا زمستان 2009 به تعویق می‌افتد و حتی زمانی که برخورد دهنده شروع به کار کند تنها از دو سوم ظرفیت آن استفاده می‌شود.

ایستگاه فضایی بین المللی ۱۰ ساله شد
ایستگاه فضایی بین‌المللی (International Space Station) یک ایستگاه فضایی است که با مشارکت بیش از ۱۵ کشور ساخته می‌شود.
این ایستگاه فضایی در مدار زمین و در ارتفاع ۳۵۰ کیلومتر از سطح زمین در حرکت است. سرعت آن در مدار معادل 700/27 کیلومتر بر ساعت است، که به این ترتیب روزی ۱۵ بار به دور سیاره زمین گردش می‌کند. ساخت این ایستگاه فضایی هنوز ادامه دارد و تکمیل آن برای سال ۲۰۱۰ پیش‌بینی شده است. پس از تکمیل، ایستگاه فضایی بین‌المللی ۴۵۰ تُن وزن خواهد داشت، و ۱۲۰۰ متر مکعب فضای کار، پژوهش و زندگی برای فضانوردان فراهم خواهد آورد. ایستگاه فضایی بین‌المللی در شب بصورت ستاره‌ای متحرک با چشم غیرمسلح قابل رؤیت است.
این ایستگاه محصول همکاری مشترک سازمان ناسا، سازمان فضایی روسیه، سازمان فضایی اروپا، سازمان فضایی ژاپن، و سازمان فضایی کانادا است. سازمان فضایی برزیل از طریق همکاری با ناسا با این برنامه مشارکت می‌کند. سازمان فضایی ایتالیا، هم به عنوان یک عضو فعال در سازمان فضایی اروپا، و هم بطور مستقل در برنامه ایستگاه فضایی مشارکت می‌کند. سازمان فضایی چین نیز علاقه خود را برای پیوستن به جمع مشارکت‌کنندگان، به ویژه از طریق همکاری با سازمان فضایی روسیه اعلام داشته است.  ایستگاه فضایی بین‌المللی تشکیلات فضایی و سرنشین‌دار بزرگی است که در مدار نزدیک زمین قرار دارد. این ایستگاه از چندین بخش تشکیل شده که توسط کشورهای مختلف ساخته شده‌اند و تکمیل آن تا سال ۲۰۱۰ ادامه خواهد داشت. اولین بخش ایستگاه در ۲۹ آبان ۱۳۷۷ (۲۰ نوامبر ۱۹۹۸) به مدار زمین پرتاب شد، و دو سال بعد در ۱۲ آبان ۱۳۷۹ (۲ نوامبر ۲۰۰۰) با ورود اولین اردوی فضانوردان، استفاده مفید از ایستگاه آغاز گشت. علاوه بر خودِ ایستگاه مداری، تشکیلات زمینی کنترل پرواز در کشورهای مختلف، عملیات ایستگاه فضایی را زیر نظر دارند.

صفحه 11--10 اذر 87

 

اهميت موضوع پسماندهاي فضايي
مهمترين دليل مطالعه پسماندهاي فضايي، خطراتي است كه وجود اين پسماندها براي مأموريت هاي فضايي به وجود مي آورند. سرعت مورد نياز براي قرار دادن جسمي در مدار زمين آهنگ به ارتفاع 36000 كيلومتر از سطح زمين، حدود 3 كيلومتر بر ثانيه مي باشد. اين سرعت با كاهش ارتفاع افزايش مي يابد تا جايي که سرعت لازم براي تزريق مدارگردي در مدار 200 کيلومتري از سطح زمين به حدود 8 كيلومتر بر ثانيه مي رسد. برخورد حتي کوچکترين شیئی با سرعت هاي اشاره شده مي تواند براي پروازهاي سرنشين دار يا غيرسرنشين دار تهديدي جدي به حساب آيد. به عبارتي، خطر اصلي پسماندهاي فضايي مربوط به انرژي جنبشي بسيار زياد آنها است که در اثر يک تصادم، رها شده و باعث ايجاد خسارت زيادي خواهد شد.
برخورد ريزترين پسماند با سطح نازك و به شدت حساس لباس فضانورداني كه براي انجام مأموريت هاي فضايي، مجبور به راهپيمايي در اطراف سفينه خود مي شوند، مي تواند خطرات عمده اي براي آنها در بر داشته باشد. پسماندي به قطر فقط نيم ميليمتر قادر به سوراخ كردن لباس فضايي و خراشيدن پوست بدن فضانوردان خواهد شد. پسماندهاي بزرگتر، حتماً خطرات بيشتري براي آنها خواهد داشت. وضعيت ماهواره ها،به رغم داشتن پوشش هاي مقاومتر، بهتر نيست. برخورد يک پسماند فضايي کوچک با يک ماهواره و يا ايستگاه فضايي فعال مي تواند باعث از کار افتادن آنها شود و حتي در صورت بزرگتر بودن پسماند، سبب متلاشي شدن ماهواره نيز خواهد شد. به عنوان مثال اگر پسماندي با قطر حدود 1 سانتي متر با سرعتي معادل 8 كيلومتر بر ثانيه كه براي مدارهاي كم ارتفاع، سرعت محتملي است به ماهواره اي برخورد كند، انرژيي معادل يك نارنجك دستي آزاد خواهد كرد. متأسفانه چنين پسماندهاي بسيار كوچكي قابل مشاهده، رهگيري و فهرست برداري نيستند و به طبع نمي توان مسير آنها را حدس زد و از آنها دوري نمود. روي همين اصل گسترش تحقيقات براي بهبود طراحي، فرايند ساخت و استفاده از مواد جديد و ترکيبي در دستور کار تمامي دفاتر طراحي فضايي قرار دارد. موضوع برخورد و تصادم با پسماندها خطرپذيري اقتصادي استفاده از فضا را به شدت افزايش داده و ادامه تحقيقات فضايي و سفرهاي اکتشافي را با بن بست مواجه خواهد کرد. به همين دليل براي آژانس هاي فضايي و صاحبان ماهواره هاي تجاري، علمي و نظامي بسيار مهم است که اطلاعات دقيق و جامعي از جمعيت، مشخصات و موقعيت پسماندها داشته باشند.
جمعيت و منابع توليد
از آغاز عصر فضا تا زمان حاضر، ميزان پسماندهاي فضايي ناشي از فعاليت هاي بشري براي کشف و استفاده تجاري، علمي و نظامي از فضا حدود 9000 قطعه فهرست شده است. پسماندهايي که در حال حاضر و به دليل محدوديت هاي ابزاري، مي توان فهرست نمود، پسماندهايي با قطر بيش از 10 سانتيمتر در محدوده کم ارتفاع مداري و با قطر بيش از يک متر در محدوده هاي مرتفع نظير مدارهاي زمين آهنگ هستند. طبق برآوردهاي آماري تعداد کل پسماندها بسيار بيشتر از اين رقم است. حدس زده مي شود که تا کنون حدود 330 ميليون قطعه پسماند با قطري بيش از يک ميليمتر در فضا رها شده باشند.
منابع عمده آلوده كننده فضا را مي توان در 6 دسته مهم قرار داد كه عبارتند از: اشياي به جا مانده از مأموريت هاي فضايي؛ شناخته شده ترين پسماندها را ماهواره هاي از کار افتاده، اشياي به جا مانده از مأموريت هاي فضايي و قطعات پخش شده از تعداد بي شماري انفجار تشكيل مي دهد. اشياي به جا مانده از مأموريت هاي فضايي شامل کابل ها، فنرها، پيچها و محافظ هايي است که طي انجام مراحلي از مأموريت، مانند جدايش بلوک ها و شروع به کار حسگرها، دوربين ها و يا موتورها در فضا رها شده اند. در ضمن تخمين زده مي شود که حدود 40% پسماندهايي از اين قبيل در اثر انفجارات خواسته و يا ناخواسته در فضا توليد شده باشند. تصادم هاي فضايي؛ تصادم هاي فضايي نيز اگرچه به ندرت رخ مي دهند اما به دليل عدم مهار بر آنها، بسيار مهم هستند. اهميت تصادم بين مدارگردها از دو جنبه قابل بررسي مي باشد. اهميت اول مربوط به دسته اي از تصادم ها است كه حداقل يكي از طرف هاي برخورد، مدارگرد فعالي مانند يك ماهواره باشد. اين نوع تصادم ها به دليل صدماتي كه مي تواند منجر به از كار افتادن مدارگردهاي فعال و يا شكست مأموريت هاي فضايي شود، مهم هستند. اهميت دوم تصادم هاي فضايي مربوط به بحث جاري يعني توليد پسماندهاي فضايي است. هنگاميكه دو مدارگرد با هم برخورد مي كنند، به احتمال قوي قطعات و يا تكه هايي از آنها جدا شده و با توجه به ميزان و نوع ضربه ناشي از برخورد، مسير مستقلي را در پيش مي گيرند.
به اين ترتيب هر چند مجموع جرم پسماندها تغييري نمي كند، اما جمعيت آنها افزايش مي يابد. با افزايش تعداد پسماندهاي فضايي در اطراف زمين، مي بايست منتظر افزايش تعداد چنين تصادفاتي باشيم. هم اكنون روزانه صدها گذر نزديك بين مدارگردهاي فهرست شده اتفاق مي افتد. آلياژ نَك؛ بخش بسيار اندكي از پسماندهاي فضايي را قطرات فلز مايعي تشكيل مي دهد که شامل آلياژي از دو فلز قليايي سديم و پتاسيم است. از اين آلياژ به خصوص كه نَك ناميده مي شود به عنوان مايع خنک کننده در رآکتورهاي اتمي واقع در مدار استفاده مي شده است. نشت اين آلياژ فقط در محدوده سال هاي 1980 تا 1988 اتفاق افتاد و قطرات نشت شده قطري بين 100 ميکرومتر تا 5 سانتيمتر داشته اند. خاكستر موتورهاي سوخت جامد؛ قسمت ديگري از پسماندهاي فضايي به دليل عملکرد موتورهاي سوخت جامد توليد شده اند. معمولاً براي بهبود عملکرد اين گونه موتورها، کاهش ناپايداري اکسيداسيون و افزايش نيروي پيشران، در هنگام توليد سوخت حدود 18% ذرات ريز اکسيد آلومينيوم نيز به مخلوط سوخت اضافه مي شود. هنگامي كه موتورهاي سوخت جامد روشن است، اين مواد به شکل خاکستر و به قطر 50 ميکرومتر تا 3 سانتيمتر از دهانه موتور خارج شده و در مدار باقي مي مانند. ذرات بسيار ريز؛ افزون بر غبار ريز ذرات آلومينيوم، دو نوع پسماندهاي فضايي ريزتري نيز وجود دارند. نوع اول اجکتا نام دارد كه در اثر برخورد پسماندهاي کوچک با سطح ساير اجرام مداري به وجود مي آيد. نوع دوم شامل ذرات و غبار رنگ يا ساير پوشش هاي مدارگردها نظير عايق هاي حرارتي است که در اثر خوردگي و يا مجاورت با اکسيژن و تابش مستقيم خورشيد، از سطح اصلي کنده شده و در فضا رها مي شوند. سيم هاي مسي وست فورد نيدلز؛ آخرين گروه پسماندها، خوشه اي از سيم هاي مسي کوتاه و بلند است که در مدار 3600 کيلومتري زمين در حال حرکت هستند. اين خوشه حاصل دو آزمايش در قالب طرحی تحت عنوان "وست فورد نيدلز" مربوط به اوايل دهه 1960 است که به منظور استفاده از فضا براي امور مخابراتي شكل گرفته بود. هدف از طرح اين بود که با ايجاد يک حلقه مسي در اطراف زمين، سطح مناسبي براي بازتاب امواج الکترومغناطيس به وجود آيد. طي اين عمليات، تعداد 480 ميليون دوقطبي مسي در دو مرحله در مدار زمين قرار گرفتند. اهميت هر يك از موارد فوق، به درصد آلودگي آنها مربوط مي شود. روشن است كه نظارت و مطالعه روي منابع آلوده كننده اي كه درصد كمي از آلودگي كلي را به خود اختصاص مي دهند، در اولويت نخواهد بود.

هلیكوپتر تهاجمی آپاچی

هلیكوپتر تهاجمی آپاچی ساخت شركت بویینگ برای ارتش آمریكا كه جایگزین هلیكوپترهای كبرا (AH-1 Cobra) شده است و AH ابتدای نام هلیكوپتر و مخفف Attacker Helicopter است.
تاریخچه هلیكوپتر آپاچی در سال1972 ارتش ایالات متحده در حال آماده كردن طرح (AAH)برای هلیكوپتر پیشرفته تهاجمی (Advanced Attack Helicopter) بود و بعد از آماده شدن این طرح، مناقصه ای برای ساخت این هلیكوپتر برگزار شد و از میان 5 پیشنهاد ارائه شده 2 پیشنهاد گروه هیوز و شركت بل در نهایت مورد توجه مسئولان ارتش آمریكا قرار گرفتند و بعد از ساخت نمونه ابتدایی طرحهای این دو شركت در نهایت هم مدل 97/YAH-64 شركت هیوز بر مدل 409/YAH-63 شركت بل پیروز و برای طرح هلیكوپتر آپاچی برای ارتش آمریكا انتخاب شد. اولین پرواز نمونه اولیه هلیكوپتر آپاچی در 30 سپتامبر1975 بود، اما تا سال 1982 و تا دریافت اولین سفارش نمونه دیگری از آن ساخته نشد. در سال 1983 اولین نمونه ساخته شده هلیكوپتر آپاچی در بیرون از ساختمان شركت هیوز در آریزونا ناپدید شد و بعدها معلوم شد كه سقوط كرده كه تاثیر بدی بر طرح و مسئولان شركت هیوز گذاشت. یك سال بعد از این حادثه مسئولان شركت مك دانل داگلاس، طرح هلیكوپتر آپاچی را به مبلغ500 ملیون دلار از شركت هیوز خریداری كردند و این طرح بعد از ادغام دو شركت مك دانل داگلاس و بویینگ در سال 1996 طرح هلیكوپتر آپاچی از سوی صنایع هلیكوپتر بویینگ ادامه یافت.
توسعه و بهینه سازی هلیكوپتر آپاچی
دو نمونه از هلیكوپتر در خدمت ارتش آمریكا هستند نمونه اول AH-64A یا همان نمونه ابتدایی ساخته شده و نمونه دومی AH-64D با لقب لانگ بو است .از این هلیكوپتر نمونه های B و C هم ساخته شده ولی هرگز وارد خدمت نشدند. انگلیس نمونه وست لند (Westland) از این هلیكوتر با كد (WAH-64) كه نمونه سفارشی شده و تغییریافته هلیكوپتر آپاچی نمونه دی (AH-64D) است را برای ارتش این كشور تولید می كند.
ساختمان هلیكوپتر آپاچی به گونه ای طراحی و ساخته شده كه توانایی پایداری در تمام محیطهای جوی دارد و خلبان هلیكوپتر می تواند با استفاده از سامانه پیشرفته (IHADSS) كه سامانه كشف و شناسایی و هدفگیری اهداف نصب شده در كلاه خلبان است، در روز و شب و تمام شرایط آب هوایی به خوبی مأموریتهای خود را انجام دهد. هلیكوپتر آپاچی از وسایل پیشرفته و دقیق دیگر مانند آخرین سامانه های آیونیكی و الكترونیكی كه امكان شناسایی اهداف كاذب را به خلبان می دهد و دوربین مادون قرمز برای استفاده در شب و نقشه راهنمای زمین و موقعیت دیجیتال خودكار و سامانه مكان یاب (GPS) استفاده می كند.
مشخصات عمومی هلیكوپتر آپاچی
به طور عمومی هلیكوپترهای آپاچی بر خلاف ظاهر ترسناك و پر ابهت خود ضعفهای زیادی دارند كه با دانستن این نقاط ضعف می توان به راحتی به آپاچی ضربه زد و حتی این هلیكوپتر را نابود كرد. هدف از ساخت این هلیكوپتر، درگیر شدن و نابود كردن وسایل زرهی و مواضع دشمن در فواصل معین است. هلیكوپتر آپاچی در مأموریتهای خود می تواند تا حدودی مستقل عمل كند كه به دلیل سامانه های پیشرفته هدایت و ناوبری و سلاحهای گوناگون می باشد. 
در مأموریتهای هلیكوپتر آپاچی یك نقص عمده در هلیكوپتر آپاچی شناسایی شد كه آسیب پذیری زیاد این هلیكوپتر در برابر حملات نیروی زمینی یا آتش نیروی های زمینی (آتش پدافند و...) بود. در جنگ دوم عراق در سال2003 حدود80درصد هلیكوپترهای آپاچی بر اثر آتش زمینی آسیب دیدند و در جاهای كوهستانی آسیب پذیری بیشتری داشتند و عموماً هلیكوپتر آپاچی در جنگ شهری و یا در برابر نیروهایی كه كمین كرده اند ضعف دارد، زیرا نیروهای پیاده از حفاظت بیشتری برای استتار و مخفی شدن برخوردار هستند و هلیكوپتر آپاچی هم نمی تواند در اكثر مواقع این كمین ها را شناسایی كند. در جنگ عراق نیروهای عراقی و نیروهای شورشی بعد از جنگ با هدف قرار دادن سامانه نظارت بر هلیكوپتر و ورودی و خروجی موتورهای هلیكوپتر، بارها باعث صدمه دیدن و فرود اضطراری و یا حتی از كار افتادن این هلیكوپتر شده بودند. هلیكوپتر آپاچی در برابر آتش سلاحهایی مانند مسلسل هم تا حدی آسیب پذیر است و این هلیكوپتر برای حمله به هدف از فاصله بیشتر از 850 متر استفاده می كند. از دیگر نقاط ضعف هلیكوپتر آپاچی این است كه تنها می تواند به روی یك هدف تمركز كند و با یك هدف درگیر شود و در صورت وجود تعداد زیادی هدف و فاصله داشتن با اهداف آسیب پذیر و ناكارآمد است.
برای مقابله با این وضعیت دشوار در نقاط مختلف از هلیكوپتر محافظ بیشتر استفاده كرده اند، ولی با وجود تمام این سخنان هلیكوپتر آپاچی از سایر هلیكوپترهای دیگر موفق تر است به دلیل آنكه تسلیحات بیشتری حمل می كند و سرعت بیشتری دارد و از قدرت مانور زیادی برخوردار است. هلیكوپتر آپاچی با تمام ضعفهایی كه دارد مقاوم ترین و موفق ترین هلیكوپتر ارتش آمریكاست و با توجه به امكان استفاده از موشكهای سایدوایندر امكان درگیری و نبرد با هواپیماها را هم دارد. از هلیكوپترهای آپاچی بیشتر به صورت تركیبی استفاده می شود، یعنی اینكه در یك گروه به پرواز در می آیند و یك گروه وظیفه حمله به هدف را دارد و گروه دیگر برای پشتیانی از هلیكوپترهای مهاجم در برابر خطرات است. از هلیكوپتر آپاچی برای پشتیبانی نیروی زمینی و هدایت آتش توپخانه هم استفاده می شود.

ده هزارمین گردش موفقیت آمیز نخستین هتل فضایی جهان به دور زمین
با گذشت تقریباً دو سال و طی مسافت 270 میلیون مایل در فضا، این نمونه پیش ساخته فراتر از حد انتظار ظاهر شده و محققان را به اعزام نخستین گروه از گردشگران فضایی به آن در سال 2011 ترغیب کرده است. نخستین هتل فضایی آزمایشی جهان ده هزارمین گردش خود به دور زمین را با موفقیت انجام داد. این هتل فضایی که به عنوان نمونه پیش ساخته ارائه شده است، بیش از 660 روز را در فضا سپری کرده و بیش از ده هزار بار نیز به دور زمین چرخیده است.
این نمونه آزمایشی دوازدهم جولای سال 2006 به مدار زمین پرتاب شد و به گفته محققان تمامی انتظارات را برآورده کرده تا آنجا که مقدمات اعزام فضانورد به آن در قالب پرتاب اصلی در حال مهیا شدن است.
نخستین هتل فضایی آزمایشی جهان به وسیله محققان شرکت Bigelow Aerospace در آمریکا طراحی و ساخته شده است. این هتل دو سال پیش و با استفاده از یک فروند موشک بالستیک به مدار زمین پرتاب شد.
بر اساس گزارش یونیورس تودی، محققان این شرکت در بررسیهای چند ماهه اخیر خود به دنبال بررسی این نکته بوده اند که آیا این هتل می تواند به صورت خودکار متورم شده و عملیاتهای اولیه را مستقل از عوامل مهاری زمینی انجام دهد یا نه.
اما با گذشت تقریباً دو سال و طی مسافت 270 میلیون مایل در فضا، این نمونه پیش ساخته فراتر از حد انتظار ظاهر شده و محققان را به اعزام نخستین گروه از گردشگران فضایی به آن در سال 2011 ترغیب کرده است.

ژاپنی ها هسته گیلاس به فضا می فرستند
درختان گیلاس كه قرنهاست شكوفه های آنها در قلب ملت ژاپن جای دارد، افتخار دیگری به دست می آورند: هسته گیلاس به فضای ماورای جو انتقال می یابد. به گزارش ایرنا، سازمان اكتشافات هوافضای ژاپن (جاكسا) طرحی را تصویب كرده است كه به موجب آن چند هسته گیلاس به آزمایشگاه ژاپن در ایستگاه فضایی بین المللی در مدار زمین فرستاده خواهد شد. شركت سامانه های فضایی سرنشین دار
Manned Space Systems كه كنسرسیومی متشكل از ۵۵ شركت خصوصی است برنامه پرواز شش ماهه هسته درخت گیلاس در فضا را سازمان دهی كرده است تا تأثیر میكروجاذبه بر آنها مشخص شود. یوكو اوتاكه سخنگوی این كنسرسیوم می گوید هدف از این كار آنست كه علاوه بر آزمایشهای علمی، در شرایطی كه شمار اندكی از انسانها می توانند به فضا بروند، هسته ها به نمایندگی از انسان ها در فضا حضور پیدا كنند. شكوفه های بهاری سالیانه درختان گیلاس فرصتی برای برگزاری جشن در سراسر ژاپن است بطوری كه مردم برای لذت بردن از عمر كوتاه این شكوفه ها به گردش در هوای آزاد می روند. در این برنامه فضایی دانه های سوسن و بنفشه و نیز هسته ۱۰درخت گیلاس از جمله سه درخت كه دولت به عنوان گنجینه ملی برگزیده است و زیباترین شكوفه های ژاپن را تولید می كند به فضا فرستاده خواهند شد.
یكی از این درختان قدیمی تاكی زاكورا Takizakura به معنای شكوفه های گیلاس آبشاری است. این درخت طی سه هفته كه در شهر میهارو شكوفه می دهد، ۳۰۰ هزار بازدیدكننده را به خود جلب می كند. در ماه ژوئن یا ژوییه دانش آموزان دبستانی حدود ۲۰۰ دانه ریخته بر زمین را برای این طرح فضایی جمع آوری می كنند. این شهر با مؤسسه های تحقیقاتی در مالكیت هسته های بازگشتی از فضا مشاركت دارد. از آنجا كه هسته گیلاس با تأییدیه سفر فضایی بازمی گردد انتظار می رود برای ترویج گردشگری در این ناحیه مورد استفاده قرار گیرد و علاقه كودكان را به علوم جلب نماید. برنامه ارسال هسته گیلاس در ماه اكتبر انجام می شود و سال آینده به زمین بازگردانده می شوند. ژاپن صاحب یك برنامه فضایی بلندپروازانه است. این كشور ماه گذشته اولین بخش از آزمایشگاه فضایی خود را با كمك فضاپیمای ایندیور به فضا فرستاد.

كشف جديد دورترين كهكشان هاي جهان توسط محقق ايراني
بهرام مبشر، محقق ايراني مقيم آمريكا با استفاده از تلسكوپ فضايي هابل موفق به كشف دورترين كهكشان هاي جهان شد.  بهرام مبشر گفت: با استفاده از تلسكوپ فضايي هابل گروه تحقيقاتي ما موفق به كشف دورترين كهكشان هايي كه تاكنون مشاهده شده، شده است.
وي با اشاره به اينكه سن جهان 14 ميليارد سال است، تصريح كرد: اين كهكشان ها در حدود 500 سال بعد از پيدايش جهان به وجود آمده اند.
اين استاد ايراني دانشگاه كاليفرنيا اضافه كرد: براي تأييد اين كشف بايد این هفته به رصدخانه «كك» واقع در هاوايي بروم تا با استفاده از اين تلسكوپ بتوانيم اطلاعات بيشتري در مورد اين كهكشان ها به دست بياوريم البته كار بر روي اين كهكشان ها بسيار سخت است، زيرا با ما فاصله زيادي دارند و نور آن ها خيلي ضعيف به زمين مي رسد.
بهرام مبشر سال گذشته نيز موفق به كشف كهكشاني شده بود كه 600 ميليون تا يك ميليارد سال بعد از پيدايش جهان به وجود آمده بود و تاكنون اين كهكشان به عنوان پرجرم ترين و دورترين كهكشان كشف و تأييد شده شناخته شده است.

تلاش برای تشکیل انجمن بین المللی مقابله با برخورد شهاب سنگها به زمین
گروهی از فضانوردان بین المللی با ارائه گزارشی به مقامات رسمی سازمان ملل، سعی در تشکیل دادن انجمن بین المللی برای مقابله با برخورد های احتمالی شهاب سنگهای خطرساز با سیاره زمین هستند.
گروهی از متخصصان فضایی در حال بررسی طرح عملیاتی احتمالی برای مقابله با برخورد احتمالی شهاب سنگهای عظیم با سیاره زمین هستند.
این گروه از متخصصان چندی پیش به مقامات سازمان ملل اعلام کردند که برای مقابله با چنین حوادثی به تشکیل سازمانی بین المللی نیاز است تا بتوان با انجام تمهیداتی مانند منحرف کردن شهاب سنگ و یا خالی کردن منطقه برخورد از ساکنین، جان میلیونها انسان را نجات داد.
"رستی شویکارت" فضانورد اسبق آمریکایی اظهار داشت: این یک حادثه طبیعی است که به نسبت دیگر حوادث از وسعت، قدرت و خطر بیشتری برخوردار است. وی با ارائه گزارشی با عنوان " ندایی برای پاسخ جهانی" به مقامات سازمان ملل آنها را در اتخاذ تصمیمی بین المللی برای طرح برنامه ای برای مقابله با برخورد شهاب سنگها توجیه کرد.
به گفته شویکارت برخورد شهاب سنگها با زمین بسیار به ندرت رخ می دهد که با این حال خطر احتمالی این وقایع را نمی توان نادیده گرفت و در صورت بروز هرگونه خسارت، مقامات مربوطه باید مسئول و پاسخگو باشند. بر اساس مطالعات اخترشناسان در سال آینده، احتمال قوی برخورد 6 شهابسنگ با زمین وجود خواهد داشت که باید هرچه سریعتر از میزان وسعت آنها مطلع شده اقدامات لازم به عمل بیاید. بر اساس گزارش AP،  شهاب سنگها اجسام متعلق به سیارات مختلفی هستند که در حال چرخش به دور خورشید بوده و به گفته تعدادی از دانشمندان، شکل ظاهری زمین کنونی و طبیعت و ساختار آن نتیجه برخورد شهاب سنگی عظیم در 65 میلیون سال پیش است.
متخصصان فضایی در تلاشند با شکل دادن به انجمنی بین المللی به انجام اقداماتی برای پیشگیری از برخورد چنین اجسامی به زمین پرداخته و میزان خسارات احتمالی ناشی از برخورد و حتی میزان برخوردهای احتمالی در آینده را کاهش دهند.

جاسوسان آینده در آسمان شناورند
کمتر از 8 سال دیگر ریز ساختارهای روباتیکی پرنده به عنوان جاسوسان قابل اطمینان در عملیاتهای مختلف به کار گرفته می شوند.
در بسیاری از فیلمهای جاسوسی، این تصویر هیجان انگیز ارائه شده است که ساختارهای روباتیکی خودکار و یا مهار از راه دوری در سطح شهر و حتی مناطق جنگی به پرواز در آمده و در حالی که به گشت زنی می پردازند، اطلاعات مهمی را روانه مرکز نظارت خود می کنند.
اکنون تصور کنید این نمایش هیجان انگیز وارد دنیای واقعیت شده و از آن جالبتر از قابلیت منحصربفردی نظیر ثبت تصاویر، ضبط صداها و حتی شلیک ریز گلوله ها برخوردار باشد. این تصویر جذاب در یک رشته فیلمهای جاسوسی جیمزباند یا همان "مأمور دو صفر 7" به نمایش گذاشته شده است و اکنون در بخشی از ساختار مهندسی ارتش آمریکا مهندسان در تلاش هستند تا ریز روباتهای پرنده ای را طراحی کنند که همچون حشرات به پرواز درآمده و بتوانند به جاسوسی از ساختار و آرایش اهداف مورد نظر بپردازند. از آن گذشته این ریز حشرات روباتیکی می توانند به آتش بازیهای مؤثری دست بزنند که طی آن هیچ آسیبی نظامیان را تهدید نکند. در طرحی که هم اکنون در ارتش آمریکا در دست بررسی است هدف اصلی "کوچکتر شدن ابعاد ریز سازه های روباتیکی جاسوس" است.
نسل آتی این ساختارها که از آنها به MAV ها یاد می شود این توانایی را دارند تا همچون زنبورهای عسل و بدون اینکه جلب توجه کنند وارد ساختمانهای مهم شده و به جمع آوری اطلاعات مهم بپردازند.
یکی از مهمترین کاربردهایی که برای این ساختارهای روباتیکی در نظرگرفته شده است حمله به تروریستهای مخفی شده در مکانهای پیچیده است. البته برنامه ریزی درخصوص این نوع هدف گیری، هنوز در مراحل ابتدایی قرار دارد.
گرگ پارکر از محققانی است که با این طرح همکاری دارد. وی می گوید: اگر همه چیز به خوبی پیش رود تا سال 2015 نخستین روباتهای پرنده و در ادامه در سال 2030 اولین ریز نمونه های روباتیکی از این دست ساخته و به مرحله بهره برداری می رسند.
این ریزسازه ها در نقاطی همچون میادین نبرد که جمع آوری اطلاعات نظامی فرآیند پرمخاطره به حساب می آید ارزش صد چندانی پیدا می کند.
یکی از جالب توجه ترین ساختارهایی که در این طرح ساخته خواهد شد، روبات پرنده ای است که تنها 5/2 سانتیمتر طول داشته و بیشتر در قالب سلاح پرنده فوق نوین به پرواز در می آید. این سلاح از ماده قابل انعطافی ساخته می شود و با برخورداری از حسگرهای ویژه امکان برخورد آن با ساختمانها و موانع محیطی به صفر می رسد.
البته باید همچنان منتظر آینده و چگونگی پیشرفت طرح هایی از این دست بود.

صفحه 11--3 اذر87

 

ماهواره های مصنوعی

ماهواره مصنوعی شی ایست که توسط انسان ساخته شده و به طور مداوم در حال حرکت در مداری حول زمین یا اجرام دیگری در فضا می باشد. بیشتر ماهواره های ساخته شده تاکنون حول کره زمین در حرکتند و در مواردی چون مطالعه کائنات، ایستگاه های هوا شناسی، انتقال تماس های تلفنی از فراز اقیانوس ها، ردیابی و تعیین مسیر کشتی ها و هواپیماها و همینطور امور نظامی به کار می روند.
ماهواره هایی نیز وجود دارند که دور ماه، خورشید، اجرام نزدیک به زمین و سیاراتی نظیر زهره، مریخ و مشتری در حال گردش می باشند. این ماهواره ها اغلب اطلاعات مربوط به جرم آسمانی که حول آن در گردشند را جمع آوری می کنند.
به جز ماهواره های مصنوعی مذکور اشیای در حال گردش دیگری نیز در فضا وجود دارند از جمله فضا پیما ها، کپسول های فضایی و ایستگاه های فضایی که به آنها نیز ماهواره می گوییم. البته اجرام دیگری نیز در فضا وجود دارند به نام زباله های فضایی شامل بالابرنده های مستهلک راکت ها، تانک های خالی سوخت و... که به زمین سقوط نکرده اند و در فضا در حرکتند.
تاریخچه
در سال ۱۹۵۵ شوروی تحقیقات خود را برای پرتاب ماهواره مصنوعی به فضا آغاز کرد. در تاریخ چهارم اکتبر ۱۹۵۷ این اتحادیه ماهواره اسپاتنیک ۱ را به عنوان اولین ماهواره مصنوعی به فضا ارسال نمود. این ماهواره در هر ۹۶ دقیقه یک دور کامل به دور زمین می چرخید و اطلاعات به دست آورده خود را به شکل سیگنال های رادیویی قابل دریافت به زمین ارسال می کرد. در تاریخ ۳ نوامبر ۱۹۵۷ اتحادیه جماهیر شوروی دومین ماهواره مصنوعی یعنی اسپاتنیک ۲ را به فضا فرستاد. این ماهواره حامل اولین حیوانی بود که به فضا سفر کرد. سگی به نام لایکا. پس از آن ایالات متحده ماهواره کاوشگر۱ را در تاریخ ۳۱ ژانویه ۱۹۵۸ و ونگارد ۱ را در تاریخ ۱۷ مارس همان سال به فضا فرستاد.
نخستین ماهواره ارتباطی اکو۱ در ماه اگست سال ۱۹۶۰ از ایالات متحده به فضا فرستاده شد. این ماهواره امواج رادیویی به زمین می فرستاد. در آپریل ۱۹۶۰ نیز اولین ماهواره هواشناسی
تیروس ۱ که تصاویر ابرها را به زمین ارسال می کرد فرستاده شد.
نیروی دریایی آمریکا سازنده اولین ماهواره ردیاب، ترانزیت ۱ب درآپریل سال ۱۹۶۰ بود. به این ترتیب تا سال ۱۹۶۵ در هر سال بیش از ۱۰۰ ماهواره به مدارهایی در فضا فرستاده شدند.
از سال ۱۹۷۰ دانشمندان به کمک رایانه و نانو فناوری موفق به اختراع سازه ها تجهیزات پیشرفته تری برای ماهواره شده اند. به علاوه کشور های دیگر همینطور سازمانهای تجاری مبادرت به خریداری و ارسال ماهواره نموده اند. در سالهای اخیر بیشتر از ۴۰ کشور ماهواره در اختیار دارند و نزدیک به ۳۰۰۰ ماهواره در مدارها به انجام ماموریت های خود می پردازند.
انواع ماهواره ها
ماهواره های مصنوعی بر اساس ماموریت هایشان طبقه بندی می شوند. شش نوع اصلی ماهواره وجود دارند. (۱) تحقیقات علمی، (۲) هواشناسی، (۳) ارتباطی، (۴) ردیاب، (۵) مشاهده زمین، (۶) تأسیسات نظامی.
ماهواره های تحقیقات علمی اطلاعات را به منظور بررسی های کارشناسی جمع آوری می کنند. این ماهواره ها اغلب به منظور انجام یکی از سه ماموریت زیر طراحی و ساخته می شوند.
۱ - جمع آوری اطلاعات مربوط به ساختار، ترکیب و تأثیرات فضای اطراف کره زمین.
۲ - ثبت تغییرات در سطح و جو کره زمین. این ماهواره ها اغلب در مدارهای قطبی در حرکتند.
۳ - مشاهده سیاره ها، ستاره ها و اجرام آسمانی در فواصل بسیار دور. بیشتر این ماهواره ها در ارتفاع کوتاه در حرکتند. ماهواره های مخصوص تحقیقهای علمی حول سیاره های دیگر، ماه و خورشید نیز حضور دارند.
ماهواره های هواشناسی به دانشمندان برای مطالعه بر روی نقشه های هواشناسی و پیش بینی وضعیت آب و هوا کمک می کنند. این ماهواره ها قادر به مشاهده وضعیت اتمسفر مناطق گسترده ای از زمین می باشند.
بعضی از ماهواره های هواشناسی در مدارهای سان سینکرنوس، قطبی، در حرکتند که توانایی مشاهده بسیار دقیق تغییرات در کل سطح کره زمین را دارند. آنها می توانند مشخصات ابرها، دما، فشار هوا، بارندگی و ترکیبات شیمیایی اتمسفر را اندازه گیری نمایند. از آنجا که این ماهواره ها همواره هر نقطه از زمین را در یک ساعت مشخص محلی مشاهده می کنند دانشمندان با اطلاعات به دست آمده قادر به مقایسه دقیق تر آب و هوای مناطق مختلفند. ضمنا شبکه جهانی ماهواره های هواشناسی که در این مدارها در حرکتند می توانند نقش یک ساختار جستجو و نجا ت را بر عهده گیرند. آنها تجهیزهای مربوط به شناسایی سیگنال های اعلام خطر در همه هواپیما ها و کشتی های خصوصی و غیر خصوصی را دارا هستند.
بقیه ماهواره های هواشناسی در ارتفاع های بلند تر در مدارهای ژئوسینکرنوس قرار دارند. از این مدارها، آنها می توانند تقریباً نصف کره زمین و تغییرات آب و هوایی آن را در هر زمان مشاهده کنند. تصاویر این ماهواره ها مسیر حرکت ابرها و تغییرات آنها را نشان می دهد. آنها همینطور تصاویر مادون قرمز نیز تهیه می کنند که گرمای زمین و ابرها را نشان می دهد.
ماهواره های ارتباطی در واقع ایستگاه های تقویت کننده سیگنال ها هستند، از نقطه ای امواج را دریافت و به نقطه ای دیگر ارسال می کنند. یک ماهواره ارتباطی می تواند در آن واحد هزاران تماس تلفنی و چندین برنامه شبکه تلوزیونی را تحت پوشش قرار دهد. این ماهواره ها اغلب در ارتفاع های بلند، مدار ژئوسینکرنوس و بر فراز یک ایستگاه در زمین قرار داده می شوند.
یک ایستگاه در زمین مجهز به آنتنی بسیار بزرگ برای دریافت و ارسال سیگنال ها می باشد. گاهی چندین ماهواره که دریک شبکه و درمدارهای کوتاهترقرار گرفته اند، امواج را دریافت و با انتقال دادن سیگنال ها به یکدیگر آنها را به کاربران روی زمین در اقصی نقاط آن می رسانند. سازمانهای تجاری مانند تلوزیون ها و شرکت های مخابراتی در کشورهای مختلف از کاربران دائمی این نوع ماهواره ها هستند.
به کمک ماهواره های ردیاب، کلیه هواپیماها، کشتی ها و خودروها بر روی زمین قادربه مکان یابی با دقت بسیار زیاد خواهند بود. علاوه بر خودروها و وسایل نقلیه اشخاص عادی نیز میتوانند از شبکه ماهواره های ردیاب بهره مند شوند.در واقع سیگنال های این شبکه ها در هر نقطه ای از زمین قابل دریافتند.
دستگاه های دریافت کننده، سیگنال ها را حداقل از سه ماهواره فرستنده دریافت و پس از محاسبه کلیه سیگنال ها، مکان دقیق را نشان می دهند.
ماهواره های مخصوص مشاهده زمین به منظور تهیه نقشه و بررسی کلیه منابع سیاره زمین و تغییرات ماهیتی چرخه های حیاتی در آن، طراحی و ساخته می شوند. آنها در مدارهای سان سینکرنوس قطبی در حرکتند. این ماهواره ها دائما در شرایط تحت تابش نور خورشید مشغول عکس برداری از زمین با نور مرئی و پرتوهای نا مرئی هستند.
رایانه ها در زمین اطلاعات به دست آمده را بررسی و مطالعه می کنند. دانشمندان به کمک این ماهواره معادن و مراکز منابع در زمین را مکان یابی وظرفیت آنها را مشخص می کنند.همینطور می توانند به مطالعه بر روی منابع آبهای آزاد و یا مراکز ایجاد آلودگی و یا آسیب های جنگل ها و مراتع بپردازند.
ماهواره های تاسیسات نظامی مشتمل از ماهواره های هواشناسی، ارتباطی، ردیاب و مشاهده زمین می باشند که برای مقاصد نظامی به کار می روند.برخی از این ماهواره ها که به ماهواره های جاسوسی نیز شهرت دارند قادر به تشخیص دقیق پرتاب موشکها، حرکت کشتی ها در مسیر های دریایی و جابجایی تجهیزهای نظامی در روی زمین می باشند.
پرتاب ماهواره
برخی ماهواره ها توسط شاتل ها در فضا حمل می شوند ولی اغلب ماهواره ها توسط راکت هایی به فضا فرستاده می شوند که پس از اتمام سوختشان به درون اقیانوسها می افتند. بیشتر ماهواره ها در ابتدا با حداقل تنظیمها در مسیر مدار خود قرار داده می شوند. تنظیمها کامل را راکت هایی انجام می دهند که داخل ماهواره کار گذاشته می شوند. زمانیکه ماهواره در یک مسیر پایدار در مدار خودقرار گرفت می تواند مدت های درازی در همان مدار بدون نیاز به تنظیمها مجدد باقی بماند.
انجام ماموریت نظارت بیشتر ماهواره ها در مرکزی بر روی زمین است. رایانه ها و افراد متخصص در مرکز کنترل وضعیت ماهواره را تحت نظر دارند. آنها دستورالعمل ها را به ماهواره ارسال می کنند و اطلاعات جمع آوری شده توسط ماهواره را دریافت می نمایند. مرکز نظارت از طریق امواج رادیویی با ماهواره در ارتباط است. ایستگاه ها یی بر روی زمین این امواج را از ماهواره دریافت و یا به آن ارسال می کنند.
ماهواره ها معمولاً به طور دائم از مرکز دستورالعمل دریافت نمی کنند. آنها در واقع مثل روباتهای چرخان هستند، روباتی که سلول های خورشیدی خود را برای دریافت انرࢋی کافی تنظیم می کند و آنتن های خود را برای دریافت دستورات خاص از زمین آماده نگه می دارد. تجهیزهای ماهواره به صورت مستقل و اتوماتیک وظایف خود را انجام می دهند و اطلاعات را جمع آوری می کنند. ماهواره ها موجود در ارتفاع های بلند مدار ژئوسینکرنوس در ارتباط همیشگی و دائم با زمین می باشند. ایستگاه ها زمین می تواند دوازده بار در روز با ماهواره های موجود در ارتفاع کوتاه ارتباط برقرار نمایند. در طول هر تماس ماهواره اطلاعات خود را ارسال و دستورالعمل ها را از ایستگاه دریافت می کند. تبادل اطلاعات تا زمانیکه ماهواره از فراز ایستگاه عبور می کند می تواند ادامه داشته باشد که معمولاً زمانی حدود ۱۰ دقیقه است.
چنانچه قسمتی از ماهواره دچار نقص فنی شود اما ماهواره قادر به ادامه ماموریت های خود باشد، معمولاً همچنان به کار خود ادامه می دهد. در چنین شرایطی مرکز نظارت روی زمین بخش آسیب دیده را تعمیر و یا مجددا برنامه نویسی می کند. در موارد نادری نیزعملیات تعمیرماهواره را شاتل ها در فضا انجام می دهند. و اما چنانچه آسیب های وارد آمده به ماهواره به اندازه ای باشد که ماهواره دیگر قادر به انجام ماموریت های خود نباشد مرکز نظارت فرمان توقف ماهواره را صادر می کند.

رد نظریه وجود صفحات یخی در ماه
تصاویر جدید فضاپیمای ژاپنی وجود صفحات یخی را در سیاره ماه رد کرده و نظریه احتمال وجود یخ به صورت ذرات مخلوط با خاک را عنوان می کند. محققان برای سالها در تلاش بودند تا بتوانند وجود آب یا صفحه های یخی را در ماه به اثبات برسانند. این تلاش تنها در سطح رفع کنجکاوی دانشمندان نبود، زیرا یافتن این ماده حیاتی در سطح ماه می تواند با تولید اکسیژن تنفس را در این سیاره ممکن ساخته و با تولید هیدروژن سوخت مورد نیاز بشر را تأمین کند.
به دلیل اینکه تمام سطح ماه تحت تابش مستقیم نور خورشید قرار دارد، تنها در قسمتهای محدودی از این سیاره احتمال حضور صفحات یخی وجود داشته که این مناطق شامل دیواره ها و کف حفره های موجود در ماه قطب های این سیاره هستند.
یکی از این مکانها که احتمال یافتن یخ در آن وجود دارد حفره شاکلتون است که دارای قطری برابر 13 مایل و عمقی برابر 5/2 مایل است.
با این وجود تصاویری که توسط یک فضاپیمای ژاپنی تهیه شده است، فرضیه وجود یخ را در حفره شاکلتون رد کرد. این تصاویر با استفاده از بازتاب نور خورشید از دیواره های متقابل تهیه شده است و بررسی آنها توسط محققان سازمان اکتشافات فضایی ژاپن، نشان می دهد که با وجود سرمای کافی برای تشکیل یخ، بازتابها تنها وجود خاک را در سطح دیواره های این حفره نشان میدهد.
با این وجود محققان و دانشمندان همچنان به وجود این ماده حیاتی در ماه معتقد بوده و بر این باورند که این ماده با تمرکزهای محدود و به صورت مخلوط با ذرات خاک در این سیاره موجود است.

آیا بومرنگ در فضا نیز بر می‌گردد؟
یك فضانورد ژاپنی نشان داد كه اگر بومرنگ از درون یك محیط محتوی هوا، مثل ایستگاه فضایی بین‌المللی پرتاب شده باشد جواب این سؤال مثبت است و بومرنگ به سوی پرتاب كننده‌اش باز خواهد گشت.
اما دانشمندان می‌گویند چنانچه این فضانورد بومرنگ را خارج از ایستگاه در حال گردش پرتاب می‌كرد نتایج كاملا متفاوتی را بدست می‌آورد.
تاكااو كه یكی از اعضای آژانس اكتشاف های هوافضای ژاپن است، این آزمایش را زمانی انجام داد كه مشغول بازدید از ایستگاه فضایی به عنوان بخشی از آخرین مأموریت شاتل فضایی ناسا بود.
بومرنگ پس از پرتاب مانند شرایط معمول بر روی زمین رفتار كرد و به سمت فضانورد بازگشت.
تاكااو هنگامی كه از فضا با همسرش چَت می‌كرد به او گفت:"وقتی بومرنگ را پرتاب كردم دقیقاً طوری در هوا پرواز كرد كه انگار از روی زمین پرتاب شده است و من كاملاً شگفت زده شدم و تحت تأثیر قرار گرفتم".
«یاسوهیرو توگای» قهرمان پرتاب بومرنگ جهان این بومرنگ كاغذی را به تاكااو داده بود و از او خواسته بود تا سعی كند آن را در فضا پرتاب نماید. او همچنین نكاتی را جهت پرتاب صحیح بومرنگ به تاكااو آموزش داده بود.
به گفته‌ «دیوید كاوگی» كارشناس آیرودینامیك دانشگاه كورنل آمریكا، در چنین شرایطی نتیجه، دقیقاً همانی است كه علوم فیزیكی مرتبط با بومرنگ پیش‌بینی می‌كند.
او می‌گوید:"من از اینكه بومرنگ در غیاب گرانش به نقطه‌ اولیه‌اش بازگشت چندان متعجب و شگفت زده نیستم".
كاوگی معتقد است، مسیرهای حلقه‌ای و بازگشتی كه بومرنگ‌ها به واسطه‌ آنها معروف و شناخته شده‌اند در نتیجه‌ نیروهای متغیری است كه از طرف هوایی كه درون آنها در حركتند به قطعات و آلات منحنی وارد می‌شود و این اعمال نیرو مستقل از گرانش است.
برای اجسام در حال چرخش در هوا، نیروهایی كه از هوا به آنها وارد می‌شود متغیر است.
زیرا آن بخش از بومرنگ كه در جهت رو به جلوی بومرنگ در حركت است، نسبت به بخشی كه در خلاف جهت حركت می‌كند با سرعت بیشتری در هوا به پیش می‌رود و این اختلاف در سرعت‌ها باعث ایجاد نیروهای مختلف و متغیری می‌شود كه در نهایت به چرخش بومرنگ در یك مسیر دایره‌وار منجر می‌شود.

جنون سرعت در آسمان
با دستیابی دانشمندان به تازه ترین فناوریهای شبیه سازی و طراحی ساختارهای حمل و نقل فضایی در آینده رقابتهای سرعت فضایی در قالب مسابقات سازمان یافته و حتی لیگ جهانی در آسمان کشورهای مختلف برگزار خواهد شد تا "جنون سرعت در آسمان" رنگ واقعیت به خود بگیرد.
تا چندین دهه پیش دانشمندان و پیشروهای عرصه اکتشافهای فضایی به دنبال خارج ساختن فضا و تحقیقات و سفرهای مربوط به آن از قید و بندهای دولتی و قرار دادن آن در اختیار گروههای علمی و تحقیقاتی و علاقمند خصوصی بوده اند و به نظر می رسد با آغاز سفرهای گردشگری فضایی، جرقه های اولیه تحقق این ایده زده شده است.
اما اکنون و درحالی که گردشگری فضایی هنوز به شکل و شمایل یک فرآیند همیشگی و نه چندان تعجب آور تبدیل نشده است، گروههایی در سراسر جهان پای ورزش و سرعت را به عرصه فضا نیز باز کرده و با ارائه ایده های گوناگون از طراحی و ساخت ساختارهای حمل و نقل فضایی چند منظوره گرفته تا راه اندازی لیگ جهانی ساختارهای سرعت فضایی از گشوده شدن فصلی جذاب در دنیای تازه های فناوری خبر داده اند.
لیگ سرعت موشکها یا به اختصار RRL که بر گرفته از عبارت The Rocket Racing League است هم اکنون به عنوان لیگ مهیج ترین ورزشهای آینده یعنی برگزاری رقابتهای فرمول سرعت میان موشکهای سرنشین دار مورد بررسی قرار گرفته است.
ایده راه اندازی این لیگ به بیش از یک دهه گذشته باز می گردد که نتیجه آن بنیان گذاری این لیگ در سال 2005 از سوی گرنگر وایتلاو و پیتر دایاموند بوده است. پیتز دایاموندز به عنوان رئیس و مغز متفکر X PRIZE شناخته شده است.
در لیگ سرعت موشکها، سرعت های خیره کننده با موتور موشکها و فناوری سه بعدی racetrack ترکیب می شود. امیدواری اصلی بنیانگذاران لیگ این است که سرمایه گذاری قابل توجهی که در این زمینه به عمل آمده است در نهایت به راه اندازی نسل بعدی سرگرمی های جذاب در میان گروههای علاقمند منتهی شود.
در چشم انداز طولانی مدت RLL اینگونه تصور شده است که مسابقات سرعتی میان موشکهای سرنشین دار در چهار دور برگزار شود. در این فرآیند شرکت کنندگان به همراه موشکهای فوق سریع خود مسیر بسته 5 مایلی را در دل آسمان طی می کنند. نکته جالب توجه درخصوص این مسابقات به نوع انتخاب مسیر و موانع موجود در آن باز می گردد. به گفته بنیاگذاران این لیگ، پیش بینی می شود که در طول مسیر تونلهای مجازی در نظر گرفته شود به طوری که موشکها مجاز باشند تا تنها از درون آنها به ادامه مسابقه بپردازند.
از سوی دیگر نصب 5 دوربین ویژه بر روی هر موشک به مشاهده کنندگان زمینی این امکان را می دهد تا در جریان لحظه به لحظه رقابت هیجان برانگیز و توأم با دلهره موشکها قرار گیرند. آنها می توانند تصاویر حرکت موشکها را بر روی صفحات عظیم نمایشگرهای ویژه مشاهده کنند.
جنون سرعت در مدارهای نزدیک به مرز فضا، ایده ای جذاب و توأم با خطرات مختلف است که به گفته متخصصان با ارائه فناوریهای برتر و دقیق تر، ضریب این خطرات به صفر نزدیک خواهد شد.

آیا هواپیما می‌تواند وارد فضای بیرونی شود؟
جاذبه زمین همان طور که ما را در سطح این سیاره نگه می‌دارد، هواپیماها را هم از ورود به فضا باز می‌دارد.
بر اساس برآورد سازمان فضایی آمریکا (ناسا) هر وسیله نقلیه‌ای که بخواهد در مدار زمین قرار گیرد، باید با سرعتی حدود 11 کیلومتر در ثانیه یا حدود 40000 کیلومتر در ساعت پرتاب شود. هواپیماهای مسافربری معمول که سرعتی کمتر از سرعت صوت دارند،حتی به نزدیکی این سرعت هم نمی‌رسند. مشکل سوخت هم وجود دارد. کوتاهترین فاصله میان کره زمین و فضا حدود 100 کیلومتر بالای سطح زمین در خط قائم است، که متناظر با محل پایان‌یافتن حد مرز سیاره ما و شروع فضای تحت‌مداری است.
ناسا برای رسیدن به مداری در این حد به دو راکت پیش‌برنده 52000 گالونی و دو راکت تقویتی اتصالی دارد تا شاتل فضایی 100 تنی و محموله آن را در کمتر از 9 دقیقه به فضا برساند.
همانطور که می‌توانید تصور کنید پرواز افقی به سوخت بسیار بیشتر از آن حدی نیاز دارد که یک هواپیما یا یک شاتل فضایی بتواند حمل کند.
چیزهایی که تاکنون گفته شد مربوط به راه‌های رسیدن وسائل نقلیه به شکل هواپیما به فضا است.
برت روتان، طراح هوا-فضا و شرکتش Scaled Composites یک سفینه موشکی تحت مداری - به نام "کشتی فضایی یک" (SpaceShipOne) ساخته است که از روی یک هواپیمای بلندپرواز رها می‌شود.
هنگامی که "کشتی فضایی یک" آزاد می‌شود، خلبانش آن را به سوی آسمان متوجه می‌کند و موتور موشکی آن را روشن می‌کند و به فضای تحت مداری می‌رسد و بعد با لغزیدن بر روی جو مانند یک گلایدر فرود می‌آید.
هواپیماهای X-15 نظامی آمریکا نیز به شیوه‌‌ای مشابه به حاشیه فضا رسیده‌اند و دست کم یک شرکت مستقر در ایالت اوکلاهمای آمریکا به نام Rocketplane Global با مجهز کردن یک هواپیمای جت خصوصی به موتورهای موشکی پروازهای توریستی به فضای تحت مداری ترتیب دهد.

مسافر فضایی به زمین بازگشت
با اتمام سفر 12 روزه سازنده افسانه ای بازی های رایانه ای - ریچارد گاریوت - به ایستگاه فضایی بین المللی، به همراه دو فضانورد معروف روسی که به مدت 6 ماه در این ایستگاه اقامت داشتند به زمین بازگشت.
گاریوت در توضیح چگونگی این تجربه اظهار داشت؛" این سفر یکی از آرزوهای دیرینه من را برای تجربه پرواز فضایی که پدرم در 35 سال پیش آن را انجام داده بود، تکمیل کرد. وی ادامه داد: این سفر بسیار لذت بخش تر از آنچه بود که من می پنداشتم.
وی پس از گذراندن دوره های آموزشی در روسیه در سال 2008 زمین را به مقصد ایستگاه فضایی بین المللی ترک کرده و در طی این سفر چند روزه روزه بر روی تأثیرات پرواز های فضایی بر روی بدن انسان بررسی کرده تا نتایج آن را به سازمان ناسا و سازمان فضایی اروپا ارائه کند.
وی قصد دارد تجربیات خود از سفر فضایی اش را از طریق سایت رسمی اش با افراد مختلف تقسیم کرده و اطلاعات مربوط به این دوره را در اختیار علاقمندان قرار دهد.

ثبت نخستين «ستاره لرزه» در خارج از خورشيد!
دانشمندان براي نخستين بار وقوع زلزله اي را در داخل يك ستاره به غير از خورشيد، ثبت كردند.
اخترشناسان اين پديده را «ستاره لرزه» نام نهاده اند و آن را دريچه اي براي كشف اطلاعات بيشتر درباره فعل و انفعالات اسرار آميز درون ستاره ها مي دانند.
پيش از اين دانشمندان زلزله هاي مشابهي را در درون خورشيد شناسايي كرده و مورد مطالعه قرار داده اند. آنها همچنين شواهدي از وقوع ستاره لرزه از ستاره هاي نوتروني بسيار عظيم الجثه به دست آورده اند، اما تاكنون چنين لرزه هايي را در داخل ستاره هاي ديگر مشاهده نكرده بودند.
اين مشاهدات جديد با استفاده از ماهواره اروپايي COROT صورت گرفته است.
روشی كه در اين تحقيق به كار رفته شبيه روش مطالعه زمين لرزه ها است كه طي آن وضعيت امواج در زير سطح ستاره اندازه گيري و سنجيده مي شود.
نوسان هايي كه با توجه به تغييرات در نور متصاعد شده از ستاره در هنگام لرزش هاي سطحي شناسايي مي شوند، آشكاركننده ساختار داخلي ستاره  هستند و نشان مي دهند كه انرژي به چه شيوه اي از مركز ستاره به سطح آن منتقل مي شود. ساير روش ها براي ارزيابي نوسانهای ستاره يي از زمين مورد استفاده قرار مي گرفتند، اما اين روشها در گذشته كاربرد داشتند.

ايمني «شاتل» حين سفر به ايستگاه فضايي وارسی شد
فضانوردان «انديور» شاتل را در طول حركت به سوي ايستگاه فضايي از لحاظ هر نوع آسيب احتمالي مورد بررسي قرار دادند. آنها در طول اين بازرسي فني از بال‌ها و سپر حرارتي شاتل اسكن گرفتند.
اين بازرسي‌ها توسط يك تيرك مجهز به حسگر و متصل به بازوي رباتيك شاتل انجام گرفت.
بررسي تصاوير تهيه شده تاكنون هيچ عيب و نقصي را نشان نداده است و هيچ آسيب ظاهري وجود ندارد.
شاتل از يك سكوي ساحلي در فلوريدا پرتاب شد و مرحله بعدي ماموريت آن الحاق به بندر ايستگاه فضايي خواهد بود. شاتل حامل تجهيزات بيشتر براي گسترش بخش استراحتگاه ايستگاه است كه قرار است ساكنان آن از سه خدمه به شش خدمه افزايش يابد.

صفحه 11--26 ابان 87

 

گرانش



کاوشگر فونیکس خاموش شد

 

وقوع بهمن در مناطق قطبی مریخ

 

بیانیه جهانی حقوق بشر به فضا ارسال شد

 

آغاز اولین مأموریت خورشیدی کشور هند بررسی شد

 

نخستین تصاویر از سونامی خورشیدی

 

تاریخ نجوم

 

صفحه 7--12 ابان 87

 

تایتان از آینده زمین خبر می دهد

 

جهان در حال انبساط است؟

 

آیا در فضا جاذبه وجود دارد؟

 

چه بر سر برخورد دهنده بزرگ هادرون‌ آمد؟

 

سپر حفاظتي منظومه شمسی ضعیف شده است

 

صفحه 11--5ابان 87

 

پادماده چه مي كند! فضا پیماهای پادماده

اقيانوس پنهان در قمر كيوان؟

 

ابداع فناوری لیزری نوین برای شناسایی سیارات مشابه زمین

 

بزرگترین تلسکوپ اپتیکی، چشم به جهان گشود

 

امکان حیات در تاریخ مریخ وجود ندارد

 

صفحه 11--28مهر87

 

تولد تا مرگ ستارگان

 

ضد ماده؛ مقوله ای جذاب برای نویسندگان کتب تخیلی و دانشمندان ناسا

 

سیاره نوردها

 

صفحه 11--21مهر87



کهکشانها

 

آتلانتیس تا سال آینده پرواز نخواهد کرد

 

رصدخانه ملي باعث توسعه علم نجوم مي شود

ايستگاه فضايي به مدار بالاتر تغيير مكان داد

 

تلسکوپ مجازی به قطر کره زمین

 

دنباله راه شيري کشف شد

 

ناسا مراكز تحقيقات مافوق صوت تأسيس مي كند

 

صفحه 11--14مهر87

 

تلسكوپ هابل ركورد زد

 

کهکشان های کوتوله و ارتباط آنها با ماده تاریک

 

 

شمارش معکوس برای کاوشگر میلیارد دلاری اروپا

 

 

كشف کهکشانی نادر

 

 

كشف جديد تلسکوپ هابل

 

وداع با دهانه ويكتوريا

 

كانادا نخستين تلسكوپ فضايي دو منظوره جهان را مي سازد

 

ردیابی سیاهچاله های تبعیدی

 

سماك رامح ديگري مي آيد

 

صفحه 11--7مهر87

 

دانشمندان می گویند خاک کره مریخ مانند کره زمین است

 

دانشمندان، میدان مغناطیسی فعال و دشت های آتشفشانی را در عطارد یافته اند

 

دو ماهواره ارتباطاتي و نظامی آمريكا به فضا پرتاب شدند

 

ارسال DNA استفان هاوکینگ به فضا

 

ناسا از خطر محروميت از ايستگاه فضايي به دليل تحريم ايران خلاص شد

 

كلاهبرداري فضايي!؟



پرتاب فضاپيماي شنزهو 7

 

طراحي تلسكوپ رصدخانه ملي تمام شد

 

شتاب دهنده بزرگ ذرات در بهار 2009 دوباره آغاز به كار می كند



عمر حلقه هاي زحل بيشتر از تصورات قبلي است



متخصصان روسي، چين را در راهپيمايي فضايي ياري می كنند

 

صفحه 11--31شهریور87

 

كرم در ايستگاه فضايي



نخستين تصوير از سياره اي فراخورشيدي؟! 

 

ققنوس در جستجوی زیستگاه در مریخ

 

شناسایی سیاره ای جدید در خارج از منظومه شمسی

 

چشمی نو برای دیدن جهان



كاهش هزينه سفرهاي فضاييبا استفاده از نانوموتورها

 

کمترين مقدار ماده براي کهکشان‌ها کشف شد

 

سفینه ایسا به فضا رفت

 

صفحه 11--24شهریور87

 

"زفير" ركورددار پرواز هواپيماهاي بي‌سرنشين

وویجر 2 مرزهای منظومه شمسی را در می نوردد

قطب های قمر مشتری جابه جا شده اند

 

وزن راه شیری سنجیده شد 

 

کیبو به ایستگاه فضایی بین المللی متصل شد

 

صفحه 11--17شهریور87

 

سیاهچاله های گرسنه

اولین سحابی هایی که با تلسکوپ کشف شدند!



دستکش های جدید برای کاشفان فضا

 

كشف جديد تلسکوپ هابل

 

تلسكوپ هابل ركورد زد

 

 بادبان هاي خورشيدي



منظومه شمسی كروي نيست

 

شبح سرگردان يك ابر نواختر قرون وسطائي



خورشید خراش ها در تیر رس سوهو

 

صفحه 11--10شهریور87

 

زایشگاه ستاره ای کیهانی

 

حلقه ای ناشناخته در اطراف ستاره مرده

 

يافته های جديد درباره عطارد

 

 رقیبی جدید برای درخشان ترین ستاره راه شیری

 

صفحه 10--21مرداد87

 

آینده ورزش های فضایی

 

اخترشناسان دمای دوران اولیه عالم را اندازه گیری کردند

 

كشف کهکشان های چگال از دوران جوانی جهان

 

صفحه هشت- 10 مرداد 87

دو بازوی كهكشان راه شيری ناپديد شد

 

ادامه نوشته